Internet, a su chi paret, pro more de s’emergèntzia de su coronavirus, diat pòdere tènnere unu blackout .

S’arriscu ddoe est, fintzas si non diat capitare in deretura. Medas sotziedades mannas de su setore sunt pighende privedimentos. Immoe in custu momentu, unu mundu sena servìtzios digitales e collegamentos ìnternet diat èssere unu problema mannu a beru.

Difatis sa pandemia mala de Coronavirus est donende impestu a paritzas natziones, cumprèndida s’Itàlia, chi sunt adotende polìticas de limitatziones e de isulamentu domitziliare de sa populatzione issoro.

Custu at cambiadu is abitùdines de sos tzitadinos, chi si sunt agatados a dèpere traballare dae domo, su matessi is pitzocos cun is fainas iscolàsticas.

Fintzas su tempus lìberu cun is essidas e is atividades in foras ant tentu una limitatzione manna, custringhende is persones a si desaogare cun recreos domèsticos.

Is istentos preferidos sunt: film e sèries televisivas in streaming, videogiogos e multiplayer in lìnia.

Su resurtadu est istadu unu nùmeru esageradu de cunnessiones a internèt cun unu solletzitu ispantosu de sa rete. S’UE est intervènnida dae pagu presentende su problema, e chirchende rimèdios pro preservare internèt e pro evitare su blackout.

Totu custu dipendet dae su fatu ca diat serbire unu afortziamentu adeguadu de sa lìnia internèt e de is mesuras pro cuntènnere s’impreu de sa banda larga.

Ma ite diat pòdere capitare? Unu blackout a matzas in su paisu Nostru e in su restu de su mundu. Essende chi sos bendidores printzipales, fornidores de sa lìnia internèt a cada abbonadu, ant programmadu unu servìtziu gestinde sas puntas màssimas in sas majores fàscias oràrias de sa die.

Difatis sa rete est istruturada pro suportare custos usos, chi acontessent mescamente in is oras de su merie e de sa note.

Cun s’intrada in vigèntzia de su decretu “iorestoacasa” de su 9 martzu, is dotzentes ant cumentzadu a fàghere letziones a is istudiantes issoro pro mesu de piataformas digitales, e in prus medas traballadores ant inghitzasu a traballare dae domo.

Atziones chi cumportant un’impreu continu de internet, in oràrios chi de sòlitu non sunt cussos isfrutados pro registrare cunnessiones de massa a volùmene artu.

Ite si diat pòdere fàghere pro evitare su maladitu blackout? Is gigantes de contenutos multimediales comente Netflix e YouTube, sunt leende provedimentos e pensant de propònnere a is persones cuntentos in SD ebbia e non prus in HD. Tra is sèberos leados in cunsideru dae s’UE, imbetzes, ddoe est su còmpudu de su tràficu internèt de ogna Istadu Membru.

In unu campu de pretzisione artu meda comente sa super-microchirurgia, sa tecnologia est semper prus importante.

Pro custu motivu est pretzisu a mentovare s’essida su mese coladu de Musa: su primu robot cuncordadu pro intervènnere in sas istruturas fines meda comente sos vasos de 0,3 millìmetros de diàmetru.

Custa prenda tecnològica est istada progetada pro megiorare s’èsìtos de sas operatziones, pro ite est capatza de istabilizare sos movimentos de su chirùrgu in iscala reduida a beru.

S’isperimentatzione de s’impreu suo est istada fata in unu grupu de fèminas malàidas de problemas a livellu de vasos linfàticos causados dae tumore a su sinu.

Si sunt sutapostas a custu istùdiu binti fèminas chi presentaiant unu linfodema: oto de custas sunt istadas operadas cun s’assistèntzia de su robot Musa, imbetzes sas àteras dòighi ant tentu un’interventu cun tècnica manuale.

Sos istudiosos ant pigadu in esàmene sa durada de s’interventu, sa calidade de sas suturas praticadas in sos vasos sanguìneos e linfàticos e s’èsitu de s’operatzione unos cantos meses a pistis de s’operatzione.

Sos datos regortos, cunfrontende sos duos tipos de interventu, ant postu in evidèntzia chi cussos fatos dae su chirurgu cun s’assistèntzia de su robot diant batire a unu megioramentu de sa calidade de vida de su malàidu.

Sa rivista Nature Communications de s’Universidade de Maastricht at publicadu sos resurtados sientìficos, in collaboratzione cun s’Universidade tècnica de Eindhoven.

Sos autores de s’istùdiu ant definidu interessantes meda sas congruidas a sas cales sunt arribbados gràtzias a custu istùdiu, agiunghende chi ant a dèpere èssere cunfirmados fintzas dae istùdios clìnicos prus ampros. Custu pro more de unu nùmeru prus mannu de malàidos, bènnidos dae diversos tzentros.

MUSA, est istadu progetadu dae sa sienda olandesa Microsure, no est una màchina capassa de traballare in autonomia, ma su còmpitu suo est su de assistire su mèdicu compidende·nde sos movimentos e eliminende cale si siat tremuledda o movimentu involuntàriu.

Comente funtzionat? Su mèdicu òperat impreende una barra de cumendu uguale a sa de unu vìdeogiogu, e cun custu manovrat s’istrumentu chirùrgicu. Su robot controllat su movimentu de sa manu, nde reduit s’amprura in base a un’iscala predefinita e elìminat cale si siat movimentu isballiadu.

Su mudamentu de unu tzentìmetru de sa barra de cumandu, pro esèmpiu, currispondet a unu movimentu de unu de deghe millìmetros de su trastu. Su campu operatòriu est visualizadu in un’ischermu ispetziale uguale a su visore de unu microscòpiu, donende una bisione a definitzione arta a beru.