Su misteru de sas Domos de Janas, tumbas antigas istuvuccadas in sas roccas e chi agattamos in tottu sa galanosa Sardigna, sunt bistadas candidadas commente riconnoschimentu de Patrimoniu de su mundu de s’umanidade, in sa cummissione Natzionale de s’Unesco.

Assegus de una baludazione longa meda, sa proposta at rezzidu s’approbazione, e commo est retzinde unu cunsideru mannu dae parte de sos espertos de su Comidadu de su Patrimoniu de su Mundu, chi est in Parigi.

Sos documentos, presentados dae su Cesim, chi est su Tzentru po sos Istudios de s’Identidade e sa Memoria,agguantadu dae sa Regione e da sa retza de sos Comunes de sas Domus de Janas, diliniada unu passu importante meda e puru istoricu in su bandire custos monumentos carraffales.

Poninde a pare 37 amministrassiones, cun s’Alighera commente puntaresu, su comidadu de promotzione at mustradu un’impignu cumone e fungudu custoinde custa parte importante de su patrimoniu culturale sardu.

Puru su Ministru de sa Cultura, Gennaro Sangiuliano, at espressadu suddisfasione funguda, po sa collida positiva de sa proposta dae sa Cummissione Natzionale Unesco. Sas Domus de janas, cun sos 26 logos insoro, sunu una testimonia de desampladu balore, in su campu de s’istoria e de sa cultura universale. Custos monumentos, chi pertoccana a unu tempus dae su V e su III millenniu A.C., apparana una mirada nodida supra su passadu de sa Sardigna e supra sas presuras suas cun su mare Mediterraneu e sos populos suos.

Su chi rendede custa proposta unica, est sa natura sua primorosa,pro itte tenet 26 elementos bogados a campu, chi annodditana unu periudu detzisivu de s’isula nostra. Custos monumentos, chi appartennene a su Neoliticu mediu e a s’edade de su ramene, testimonzant s’importantzia de sos elementos ipogeicos e de su Megaliticu in sa Sardigna antiga. Bell’e chi fenomenos commente custos bi esserent puru in atteras tziviltades de s’Europa de su mattessi tempus,in sa Regione nostra tenent collogamentu chi si distinghent, e sunt unicas, chene remissione unicas, commente pensant sos istudiosos, poninde in evidentzia sos cambios de cultura cun su foranu chi sos isfroscos unicos de su cuntestu logale.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

Sardigna e Corsica: duas ìsulas sorres unidas dae s’istòria, sa natura e s’identidade

Divididas dae solu dòighi chilòmetros de mare, Sardigna e Corsica cumpartzint meda de prus de una parte de Mediterràneu. Custas duas ìsulas mannas , una italiana e s’àtera frantzesa, sunt ligadas dae raighinas antigas, paesàgios chi si assimizant e una identidade culturale forte chi affundat sas orìgines suas in unu passadu cumune.

In su cursu de sos sèculos, Sardigna e Corsica ant cumpartzidu eventos polìticos e dominatziones chi si assimizaiant. Ambas duas fiant bistadas
populadas dae nuràgicos e torreanos – tziviltades megalìticas chi ant fraigadu turres de pedra cun funtziones de defensa e de credu – e chi pustis ant connotu sa presentzia de sos Fenìtzios, de sos Romanos e de sos Pisanos.

Dae su puntu paesagìsticu, sas duas ìsulas s’assimìzant in manera ispantosa. Ambas duas oferint montes agrestes, costeras taghientes, buscos de elighes e suerzu, playas biancas e unu mare cristallinu. Sas Buccas de Bonifàtziu, bratzu de mare istrintu chi ddas dividit, est una de sas zuras marinas prus faschinosas e bentosas de su Mediterràneu, riccas de biodiversidade e amparada dae riservas naturales in ambas duas costeras.

Fintzas in sa cultura, sas affinitades sunt importantes. Sas duas ìsulas mantènent traditziones linguìsticas e populares fortes: su corsu e su sardu apartènent a sa matessi famìllia linguìstica romàntzia e presentant assimigliantzias in sa fònetica e su lessicu sorprendentes . Sa mùsica populare e sos cantos polifònicos testimònziant custu lìgamine, gai comente sas festas religiosas, sos costùmenes traditzionales e s’artesanadu, in ue su lignu, sa suerzu e sos tessidos sunt protagonistas cumunes.

Sos sardos e sos còrsos cumpartzint fintzas una trassa carateriale chi si reconoschet: orgòlliu, atzàpu a sa terra propria e ispìritu indipendente. Ambas duas populatziones tenent una istòria de resistèntzia culturale e de defensa longa de s’autonomia insoro, medas bortas in cuntierra cun sas autoridades tzentrales.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”