Un’istùdiu innovativu giutu dae s’Universidade de sos Istùdios de Casteddu est istadu premiadu cun unu finantziamentu de prus de 200 mìgia èuros dae su Ministèriu de s’Universidade e de sa Chirca (MUR) in s’àmbitu de sos Progetos de Chirca de Rilevante Interessu Natzionale (PRIN 2022). Custa chirca punnat a caraterizare sa biodiversidade micròbica de sas salinas Conti Vecchi de Casteddu, impreende mètodos molecolares a s’avanguàrdia.

Su progetu, coordinadu dae s’Universidade de sos Istùdios de sa Tuscia cun sa responsabilidade sientìfica de sa dotora Susanna Gorrasi, interessat in manera ativa s’Universidade de sos Istùdios de Casteddu, mescamente su laboratòriu de Virologia Molecolare de su dipartimentu de Sièntzias de sa vida e de s’ambiente, suta de sa ghia de sa dotora Nicole Grandi, e s’Universidade “Ca’ Foscari” de Venètzia, ghiada dae su professore Bessem Chouaia.

S’acostamentu innovativu de custu istùdiu si basat subra s’impreu de mètodos molecolares avantzados chi ant a frunire datos fundamentales pro allargare sos connoschimentos subra sa diversidade biològica e metabòlica de sas comunidades micròbicas e virales inesploradas o petzi in parte caraterizadas presentes in sos ambientes marinos costeris, comentesas salinas marinas e sos istàinos.

Sos ecosistemas de sas salinas Conti Vecchi, paris a sas Salinas de Tarquinia (Viterbo) e a sa Laguna de Venètzia, ant a èssere analizados a sa minuda pro cumprèndere sa cumpositzione, istrutura e funtzionalidade de sas comunidades micròbicas. Custa chirca at a contribuire a delineare s’ecologia de custos ambientes e in prus diat pòdere fintzas rivelare riservas de microrganismos e virus cun caraterìsticas ecològicas e tretos chi podent èssere aplicados in vàrios setores sientìficos, tecnològicos e sotzioeconòmicos.

Su progetu punnat a individuare microrganismos cun aplicatziones biotecnològicas potentziales e implicatziones biomèdicas, comente  sa produtzione de molèculas bioativas noas, microrganismos patògenos o resistentes, e virus cun impreos possìbiles in campu mèdicu o comente  agentes de biocontrollu. Custu acostamentu interdisciplinàriu  promitet de abèrrere orizontes noos in sa cumprensione e in s’aplicatzione de sa biodiversidade micròbica, contribuende in manera significativa a s’isvilupu de sa chirca sientìfica in custu campu.

 “Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”