Postu in un’àrea archeològica incantadora de su comunu de Paule, a presu de Abbasanta, provìntzia de Aristanis, su Putzu Sagradu de Santa Cristina rapresentat s’espressione màssima de s’architetura nuràghesa e una sienda de importu mannu pro sa Sardigna. S’agatat in intro de unu parcu archeològicu de unos 14 ètaros in prus de su Santuàriu Nuràgicu, cumprendet  fintzas unu bidditzolu cristianu de època medievale e unu bidditzolu nuràgicu, oferende una mirada pretziosa subra su passadu de s’ìsula.

Fraigadu unos 3000 annos a oe, su tèmpiu a putzu est una meravìllia architetònica chi paret disafiare su tempus cun sa geometria perfeta sua e sa pretzisione de sas pedras chi s’arròschent in modu perfetu una cun s’àtera.  Custu monumentu est meda prus de un’istrutura fìsica; est unu logu ue sas istòrias, sas paristòrias e sa realidade si aunint a pare, oferende un’oportunidade ùnica pro iscobèrrere su ligàmine profundu intre s’umanidade e s’ispiritualidade de su tempus coladu.

Su disponimentu de su monumentu est importante, difatis est alliniadu dae nord-nord-ovest a sud-sud-est. Est formadu dae tres partes  isculpidas in manera distinta: unu vestìbulu o intrada, un’iscala e un’aposentu ipogèicu a tholos. Sos perìmetros esternos no ammustrant sinnos de traballadura, fraigados cun  pedras e ludu, imbetzes su vestìbulu serbiat comente logu acanta lassare sas ofertas votivas a sa divinidade. S’iscala cunsentiat s’atzessu a sa càmera ipogeica e in prus teniat una funtzione estètica e permitiat de arribbare a s’abba, chi cambiaiat sa profundidade sua a segundu de su perìodu de s’annu.

Sa càmera a tholos, a de trapètziu, est un’òpera mastra de ingegneria. Assentada dae contzos dispostos a chircos cuntzèntricos chi si restringhent manu a manu chi si s’artziant, lompet un’artària de unos 7 metros cun una lughe tzirculare de 35 cm in sa punta. Oe, gràtzias a unu canale de iscolu cuncordaduu durante sos iscavos, s’abba a s’internu abarrat semper a unu livellu de 50 tzentìmetros, permitende a sos bisitadores de bi pòdere intrate totu s’annu. S’atentzione a sos particulares si podet bìdere fintzas in sa parte esterna de su tèmpiu,  inghiriadu dae setzidòrgios a forma de istampu de crae.

In sos ecuinòtzios de cabudanni (21-23 a sas 12:00) e martzu (18-21 a sas 11:00), cando sos rajos solares intrant in su putzu illuminende su fundu, unu giogu de umbras creat un’ispetàculu ùnicu. In prus, ogni 18,6 annos durante su lunistìtziu majore, sa lughe de sa luna si rifletet in modu perpendiculare a traessu  s’istampu de su diàmetru de 30 cm in sa càmera a tholos, unu fenòmenu iscobertu gràtzias a sos istùdiosde  Carlo Maxia, Lello Fadda e a s’astrònomu Edoardo Proverbio. In su 2005, in base a custas teorias, su Professore Arnold Lebeuf at publicadu su libru  “Il pozzo di Santa Cristina: un osservatorio lunare”, consolidende sa positzione de custu giassu comente una prenda de sa connoschèntzia.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Nùgoro, ghia de su limbàzu incluisivu in s’amministratzione pùbbriga

Nùgoro faghet unu passu istòrigu cara a s’inclusione e a sa paridade: sa Provìntzia de Nùgoro est divènnida su primu ènte pùbbrigu de sa Sardigna a adotare in manera formale s’impreu de su limbàzu de zenia incluisivu in sas normas e sos regolamentos internos suos.

Sa detzisione, approada a s’unanimidade dae su Cunsìzzu provintziale subra propòsta de sa cunsizzera Lisetta Bidoni e cun s’accotzu de su presidente Giuseppe Ciccolini, punnat a prettare discriminatziones grammatigas e culturales, donande prus visibilidade e reconnoschimentu non solu a sas fèminas, ma fintzas a sas personas LGBTIQ+ e a sas identidades de zenia non cufformes a su binàrismu de su connottu.

S’approatzione de sas normas e de su regolamentu cun limbàzu incluisivu est solu su primu passu: sa Provìntzia at annuntziadu chi s’intentu imbeniente est a ispainare s’impreu de su limbàzu de zenia a totu sos atos amministrativos e a sas comunicatziones istituzionales uffitziales. S’impreu de unu limbàzu incluisivu no est solu simbòligu: refletit e influentzat sas relatziones sotziales, sos appitzigos de podere e sas bogadas a campu in intro de una comunidade, dande unu contribbudu a minimare eleghias e prevensiones cuadas e a favoressere prus sensibilidade culturale e respetu pare-pare.

Cun custa iniziativa, Nùgoro si ponet commente abberipista in Sardigna e fortzis unu mòdellu de sighire pro àteros comunos e provìntzias italianas chi cherent sighire polìticas de sa limba e comunicativas incluisivas.

Est a bìdere comente s’adossione operativa s’at a tradùere in sos atos amministrativos benidores e in sa comunicatzione de donzi die cun sa tzittadinàntzia, ma sa mustra rapresentat unu sinnu beru de atentzione cara a sa diversidade e identidade istituzionale in una iscrocca in ue temas de zenia, deretos tziviles e incluisione sunt in su tzentru de meda de sas chistiones sotziales de oe.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”