Federica Govoni, astrofìsica de fama internatzionale, est istada numenada diretora noa de s’Osservatòriu Astronòmicu de Casteddu, afiliadu a s’Istitutu Natzionale de Astrofìsica (INAF). Sa nòmina sua rapresentat unu momentu istòricu a beru, pro more ca issa est sa prima fèmina a cobèrrere custa positzione importante. Su presidente de s’INAF at cunferidu a Federica Govoni su mandadu triennale,chi s’at a pòdere rinnovare, chi l’at a bìdere a sa ghia de s’Osservatòriu pro  annos sos imbenientes.

Su passàgiu de testimòngiu est acontèssidu a pustis de s’òtimu traballu acumpridu dae Emilio Molinari, chi at ghiadu s’Osservatòriu dae su 2017 finas a su 1 austu coladu. Sa nòmina de Federica Govoni est  significativa meda, pro more chi acontesset in unu momentu detzisivu pro s’INAF de Casteddu. A pustis de unu perìodu ammodernamentu tecnològicu mannu, su Sardinia Radio Telescope s’ammàniat como a torrare totu operativu, dotadu de istrumentatziones a s’avanguàrdia chi l’ant a permìtere de èssere unu de sos mègius a su mundu pro s’osservatzione de su chelu.

Federica Govoni est un’iscientziada de talentu mannu, ispetzializada in s’istùdiu de sas partigheddas relativìsticas e de sos campos magnèticos presentes in sas istruturas còsmicas in ampra iscala, comente galàssias, ammassos de galàssias e filamentos cosmològicos. Dae su 2017, at cobertu su ruolu de responsàbile de s’Utg-II, una partzidura natzionale chi promovet sa radioastronomia. In custa positzione, at coordinadu sos aspetos sientìficos e tecnològicos de sa radioastronomia a s’internu de s’INAF.

In prus, Federica Govoni est istada sa moderadora de unu progetu importante finantziadu dae su Ministeru de s’Universidade e de sa Chirca, cun unu fundu de 18,7 milliones de èuros. Custu progetu teniat s’obietivu de afortigare su Sardinia Radio Telescope, cunsentende·li de istudiare s’Universu a frecuèntzias ràdiu elevadas. Gràtzias a su traballu acumpridu durante custos bator annos, su Sardinia Radio Telescope est istadu echipagiadu cun istrumentatzione a s’avanguàrdia, chi li permitet de lòmpere su màssimu de sas capatzidadesde  osservatzione suas.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Unu viàziu piticu intre sos Binos Sardos Prus Nodidos.

Sa Sardigna est una de sas regiones de binàrias prus ammaghiantes de Itàlia, un’ìsula dae s’istòria millenària in ube su binu nàschet dae su faveddu continu intre mare, bentu e terra. Sos binos sardos prus nodidos sunt s’issida berà de cust’iscrocca ùnica e de sas variedades suas autoctonas, meda de sas cales non esistint in àteros logos.

Su prus famadu est su Cannònanu de Sardigna, ruju sìmbolu de s’ìsula, ispartu mescamente in Barbàgia e Ozzastra, connottu pro s’istruttura sua, sos nuscos de frutos rujos maduros, ispètzias e mata mediterrànea e pro su ligàmene cun sa bezzesa de sas populatziones locales. Intre sos biancos si annodittat su Vermentinu de Gaddura DOCG, s’ùnicu binu sardu a denominatzione de orìgine controllada e garantida, friscu, sapidu e nuscadu, nàschidu in un’iscrocca granìtica e bentosa chi dd’at donadu elegàntzia e mineralidade.

In su sud-ovest de s’ìsula s’affirmat su Carignanu de su Sulcis, a bortas contipizadu subra de bìnzas antigas a arboreddu a curtzu a su mare, unu ruju cadriu e modde, cun tanninu galanosu e cun nuscos de fruta iscura e ispètzias. Meda difùndidu in su tzentru-sud est su Monica de Sardigna, unu binu traditzionale, pagu tànnicu e de buffada fàtzile, cun nuscos de cariasa e frores, ideale pro sa coghina de donzi die.

Intre sos biancos istòricos bi est su Nuragus de Casteddu, una de sas variedades de vide prus antigas de s’ìsula, forzis introdùida dae sos Fenicios, chi donat binos lèbios e friscos, ligados a su connottu de sos massajos. Prus cumpressa e delicada est sa Malvasia de Bosa, prodùida in s’adde de su Temu, unu binu aromàticu chi podet èssere siccu o durche, cun notas de frores, de mendùla e mele, figura de una produtzione artesana de balore mannu.

Unu casu ùnicu in su panorama italianu est sa Vernàccia de Aristanis, binu biancu ossidativu afinuadu suta unu velu de frementu, cadriu e fungudu, cun nuscos de fruta sica, ispètzias e mendùla ranchida. A costazu de custos nùmenes istòricos cumparint variedades comente su Bovale, o Muristellu, chi dat binos fraigados e potentes, e su Torbadu de L’Alguer, variedade rara torrada a agatare in sos ùrtimos annos, capatze de espressare biancos elegantes, friscos e minerales.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22