Una cosa est segura: non nci tenet unu logu cena nòmene. Podimu finas annànghere chi unu logu esistit pro ite tenet su nòmene. Una bidda, unu padente, unu bacu, unu tacinu, ogna tretu e cada corratzu de su sartu at retzidu su nòmene suu, e custu nòmene dipendet de medas cosas. Dae comente est fatu (Tacu, Su Fossu, Cucureddu), dae sa positzione (Su Solianu, Parendaddai, Partaelo, Su Paris de Oriente), dae chi ddoe abitàt o dae su maere (Maist’Antinu, Giuanni Lai, Sa de is Mereos), dae su colore “Mont’Arbu, Cùcuru Orrùbiu, Funtana Niedda) de una mata chi ddoe faghet (S’Orròali, s’Orrulàriu, Sa Murta) o peri de unu fatu particulari chu ddoe at sutzèdiu, in sa realidade (S’atza de Tabacu, sa Forà de is Dexeoto, s’Ocidroxu) o in sa mitologia de una bidda o de unu pòpulu (Pranu de Sànguini, Sa scala de santu Orgiu).

Is topònimus sunt coerentes cun sa limba de su logu. In Sardigna sunt in sardu. Pro cussu su destinu issoro est acapiadu a cussu de sa limba.  Chi benit a mancare sa limba de su logu, in totu su mundu, si colat dae unu paesàgio de sa coerèntzia a un paesàgiu dissotziau. Mudant is puntos de riferimentu in su territòriu. Calicuna cosa la ischint sos nativos americanos o sos aborìgenos australianos. Sos topònimos traditzionales benint iscassados e remplassados dae cussos de sos conchistadores militares e cummentziales. Custu fenòmenu non tocat sos logos de mare ebbia, ma fintzas sos logos de monte, bastat a bìere sa punta prus arta de su Gennargentu.

Sos topònimos traditzionales benint iscassados dae cussos cummertziales, dae sos cartellos turìsticos e dae sas istatziones balneares.. Si perdet su cuntatu cun sa realtade e cun sa natura de su logu.

Custu fenomenu est prus presente in is logos de mare, acantu is topònimos antigos, cussus chi portant sa mente a s’orìgine de s’antropizatzione is logos o a sa flora caraterìstica sua, o ancora a s’istòria sua, benint bogados dae nùmenes esòticos, pensamus a locas o tzilleris chi si narant il Sultano, la Scimitarra, il Corsaro nero… Sutzedet peri ca is nùmenes abbarrant ma perdent su significu originale issoro, comente, su topònimu Kala Moru… Duncas, a pustis de nos àere cambiadu su nùmenes de is biddas (pensamus a Gelisuli cun Girasole, a Barì cun Bari Sardo), immoe sunt cambiende is topònimos de su sartu puru.

In Orrì, in comunu de Tortolì, famada est s’ispiàgia de Il Golfetto, chi in beridade si narat Muscì, e s’ispiàgia “dei milanesi” in berteru est Musculedda, chi benit dae su nòmene sardu de sa còtzula.

Ite nos faghet cumprèndere custa cosa? Ca sa toponomàstica di un territòriu no est solu una disciplina geogràfica, ma peri linguìstica, istòrica, antropològica e culturale.

Ogna logu abitau, esprimit sa rapresentatzione de su mundu de sa gente chi ddoe bivit, esprimit is valores de una sotziedade e peri s’identidade sua.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Apprettos de s’istiu in Sardigna: iscattat su pranu de potentziamentu de su 118.

Cun s’incumintzu de s’istagione turistica de s’istiu e cunsideradu s’accreschimentu de sos frussos turisticos, s’Areus- Ente Regionale de Emergentzia e Urgentzia- at attivadu in manera uffitziale dae su 15 de lampadas su pranu istravanadu de potentziamentu de su servitziu 118 in Sardigna. Su progettu approadu cun d’una delibbera de su commissariu carraffale Anghelu Maria Serusi, puntat a affortigare sa retza de succursu in tottu s’iscrocca de s’isula po mesu de s’isterrida de sos orarios de attividade de sos logos giai operativas e s’abbertura de uffitzios novos de fundamentu.

Mancari s’accudida turistica siat ancora paga, s’interventu partit prima po garantire una risposta lestra e agualada a sas emergentzias sanidarias in sos meses pius critigos de s’annu. Sas novidades interessant siat sos mesos de succursu de base chi cussos avantzados. In medas logos, difattis, sos mezzos ant essere attivos po pius oras e, in casos divressos, ant essere revertidos in unidades de assistentzia o cun sos meigos, mezzorande sa capatzidade de interventu in presentzia de maladias “tempus-dipendentes”, chi bisonzant de curas lestras dae parte
de personale formadu bene.

Su pranu est partidu luego a su nessis in sette localidades. In Campanedda, in su Tattaresu, e a Sa Caletta, in s’iscrocca de Thiniscole, su servitziu est passadu dae 12 a 24 oras. In Tortulè su mesu de succursu est bistadu revertidu dae normale a meigu, mentres in Giba sa copertura est bistada doppiada passande dae ses a doighi oras sa die. Puru Sant’Anna Arresi como, podet contare supra unu servitziu attivu h24, mentres in Carloforte su succursu de base est bistadu potentziadu cun sa presentzia de unu infermieri supra su mesu.

A custu primu rogliu de interventos nde ant a sighire atteros in treighi localidades novas in tottu s’isula. In su Tattaresu, po esempiu, sos mesos de base ant essere presentes in Platamona donzi die dae sas 8 a sas 20. In sa zura de sa Asl de Terranoa, logos attivos h24 si prevedint in Loiri Portu S. Paulu e Vignola.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22