In Sardigna, pro sos iscàmbios cummertziales beniant impreadas de sas mesuras diferentes dae su chilu. Custas medidas benint declinadas fratzionende sa chi benit definidu “Mou”, chi in sa literadura de su Regnu de Sardigna de metade ‘800 benit definidu fintzas comente “Starello de Casteddu”.

Custas mesuras, comente si podet lèghere in un’artìculu iscritu dae Giorgio Altieri pro su portale de su sòtziu Agugliastra, mancari siant istadas remplasadas dae s’istandadizatzione introduida cun sas mesùras mètricas, beniant impreadas in manera regulare in sos iscàmbios cummertziales de sos produtos de sa terra finas a sos annos ’70. A su presente “s’imbudu” benit galu impreadu mescamente in sa bèndida de sa castàngia e fintzas pro àteros produtos alimentares comente sa mèndula o sa figu.

Sas mesutas beniant impreadas mescamente pro “pesare” sos produtos sicos de sa terra ma difatis nde beniat cuantificada sa capia de sos cuntenidores.

Sos produtos fiant pris che totu su trigu, s’òrgiu, su trigu moriscu (cijilianu o trigusìndia), su fasolu tundu (cìjiri) e sa fava (faa).

De sighida una sìntesi de sas mesuras antigas:

 Nùmene mesura            Ecuivalente in litros        Ecuivalente in “imbudus”

 MOU    48 litros               16 imbudus / 2 carras

 CARRA 24 litros               8 imbudus

 CARTU 12 litros               4 imbudus / mesu carra

 CARTUCCIU      6 litros 2 imbudus

 IMBUDU            3 litros 1 imbudu

 LIBRA   1/3 litru               1/9 imbudu

Mentras pro cantu pertocat sa  cuantificatzione de su binu beniat espressada cun “Sa Broca” chi diferiat però dae una bidda a s’àtera. In particulare in Lanusè e Àrthana leaiat 14 litros mentras in Jersu e in Barì 12 litros.

Imbetzes sas carradas pro su binu chi beniant in manera genèrica mutidas Cupa o Cuba, in base a sa mannària, beniant mutidas in diversos modos:

Carraciolu chi leaiat 8 brocas (unos 100 litros)

Carrada chi leiat 16 brocas (unos 200 litros)

Carratellu o Carradellu leaiat100 brocas (unos 1400 litros)

In fines cun su nùmene de Cupitu s’identificaiat su tinu, est a nàrrere sa carrada in castàngiu aberta in parte arta in ue beniat fatu pasare su mustu a pustis de èssere istadu iscartzinadu.

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

A s’iscoberta de su logu archeològicu prus bellu de Tortolie

Su logu archeològicu de S’Ortali ’e su Monti, postu in s’iscrocca de Tortolie, in Ozzastra, est unu de sos cumplessos preistòricos e protostòricos prus importantes e mènzus cunservados de sa Sardigna. Postu intre duos rilievos a pagos chilòmetros dae su mare, in sa carrela chi che leat a sa plaja de Orrì, su logu apparat unu viazzu raru in mesu a millènnios de istòria, arregande testimoniàntzias chi partint dae su Neolìticu e arribant a s’edade de su Brunzu.

Inoghe si podet ammirare una domus de janas chi benit dae su Neolìticu reghente, iscavada in sa roca e destinada a s’interru cumone, duos menhir abbarrados chi faghent pensare a s’antiga presentzia de un’alliniamentu megalìticu e unu tzìrculu de pedra de casi 12 metros de diàmetru, ligadu a ritos o pràticas de comunidade de s’edade de su Ramene.

De importu particulare est sa tumba de sos Zigantes, architetura funerària tipica de sa tziviltade nuràgica, cun unu passaditzu longu de interru, incornissadu dae s’esedra, chi contat sas usàntzias antigas ligadas a su cultu de sos mortos. Su coro de su cumplessu est però su nuraghe S’Ortali ’e su Monti, una istruttura manna de pedra fraigada forzis in su 1500 a.C., formada dae unu bastione tzentrale e dae unu bastione elliticu cun turres a costazzos, un’òpera chi testimonzat sas capatzidades de fraigu e organizatzione de sos nuràgicos.

In giru a su nuraghe s’istèndiant sa bidda e zuras de tribagliu diferentes, intre de sas cales bi fuint logos de manizu e mescamente, silos pro sa cunservatzione de sos tzereales, elementos chi mustrant s’importu de sa lauranza in sa vida de donzi die de sas comunidades de cussa edade. Bìsitare S’Ortali ’e su Monti cheret nàrrere a s’infùndere in d’una bista ancora intrea, in ue sa presentzia de s’òmine antigu faeddat cun sa natura a inghìriu e apparat unu cuadru claru de comente sas populatziones preistòricas isseberaiant e modellaiant sos logos in ue bìvere.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”