Sa Sardigna in s’istòria geològica prus reghente sua at acasagiadu una fàuna e una flora chi oe amus a pòdere adobiare petzi in mares meda prus caentes de su Mediterràneu. Est su chi narat su Geòlogu e Diretore sientìficu de su PARC de Genone Luisu Sànciu.  Semus alleghende de su Miocene, comintzadu 23 milliones de annos a oe e  acabadu pagu prus de 5 milliones de annos a como.

Torrende in segus in su tempus, pro prima cosa, no amus a àere bidu unììsula a su tzentru de su Mediterràneu, pitzigada a sas costas de sa Proventza, est a nàrrere in Frantza! Sa cosa curiosa chi paris cun s’ìsula nostra aeremus aiamus agatadu fintzas sa Còrsica. Difatis Sardigna e Còrsica formaiant, comente immoe etotu, su Blocu Sardu-Corsu. Posca, in paris cun sa sArdigna b’aiat peri parte de su Nord Àfrica e de sa Calàbria.

A su cumintzu de su Miocene, su blocu Sardu-Corsu at  comintzadu a s’istesiare dae sa costa proventzale e a si positzionare gosi comente est immoe. Custu est acontèssidu in  16 milliones de annos. Su movimentu de sas placas aiat creadu de sas fraturas mannas cun mudamentu de blocos de crosta terrestre. Dae cussos ispacos nde fiat essudu unu muntone de magma. Vulcano mannatzos nche bogaiant a foras valangas de chisina e pedras tentas in fogu e una surra de materiale vulcànicu chi, a bellu a bellu, tostendesi est devènnidu roca. Custas rocas las podimus bìdere in Sulcis, Màrghine, Planàrgia, Tataresu e  Anglona. Benint mutidas “trachites”, ma dae su puntu de annotu geològicu si diant dèpere mutire  “ignimbrites”.

Fintzas suta su mare  est istadu interessadu dae su vulcanismu  sutamarinu, chi podimus bìdere in Marmilla, acanta sunt arrinbbadas finas a nois  formatziones de lava sutamarina chi pigant su nùmene de Pillow Lava (o “lavas a coscinu”). Custas lavas a tenent una dimensiones de 1 – 1,5 metros de diàmetru ma in Sardigna tenimus unu primadu casi mundiale, difatis in su sartu de su Comunu de Masuddas, si podet ammirare unu de custos “cabidales” de lava chi tenet una mannària de 12 metros de longària pro 8 de artària, dae inoghe su nùmene “Mega Pillow”. Pròpiu pro custu sa formatzione  làvica est istada decrarada monumentu naturale.

 “Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Andria Parodi, sìmbulu de sa Sardigna e boghe chi nos mancat ancora oe.

Andria Parodi abbarrat unu de sos cantadore e musicistas pius bene crèfidos de sa Sardigna, sìmbulu de un’ìsula chi cantat s’identidade e sa cultura sua a mèdiu de sa mùsica. Andria est nàschidu in Casteddu in su 1967 e at ischidu betare a pare connotu e modernidade, faghinde appretziare su patrimòniu musicale sardu a unu pùblicu natzionale e internatzionale gràssias a sa boghe sua, potente e ùnica.

Sa carriera de Parodi est comintzada cun sos Tazenda, unu sòtziu chi at mudadu meda su panorama musicale sardu cun unu sound chi est ùnicu e capatze de ammesturare folk, rock e sonoridades sardas. Sa boghe sua est divènnida luego comente una marca de fàbrica de unu sòtziu chi at ischidu contare sa Sardigna a manera autèntica e contemporànea. In s’andare de sos annos, Parodi at poi cantadu a sa sola, sena sos Tazenda, ma a bortas cantande puru cun cantadores italianos e istranzos, semper però cun unu ligàmene mannu cun sa terra sua.

Parodi no est istadu unu musicista ebbia, ma est istadu puru unu tistimonzu de sa cultura sarda. sas cantones suas nos contant istòrias de sa vida de cada die, memòria de su connotu de totus chi at raighinas profundas, diveninde puru comente a unu ponte dae su tempus coladu a su presente. Si nch’est mortu chi non fuit betzu ancora, in su 2006, e nos at lassadu un’arrastu mannu in sa mùsica sarda, ma finztas in sa mùsica italiana. Sa boghe sua, ancora oe, sighit a cantare in sos ammentos de totus chi li torrant gràssias mannas po cussu chi at fatu po s’ìsula nostra.

Oe, Andria Parodi est unu esèmpiu mannu po sos cantadores e musicistas noitolos puru, est unu mastru mannu, unu sìmbulu de totu canta sa Sardigna. Festival, cuntzertos de tributu e regortas chi ant fatu a pustis de sa morte sua nos faghent a cumprèndere cantu mannu siat s’ereu artìsticu e culturale sou, chi est meda pius mannu de sas nodas musicales suas. Totu custu est sinnale mannu de cantu issu siat istadu ambassadore de sa Sardigna in totu su mundu.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22