Augùrios mannos dae parte de totu sa tzitade tzia Anedda, chi a 107 annos giogat a cartas, pòmpiat sos nebodes e agiudat sa famìlia sua in is cumandos de domo

At lòmpidu 107. Adele Anedda, nàschida in Casteddu su 23 de cabudanni su 1915, cojuada cun Vittorio Putzolu, mancari s’edade siua est galu biva e tiva meda e finas a unu pagu de tempus a oe impitaiat finas su computer. Ma sa passione manna sua est a coghinare, mescamente sos culurgiones. Su tempus lìberu lu colat gioghende a cartas cun sas amigas e  ocupendesi de sos duos nebodes. Pro sos 107 annos, su presidente de su cussìgiu comunale de Casteddu Edoardo Tocco est andada a l’agatare, e ultres a sos augùrios de totu s’amministratzione comunale, l’at istrinada cun una  medàllia tzelebrativa e una pergamena in regodu de custu traguardu importante meda.

Sa Sardigna duncas si cunfirmat torra terra de tzentenàrios. Sos istudiosos ant individuadu intre sas càusas de sa longevidade vàrios fatores, co,ente genètica, alimentatzione, istile de vida, ambiente.

Su segretu duncas de sa longevidade no est unu ebbia, ma una pariga de elementos. Sa Sardigna totu custos elementos si podent agatare cun fatzilidade, e est pro custu chi est  una de sas terras cun su prus artu tassu de longevidade de su mundu. Diversas persones crompent e nche isciaddent sos 100 annos. Pro custu s’ìsula nostra faghet parte de is gosi naradas Zonas Blu, est a nàrrere sas àreas de su mundu in ue si bivet bene e de prus. Su nùmene dipendet dae su colore chi su demògrafu belga Michel Poulain e s’epidemiòlogu italianu Gianni Pes marcaiant in sas mapas issoro sas zonas cun sa presèntzia prus arta de òmines e fèminas  sèneghes. Sos istùdios issoro aiant dimustradu comente in unas cantas àreas de su mundu esistiant cuntzentratziones de tzentenàrios e chi aiant una aspetativas de vida prus arta a paragone de àteros logos de su mundu.

Sa Sardigna est istada sa prima zona biaita identificada. Sa cuntzentratzione prus arta de tzentenàrios s’agatat in Ogliastra.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Esterzili, unu burgu sardu pitticcu, si istantariat bragosu in s’urtima sua opera de arte murale, frimmada dae s’artista Mauro Patta. Cust’opera no est solu un’ onore a sos chentenarjos chi ant surcadu sa terra de custa comunidade, ma est un’ affirmassione de cunfiantza in su tempus benidore chi devet ancora ocrire.

In d’una simana inue su passadu paret essere s’unica ghia, custa opera imbidat a abbaidare addia, a abbrazzare su crasa cun isperantzia e determinu.

Su betzu, retrattu cun sa mirada a s’adde chi si isterret in daenanti a issu, no est un’ommine agganciadu a su passadu, ma unu custode de su tempus benidore. Sa mirada sua bragosa non si perdet in sos ammentos, ma si imbolat assa parte de sas ingendras noas, cun s’isperantzia de una menzus vida po s’amada bidda sua. Intro de issu s’incarnant sos valores trasmittidos in sos seculos, ma puru sa voluntade de los trasmittere a sas ingendras de su tempus benidore, in manera chi potant fraigare unu tempus benidore frorente supra sa base de unu passadu riccu de sabidoria e usantzias.

“Crasa”, gai s’intitulat custa pintura a friscu de 35 metros quadrados, testimonza de un’epoca chi abbaidat a daenanti, chentza ismentigare sas raighinas suas. Esterzili, in su 2024, si faghet interprete de una contassia chi andat addia de su presente, abbratzande su crasa cun cunfiantza e isperantzia. Cut’opera no est solu un’innu a sos chentenarjos chi l’ant precedida, ma est unu cumbidu a tottu sas ingendras chi ant a bennere, po contivizare su giardinu insoro de isperantzias e ambitziones, in manera chi su tempus benidore potat essere a s’artesa de su passadu gloriosu de custa comunidade.

In d’unu mundu semper pius globbalizzadu e incastradu, est de fundamentu contare a pedras lebadas e de su presente, sa vida longa sarda, chi at fattu divennere famada custa regione in tottu su mundu.

Po mesu de s’arte de oe e de sa tecnologia, podimos trasmittire a su mundu intreu, sa bellesa e sa ricchesa de sa cultura de una comunidade chi at sappidu resistire a sas proas de su tempus. Sos chentenarjos de Esterzili non sunt solu testimonzos de su passadu,, ma sunt puru luminosas ghias po su tempus benidore, mustrande chi sa sa vida longa no est solu una chistione de annos, ma de fortza, sapidoria e amore po sa terra insoro.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22