Augùrios mannos dae parte de totu sa tzitade tzia Anedda, chi a 107 annos giogat a cartas, pòmpiat sos nebodes e agiudat sa famìlia sua in is cumandos de domo

At lòmpidu 107. Adele Anedda, nàschida in Casteddu su 23 de cabudanni su 1915, cojuada cun Vittorio Putzolu, mancari s’edade siua est galu biva e tiva meda e finas a unu pagu de tempus a oe impitaiat finas su computer. Ma sa passione manna sua est a coghinare, mescamente sos culurgiones. Su tempus lìberu lu colat gioghende a cartas cun sas amigas e  ocupendesi de sos duos nebodes. Pro sos 107 annos, su presidente de su cussìgiu comunale de Casteddu Edoardo Tocco est andada a l’agatare, e ultres a sos augùrios de totu s’amministratzione comunale, l’at istrinada cun una  medàllia tzelebrativa e una pergamena in regodu de custu traguardu importante meda.

Sa Sardigna duncas si cunfirmat torra terra de tzentenàrios. Sos istudiosos ant individuadu intre sas càusas de sa longevidade vàrios fatores, co,ente genètica, alimentatzione, istile de vida, ambiente.

Su segretu duncas de sa longevidade no est unu ebbia, ma una pariga de elementos. Sa Sardigna totu custos elementos si podent agatare cun fatzilidade, e est pro custu chi est  una de sas terras cun su prus artu tassu de longevidade de su mundu. Diversas persones crompent e nche isciaddent sos 100 annos. Pro custu s’ìsula nostra faghet parte de is gosi naradas Zonas Blu, est a nàrrere sas àreas de su mundu in ue si bivet bene e de prus. Su nùmene dipendet dae su colore chi su demògrafu belga Michel Poulain e s’epidemiòlogu italianu Gianni Pes marcaiant in sas mapas issoro sas zonas cun sa presèntzia prus arta de òmines e fèminas  sèneghes. Sos istùdios issoro aiant dimustradu comente in unas cantas àreas de su mundu esistiant cuntzentratziones de tzentenàrios e chi aiant una aspetativas de vida prus arta a paragone de àteros logos de su mundu.

Sa Sardigna est istada sa prima zona biaita identificada. Sa cuntzentratzione prus arta de tzentenàrios s’agatat in Ogliastra.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Sardigna, su benèssere est sutta de sa mèdia natzionale: serbit unu cambiu de derettura supra salude e istrussione.

Sa Sardigna si acciappat oe in d’una posissione cumplicada po cantu pertocat su benèssere de sos tzittadinos suos. Lu evidentziat s’ISTAT po mesu de s’indittu BesT, chi controllat sas bistas divressas de sa calidade de sa vida in sas provintzias italianas. S’isula non segudat sos livellos medios natzionales, mancari bincat medas bortas cussos de su Mesudie. Intamen, sos datos iscopiant chi custa superioresa, mancari pitticca non podet faghere drommire sonnos pasidos: serbint interventos lestros e mirados, mescamente in sos campos de sa salude e de s’istrussione.

Su disvariu internu de s’iscrocca de sa Sardigna est evidente. Casteddu si annoditat po una condissione sotzio-accolomica de su tottu pius de favore, mentres sa provintzia de su Sud-Sardigna mustrat signales pius mannos de difficultade. Inoghe su benèssere est cuncentradu mescamente in calicuna zura allindada.

Sas difficultades pius graes bessint a fora in duos campos de fundamentu: sa salude e s’istrussione. Po sa sanidade, sa Sardigna presentat indittos chi anneant meda ligados a sa calidade de sa vida e sa cura de sas pessones. Galu pius assustante est sa situassione iscolastica e de sa formatzione. Una parte manna de sa populatzione de edade arta non tenet unu titulu de istudiu prus mannu, e sas cumpetentzias de base de sos istudiantes sunt meda pius bassas in cunfrontu a sa medìa italiana.

Fintas su reddidu de sas familias sardas reflettit una condissione accolomica debbile, mancari adduret menzus de atteras regiones de su Mesudie. Sos disvarios internos, bell’e gai, sunt marcados. Fintzas inube su reddidu medìu paret pius artu, s’ispartidura est divressa: pagos balanzant meda, mentres una arte manna de sa populatzione fadigat a arribbare a sa fine de su mese. Mancari custu cuadru tanadu, carchi signale positivu arribat dae sos campos de sa sicuresa e de s’ambiente.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22