Cras in su mercadu de Campagna Amica de Casteddu, in pratza “Centomila”, partit s’ispesa suspèndida pro s’Ucràina dae imbiare a sos tziviles chi bivent in custa natzione acanta comintzant a mancare sas provistas alimentares o de donare a sas mìgias de pròfugos chi sunt arribbende fintzas a Sardigna.

Initziativa chi s’at a fàghere in totus sos mercados de Campagna Amica de Itàlia, chi bidet sa collaboratzione in su sud Sardigna de sa Caritas Diotzesana e de s’assòtziu Oci, Organizatzione tzitadinos immigrados.

S’Ispesa suspèndida s’ispirat a su modellu napoletanu de “cafè suspèndidu”, cando a su tzilleri si lassat unu cafè pagadu pro su cliente chi at a bènnere a pustis. In custu casu si tratat de fruta, berdura, casu, salumes e ogni ratza de gènere alimentare fatu in Sardigna, de calidade arta meda e a km zero. Cun su suportu de sos giòvanos e de sas fèminas de sa Coldiretti, in totu sos mercato alimentares sunt istados ammaniados tretos apòsitos acanta si podent fàghere sas ofertas, fintzas in collaboratzione cun parròchias, Comunos e assòtzios.

Custa de s’ispesa suspèndida est solu una de is medas initziativas chi sunt cumentzende a essire a campu in Sardigna, pro chircare de parare fronte a s’emergèntzia alimentare chi est corpende s’Ucràina a càusa de sa gherra.

Cras a mangianu a sas 9.30, at a èssere presentada s’initziativa in Casteddu, in su mercadu de Campagna Amica in pratza Centomila, in ue at a èssere presente paris cun su presidente e diretore provintziales de Coldiretti Casteddu, Giorgio Demurtas e Luca Saba, su diretore natzionale de Fundatzione Campagna Amica Carmelo Troccoli, sa Caritas Diotzesana de Casteddu ghiada dae don Marco Lai e una delegatzione de Ucràinos de s’Assòtziu Oci. In sas dies sighentes bos amus a fàghere ischire de comente est andasa s’initziativa e sa regorta de cosa de papare.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”