In su cuntestu de sa diversidade manna meda de sa vida agreste mundiale, numerosas mesches animales afrontant sa minetza imbeniente de s’estintzione, a s’ispissu a càusa de s’impatu dèpidu a sas atziones e a sa presèntzia imbaratzosa de s’èssere umanu. Intre sa pisca e sa cassa sena controllu, interferèntzia de s’òmine  in sos habitat naturales issoro e sos intzidentes istradales, ant lassadu un’arrastu fungudu subra  sa fàuna de su praneta nostru. Nointames, b’at galu calicunu isperu gràtzias a initziativas de amparu e reintroduimentu chi punnant a curregire sos errores de su tempus coladu.

Un’esèmpiu reghente de custu disafiu est rapresentadu dae s’ocelot, unu felinu agreste chi su nùmeru s’est reduidu meda in custos annos, crompende agigu a 100 esemplares. In su 1982, su “U.S. Fish and Wildlife Service” at classificadu s’Ocelot comente mesche a arriscu de estintzione, mescamente a càusa de sa cassa e de sos intzidentes istradales. Custa minetza contina nde at iscasiddadu un risposta sena pretzedentes pro preservare custu felinu ùnicu in su genere suo.

In sos Istados Unidos, e mescamente in s’Istadu de su Texas, est istadu aviadu unu progetu ambitziosu de reintrodutzione de s’Ocelot. Universidade, tzentros de chirca, agèntzias guvernativas e sa comunidade locale si sunt unidos a pare pro creare un’istrategia cumplessa e organizada. Sa punna printzipale est sa de aumentare sa populatzione de Ocelot a a su mancu 200 esemplares intro su 2033.

Cassa e intzidentes istradales ant causadu disacatos sena rimèdiu in sa populatzione de Ocelot. Sa bellesa e sa maestosidade de custos felinos ant atiradu s’atentzione de cassadores a fura  sena peruna làstima, mentras sos caminos chi rugrant su territòriu naturale issoro ant causadu unu nùmeru mannu de intzidentes mortales. Custu progetu rapresentat unu passu de importu cara a s’amparu de custa genia minetzada, dimustrende chi sa collaboratzione intre entidades diversas podet giùghere a solutziones cuncretas pro sa cunservatzione de sa biodiversidade mundiale.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Sardigna: sa porfia de s’ispartinadura iscolastica intre numeros e opportunidades.

S’ispartinadura iscolastica in Sardigna est unu de sos problemas prus criticos in sa bista educativa italiana, cun tassos de disamparu chi sunt prus artos de sa media natzionale e tenent unu corpu derettu supra su tempus benidore sotziale e accolomicu de sos zovanos isolanos. Secundu sos urtimos datos de su 2023, sa regione tenet unu tassu nde ispartidura iscolastica anticipadu de su 17,3% intre sos zovanos de 18-24 annos, chi est una de sas prus artas in Italia imparis a sa Sitzilia, contra de una media natzionale de su 10,5%.

Custu cheret narrere chi casi unu istudente supra ses dassat sos istudios prima de leare su titulu superiore, cun cusseghentzias chi si podent biere supra sas occasiones de tribagliu e de creschida personale. Sos motivos printzipales incluidint difficultades in s’arricchimentu de sas cumpetentzia de base, in manera particulare in su cumprendere sa limba italiana, e cunditziones socio accolomicas chi podent impedire su percursu educativu.

Mancari sos numeros chi affuscant, carchi signale de mezzoramentu bessit a campu supra s’ispartidura “cuada”,cussa de sos istudiantes chi finint su primu tziclu chentza cumpetentzias bonas, cun sa Sardigna intre sas regiones chi ant tentu una minimada de signifficu secundu s’appitzicu Invalsi 2023. Su fenomenu est in prus aggravadu dae cosas de accottu comente sa crisi de sas naschidas e sa minimada de sa populatzione iscolastica, chi faghent divennere prus chidrinos sos caminos educativos.

Accomettare s’ispartidura iscolastica dimandat un’impignu chi andet addia interventos puntuales, cun politicas de accotzu a sa didattica, intregatzione prus manna intre iscola, familia e comunidade locale e caminos informativos chi potant rispondere a sas esigentzias de sos zovanos e de su mercadu de su tribagliu. Carchi provintzia est incumintzande a isperimentare pattos educativos e disignos novos po cumbattare s’ispartidura e favoressere s’incluisione, ma addurat de fundamentu un’impignu cordinadu de istitutziones, iscolas e realidade de assotzios.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22