Su coro de sa Sardigna sighit su ritmu millenàriu de su gigante de Luras, unu ogiastru chi, segundu sos istudiosos, tenet un’edade incredìbile cumprèndida intre sos 3000 e sos 4000 annos. Custa meravìllia de sa natura  cun  sa maestosidade sua s’agatat in sos montigros de sa Gaddura, in su comunu de Luras, provìntzia de Terranoa-Tèmpiu, a curtzu a su lagu artifitziale de Liscia, in sa localidade de Santu Baltolu de Carana.

Sas dimensiones imponentes de custa mata est de 14 metros de artària, cunferende·li su tìtulu de “Su Patriarca de sa Natura”. S’Universidade de Tàtari, in su 1991, at atribuidu a custu gigante birde un’edade  intre sos 2500 e sos 4000 annos, contribuende a eternare sa presèntzia sua in s’istòria e in sa cultura locale.

Reconnotu comente  Monumentu Naturale, s’ogiastrude Luras figurat est in sa lista de sos “20 àrbores seculares italianos” de amparare e de declarare Monumentu Natzionale a traessu de unu decretu ministeriale. S’Universidade de Tàtari at acumpridu unu ruolu de importu pro preservare e promòvere custa testimonia de su passadu.

Sas bìsitas turìsticas organizadas pro ammirare custas prendas agrestes benint fatas cun meda atentu, pro more de amparadu custos àrbores millenàrios. Difatis, sa timoria de atos vandàlicos dae manu dae cussos chi no aprètziant su valore issoro, at ispintu a sa netzessidade de unu bardiamentu atentu.

In terra sarda, custa mata est mutida cun afestu “S’ozastru”. Custu tesoro vegetale est unu de sos àrbores prus antigos de Itàlia e de Europa e meritat un’amparu ispetziale.

Sas paristòrias antigas contant chi s’ogiastru de Luras in su tempus coladu fiat cunsideradu un’amparu contra sos ispìritos malignos. Si petzi poderet faeddare, custu antigu bardianu de s’istòria sarda diat contare contos de su passadu misteriosu de s’ìsula. Unu patrimòniu de preservare e tramandare a sas generatziones benidoras, s’ogiastru de Luras sighit a crèschere, disafiende su tempus e illuminende sa Sardigna cun sas naes mannas suas.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Smartphone e minores: sas indittaduras noas de sa Sotziedade Italiana de Pediatria e s’importu de un’ impreu sciente.

Sa “Sotziedade Italiana de Pediatria” at ispainadu racumandatziones noas subra s’impreu de sos dispositivos digitales dae parte de sos minores, presentendelas in Senadu in su mentres de sos Istados Generales de sa Pediatria.

Sas indittaduras imbidant a cansiare s’intrada chentza controllu a Internet in antis de sos 13 annos, a differrere s’impreu de su smartphone personale a su mancu fintzas a custa edade e a allonghiare s'impreu de sos social media, fintzas a sos 18 annos, in ube sa leze nde permitat s’impreu a comintzare dae sos 13.

Segundu sos espertos, un’amigantzia meda precosa cun smartphone, tablet, videojogos e prataformas social esponnent sos pitzinnos a arriscos mannos, derettu e in tempus longu. Intre sos perìgulos printzipales bi sunt tzitados s’atzessu chenza cuntrollu a cuntenutos malos, sa possibilidade de isvilupare cumportamentos imbistos e s’efetu subra s’isvilupu mentale, emotivu e relatzionale.

S’infàntzia e s’adulescèntzia sunt mamentos in ue su cherbeddu est ancora in prenu cambiamentu e un’impreu digitale intensu podet cotulare cun protzessos de fundamentu comente s’atentzione, sa capatzidade de cumprendere, s’autoregolatzione emotiva. Sas racumandatziones non si alindant a su tema de s’edade. Imbidant puru a ischìvare s’impreu de sos dispositivos in su mentres de sos bustos e in antis de andare a dromire, mamentos de sa die chi devent èssere dedicados a sas relatziones familiares, a su pasu e a sa regulatzione fisiològicas.

Si cussizat de faghere atividades a s’abertu, isport, letura e giogu creativu, istrumentos de fundamentu pro accotzare unu isvilupu ecchilibradu e pro cuntrastare sa assediosidade ligada a s’abbusu de ischermos.

S’annoamentu mustrat comente s’efetu de sos istrumentos digitales subra sa crèschida de sos minores siat oramai unu tema tzentrale in sa chirca iscientìfica, ispainande sa netzessidade de lìnias de ghia craras pro famìllias, iscolas e operadores sanitàrios.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”