Est istada fata un’iscoberta archeologica importante in Sardigna chi at permìtidu de cuberare unu depòsitu mannu a beru de “follis”, monedas antigas de brunzu introduidas in su 294 p.C. durante sa reforma monetària de Diocletzianu in s’imperu romanu e impreadas fintzas in època bizantina. Custu depòsitu est de sa prima metade de su sèculu IV p.C. e est istadu atzapadu in sas abbas a su largu de sa costa nord-orientale de s’ìsula, a presu de Altzaghena. S’iscoberta est istada fata a ischire dae su Ministèriu de sa Cultura.

Si pensat chi su nùmeru de custas monedas de brunzu siat intre sos 30.000 e sos 50.000 esemplares. Custu nùmeru superat de meda sa de sas monedas coberadas in unu pretzedente acatamentu acontèssidu in su 2013 in su Regnu Unidu, in Seaton, ue fiant istados iscobertos 22.888 follis. In prus de sas monedas, in su depòsitu sunt istadas individuadas ànforas de produtzione africana e calicuna de produtzione orientale.

S’acatamentu est istadu fatu dae unu subàcueu durante un’immersione, cando at annodiadu sos restos metàllicos no a tesu meda de sa costa. A pustis, su Nùcleu Archeològicu Subàcueu de sa Subrintendèntzia de Archeologia, Bellas Artes e Paisàgiu de Tàtari e Nùgoro, paris cun sos Carabineris de su Nùcleu Tutela Patrimòniu Culturale de sa Sardigna e a su Nùcleu Carabineris Subàcueos de sa Sardigna, at esecutadu unu primu reconnoschimentu in su tretu de mare interessadu, in collaboratzione cun su Nùcleu Subàcueos de sos Carabineris de Casteddu e su Nùcleu de sos Vìgiles de su Fogu de Tàtari, cun sa partetzipatzione de sa Politzia de Istadu e de sa Guàrdia de Finàntzia, paris cun sas Capitanerias de Portu.

Sas operatziones subàcueas ant riveladu s’esistèntzia de duas macro-àreas iue s’agataiant sos follis, in unu tretu mannu  e arenosu de su fundale chi s’estendet intre sa marina e sos campos de posidònia.  Totu sas monedas coberadas sunt in cunditziones bonas. Sa datatzione de sas monedas est de perìodu cumprèndidu intre su 324 (chi currispondet a sa monetarzione de Litzìniu) e su 340 p.C. Sa datatzione est istada cunfirmada dae sa presèntzia de monedas de Costantinu su Mannu e dae sas monedas de sos vàrios membros de sa famìlia imperiale.

Su diretore generale de s’Archeologia, de sas Bellas Artes e de su Paisàgiu (Abap), Luigi Sa Rocca, at sutaliniadu s’importu de custa iscoberta e sa netzessidade de preservare e avalorare su patrimòniu archeològicu sutamarinu, chi est semper minetzadu dae fatores naturales e fainas umanas. Su Ministèriu at isvilupadu mètodos e tècnicas de recùperu e cunservatzione eficatzes meda pro tutelare custu patrimòniu istraordinàriu e at promòvidu istrategias innovativas pro l’avalorare.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Sardigna, su benèssere est sutta de sa mèdia natzionale: serbit unu cambiu de derettura supra salude e istrussione.

Sa Sardigna si acciappat oe in d’una posissione cumplicada po cantu pertocat su benèssere de sos tzittadinos suos. Lu evidentziat s’ISTAT po mesu de s’indittu BesT, chi controllat sas bistas divressas de sa calidade de sa vida in sas provintzias italianas. S’isula non segudat sos livellos medios natzionales, mancari bincat medas bortas cussos de su Mesudie. Intamen, sos datos iscopiant chi custa superioresa, mancari pitticca non podet faghere drommire sonnos pasidos: serbint interventos lestros e mirados, mescamente in sos campos de sa salude e de s’istrussione.

Su disvariu internu de s’iscrocca de sa Sardigna est evidente. Casteddu si annoditat po una condissione sotzio-accolomica de su tottu pius de favore, mentres sa provintzia de su Sud-Sardigna mustrat signales pius mannos de difficultade. Inoghe su benèssere est cuncentradu mescamente in calicuna zura allindada.

Sas difficultades pius graes bessint a fora in duos campos de fundamentu: sa salude e s’istrussione. Po sa sanidade, sa Sardigna presentat indittos chi anneant meda ligados a sa calidade de sa vida e sa cura de sas pessones. Galu pius assustante est sa situassione iscolastica e de sa formatzione. Una parte manna de sa populatzione de edade arta non tenet unu titulu de istudiu prus mannu, e sas cumpetentzias de base de sos istudiantes sunt meda pius bassas in cunfrontu a sa medìa italiana.

Fintas su reddidu de sas familias sardas reflettit una condissione accolomica debbile, mancari adduret menzus de atteras regiones de su Mesudie. Sos disvarios internos, bell’e gai, sunt marcados. Fintzas inube su reddidu medìu paret pius artu, s’ispartidura est divressa: pagos balanzant meda, mentres una arte manna de sa populatzione fadigat a arribbare a sa fine de su mese. Mancari custu cuadru tanadu, carchi signale positivu arribat dae sos campos de sa sicuresa e de s’ambiente.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22