Est istada fata un’iscoberta archeologica importante in Sardigna chi at permìtidu de cuberare unu depòsitu mannu a beru de “follis”, monedas antigas de brunzu introduidas in su 294 p.C. durante sa reforma monetària de Diocletzianu in s’imperu romanu e impreadas fintzas in època bizantina. Custu depòsitu est de sa prima metade de su sèculu IV p.C. e est istadu atzapadu in sas abbas a su largu de sa costa nord-orientale de s’ìsula, a presu de Altzaghena. S’iscoberta est istada fata a ischire dae su Ministèriu de sa Cultura.

Si pensat chi su nùmeru de custas monedas de brunzu siat intre sos 30.000 e sos 50.000 esemplares. Custu nùmeru superat de meda sa de sas monedas coberadas in unu pretzedente acatamentu acontèssidu in su 2013 in su Regnu Unidu, in Seaton, ue fiant istados iscobertos 22.888 follis. In prus de sas monedas, in su depòsitu sunt istadas individuadas ànforas de produtzione africana e calicuna de produtzione orientale.

S’acatamentu est istadu fatu dae unu subàcueu durante un’immersione, cando at annodiadu sos restos metàllicos no a tesu meda de sa costa. A pustis, su Nùcleu Archeològicu Subàcueu de sa Subrintendèntzia de Archeologia, Bellas Artes e Paisàgiu de Tàtari e Nùgoro, paris cun sos Carabineris de su Nùcleu Tutela Patrimòniu Culturale de sa Sardigna e a su Nùcleu Carabineris Subàcueos de sa Sardigna, at esecutadu unu primu reconnoschimentu in su tretu de mare interessadu, in collaboratzione cun su Nùcleu Subàcueos de sos Carabineris de Casteddu e su Nùcleu de sos Vìgiles de su Fogu de Tàtari, cun sa partetzipatzione de sa Politzia de Istadu e de sa Guàrdia de Finàntzia, paris cun sas Capitanerias de Portu.

Sas operatziones subàcueas ant riveladu s’esistèntzia de duas macro-àreas iue s’agataiant sos follis, in unu tretu mannu  e arenosu de su fundale chi s’estendet intre sa marina e sos campos de posidònia.  Totu sas monedas coberadas sunt in cunditziones bonas. Sa datatzione de sas monedas est de perìodu cumprèndidu intre su 324 (chi currispondet a sa monetarzione de Litzìniu) e su 340 p.C. Sa datatzione est istada cunfirmada dae sa presèntzia de monedas de Costantinu su Mannu e dae sas monedas de sos vàrios membros de sa famìlia imperiale.

Su diretore generale de s’Archeologia, de sas Bellas Artes e de su Paisàgiu (Abap), Luigi Sa Rocca, at sutaliniadu s’importu de custa iscoberta e sa netzessidade de preservare e avalorare su patrimòniu archeològicu sutamarinu, chi est semper minetzadu dae fatores naturales e fainas umanas. Su Ministèriu at isvilupadu mètodos e tècnicas de recùperu e cunservatzione eficatzes meda pro tutelare custu patrimòniu istraordinàriu e at promòvidu istrategias innovativas pro l’avalorare.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Ispidale de Santu Bainzu firmu a su palu:ritardos chi iscobiant unu sistema chentza disignu.

S’abertura de s’ispedale nou de Santu Bainzu Monreale patit unu rinviu novu e, segundu sas istimas prus reghentes, s’ispidale no at a èssere operativu a innantis de su 2027. Una data ancora a tesu, mescamente si  si cunsiderat chi s’istùdiu de possibilidade est de sa segunda metade de sos annos Duamìzza e chi su cantieri, cumintzadu in su 2022, est bistadu prenu de abbaccamentos, firmadas e torradas a cumintzare chi ant fattu su percursu isvariadu meda.

Su ritardu de su cantieri ponet in lughe una difficultade prus manna: sa Sardigna bivet dae annos sa mancàntzia de una progetatzione sanidària firma e coerente. S’Ìsula non tenet unu pranu azzorronadu e abberu orientadu a sos bisònzos de sas comunidades, pro itte s’ùrtimu Pianu sanidàriu regionale est de su 2007. In su mentres, si sunt sighidas refformas e cuntra refformas, acuntzentramentos e cummissariamentos chi non ant resòrvidu sos problemas istruturales de s’assentu sanidàriu regionale.

A cumplicare de prus  su cuadru est sa crèschida de su campu privadu, in manera particulare si biet in sos tzentros prus populados, in ue ant pigadu forma poliambolatòrios modernos e istruturas chirùrgicas novas capatzes de apparare servìtzios lestros. In parallelu, sa salude pùbrica fadigat semper prus a garantire sas prestassiones netzessàrias, cun su perìgulu beru de allargare sa distantzia intre chie podet atzèdere a curas deretas agguantande costos privados e chie imbetzes est costrintu a si cunfrontare cun listas de isettu, tempos longos e mancàntzias organizativas.

In su Campidanu Mesanu, logu chi isettat unu ispidale novu dae belle vinti annos, custa dèbilesa est evidente meda: sa meighina de s’iscrocca s’est afortigada a pagu a pagu, medas bàrdias mèigas ant serradu o minimadu sos òrarios, sos mèigos de base non bastant e sos servìtzios netzessàrios benint dados cun difficultade. Comunidades intreas s’agatant a bìvere gai in d’una cunditzione de emergèntzia donzi die.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”