Ite ispinghet sos indivìduos de diversas èpocas istòricas a bìvere in comunidade? Comente naschent sas tzitades, comente interagint e pro ite benint abbandonadas? Custas sunt petzi unas cantas pregontas chi ant a èssere a su tzentru de su Sardinia Archeo Fèstival, un’eventu divulgativu subra de s’archeologia e non solu, chi ocannu lmpet sa de bator editziones suas, pessadu e organizadu dae s’assòtziu Itzokor.

Su Fèstival s’at a fàghere in Casteddu, acanta sos ispàtzios de su “Ghetto”, sa chenàbura 9 e su sàbadu 10 de làmpadas, e acanta s’ExMe de Carluforti su sàbadu 17 de làmpadas, cun una sèrie de addòbios chi ant a girare a fùrriu a su tema “Torrada a Itaca”. Sos organizadores sutalìniant chi at a èssere “una riflessione subra de sa tzitade mìtica omèrica, sìmbulu de biàgios e torradas, ma mescamente de sabiore e connoschimentu”.

“Su sedentarismu umanu, a su mancu partinde dae su Neolìticu, at portare s’òmine a benefitziare de sos privilègios de sa vida comunitària”, afirmant sos membros de Itzokor. “Ma pro ite amus seberadu custu caminu? Custa at a èssere sa prima pregonta chi amus a chircare de rispòndere in sa editzione noa de su Sardinia Archeo Fèstival. E posca, amus a afrontare totus sas àteras pregontas chi nde derivant: cando sunt istasos pesados sos primos tzentros de vida comunitària? Ite determinat s’organizatzione sotziale, polìtica, culturale e urbanìstica chi mutimus ‘tzitade’? Amus a chircare de cumprèndere fintzas comente una tzitade morit, comente unu tzentru urbanu s’isbòidat e ue finint sos abitantes suos. Amus a esplorare sas istòrias de sas fundatziones de tzitades famadas comente Cartàgine, sas dinàmicas de pòdere de sas tzitades etruscas e amus a chircare de cumprèndere ite est capitadu in sa Sardigna nuràgica o in su Mediterràneu cun s’arribu de s’Islam. Ma su Fèstival at a èssere fintzas un’oportunidade pro rèndere donu a sa tzitade de Casteddu, torrende a costrùere s’istòria sua de su Chimbighentos a sas ricostrutziones sutzessivas a sos bombardamentos de su 1943. L’amus a fàghere fintzas a traessu de sa letura de sos documentos pretziosos arrimados in sos archìvios tzitadinos. In su matessi tempus, amus a ghetare un’ograda subra de realidade prus piticas, chi nointames torrant a propònnere in  iscala minore sas dinàmicas de organizatziones polìticu-sotziales tìpicas de sos tzentros mannos, e nos amus a pedire si siat a beru netzessàriu faeddare de ‘burgos’ cando si tratat de biddas”.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Unu fogu devastante at reduidu in chisina chentinaias de ettaros de
approendas,pabariles e buscos de su Nugoresu, lassande in daesegus sa
destrussione. Prus de 300 cabidos de bestiamene sunu mortos e sas
contesturas de sa laurantza ant tentu dannos chi ant a costare dinari
meda.

Sas dittas de pesada sunt bistadas corpadas in manera particulare, cun
buscos e olivarios issos puru abbuttinados in manera grave.
Su bisestru est incumintzadu in mesu de dominica e lunis, cando unu fogu

Ispabinu meda at devastadu una zura chi est posta in su mesu e su norti
de s’isula. De particulare signifficu est su casu de unu pesadore de 44
annos de Oroteddi, una de sas biddas prus corpadas. Sotziu de sa
Coldiretti de Nugoro-Ozzastra, cust’omine at perdidu tottu su masone suo
de prus de 250 berbeghes e tottu sos fraigos de sa ditta sua. In custu
momentu est a sa chirca disisperada de sos caddos suos, fuidos po si che
istesiare dae su fogu. Puru atteros pesadores de cussa zura sunt faghinde
controllos po cumprendere tottu su chi ant perdidu.

Alessandro Serra, direttore de sa Coldiretti Nugoro-Ozzastra,
aggiunghet:”Cussa de sos fogos est una praga chi teppet essere
frimmada.Donz’ annu, custos abbenimentos devastant s’iscrocca nostra,
cajonande dannos chi non si podent calculare a sas dittas nostras. Custu
est su momentu de bistare accanta a sas dittas nostras, e Coldiretti est,
commente semper, in prima linia. Pius a daenanti, at a servire un’accottu
de sas istitussiones po poderare sas dittas.”

Su cardu record e sos campos siccos po sa mancantzia de abba ant
sustentadu sa diffusione de sos fogos. Sigundu un’istudiu de sa Coldiretti,
fundadu supra sos datos Effis, casi 7.000 ettaros sunt brusiados in Italia
dae sos primos de triulas. Sa situassione arriscat de peorare cun
s’assuttura chi sighit a corpare sas regiones de su Mesudie.

Sos pesadores e sos massajos de su Nugoresu como si teppent parare una
porfia chentza cabidianu, chircande de torrare a fraigare sas dittas insoro
e isperande in d’unu azzudu beru da parte de sas istitussiones po
binchere custu momentu de crisi.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22