Sos 10 annos imbenientes ant a èssere detzisivos in sa lota contra su cancru ca, «intro su 2030, ant a èssere disponìbiles  vatzinos contra medas tumores». Ma fintzas contra «maladias cardiovascolares, autoimmunes e medas patologias raras».

A lu nàrrere  est s’azienda farmatzèutica americana Moderna, ispetzializada in sa produtzione de vatzinos a tecnologia mRna. Su diretore mèdicu de sa sotziedade, Paul Burton, at naradu a su giornale britànnicu TheGuardian chi, gràtzias a sos isfortzos fatos contra su Covid, in 12-18 meses sunt istados acumpridos progressos de importu.

Dae sos primos cumproos paret a beru chi sas isperimentatziones siant dende sos frutos isperados. Proa nd’est su fatu chi s’ente reguladore de sa meighina de sos Istados Unidos, su Fda, at cuntzèdidu a Moderna sa protzedura de revisione atzelerada siat pro unu vatzinu mRna pro su virus respiratòriu sincitziale – contra su cale s’immunizante diat èssere eficatze a s’83,7% pro prevènnere a su mancu duos sìntomos, tùssiu e calentura, in sos adultos dae 60 annos in susu –, siat pro unu vatzinu oncològicu, subra de sa base de sos resurtados otentos contra su melanoma, su tumore de sa pedde prus  malu.

Pro sa sotziedade Moderna at fatu custu s’annùntziu, chi at a andare suportadu dae àtero datos prus fungudos, chi ant a èssere valutados cun atentu meda dae sos entes reguladores de totu su mundu.

Tando paret a beru chi custos annos potzant batire a una rivolutzione, chi in parte est  giai realidade, contra medas maladias, su cancru primu de totus. Immunoterapia, terapia gènica e vatzinos sunt tèrmines destinados a devènnere familiares in su tratamentu de sa segunda càusa de morte de su mundu otzidentale (a pustis de sas maladias cardiovascolares). Eja,  finas a su deghènniu colafu, sas novidades prus significativas pariant indiritzadas belle totus a sos tumores ematològicos, comente  leutzemias e linfomas (chi ant bidu unu abassamentu mannu de sa mortalidade), oe sas cosas sunt cambiende ca sos avantzamentos de sa chirca interessant puru sos prus tìmidos tumores fortes.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Salude in arretirada: creschet su pesu de su privadu e s’ ispesa a carrigu de sos tzitadinos

Su sistema sanitàriu pùbbricu sighit a pèrdere positziones, lassande logos semper prus mannos a sas istrutturas privadas, chi in logos diferentes – comente sa riabilitatzione – sunt giai divennidas sa parte importante de s’amparu assistenziale. Mentres sa parte privada cunfirmat sa presentzia sua, creschet in parallelu su costu de sas curas pro sos tzitadinos e creschet sa parte de chie renùntziat a sos trattamentos ca no podet poderare sas ispesas.

Est sa frigura de una privadizatzione a pagu a pagu e silentziosa cunfirmada dae s’anàlisi de sa Fundatzione Gimbe, chi mustrat comente sa salude pùblica siat perdinde capatzidade de risposta e universalidade. In Sardigna, segundu sos ùrtimos datos de sa Ragioneria Generale de s’Istadu po su 2023, sa parte de ispesas pùbbricas destinadas a sas istruturas privadas cunvenzionadas si firmat a su 13,2%, unu balore pius bassu de sa media natzionalema chi in donzi casu cunfirmat una tendèntzia importante.

Su disvàriu intre su chi su servìtziu sanitàriu pùbbricu resurtat a garantire e su chi benit delegadu a su privadu si refletet in deretu subra de sas famìlias. Intre su 2016 e su 2023, s’ispesa agguantada dae sos tzitadinos pro si bortare a istruturas sanitàrias privadas est creschida de su 137%, passende dae pagu prus de 3 miliardos a prus de 7,2 miliardos de èuros. Unu accreschimentu chi non pertoccat solu prestatziones ispetzialìsticas, ma fintzas servìtzios netzessàrios chi giai non sunt prus a disponimentu in tempus zustu in su sistema pùbbricu.

Sa cunsighèntzia est de una natzione in ube s’atzessu a sas curas divenit semper prus diffitzile. Listas de isettu longas, mancàntzias de personale e imbestimentos chi non bastant addescant unu assentu in ube chie si lu podet permittere si bortat a su privadu, mentres àteros renùntziant a esames, bìsitas o teràpias de fundamentu.

Unu cuadru chi torrat a ghettare sa dibatta subra de sa netzessidade de afortigare su servìtziu pùbbricu, garantinde cabidas, prozettazione e capatzidade organizativa.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”