Sos 10 annos imbenientes ant a èssere detzisivos in sa lota contra su cancru ca, «intro su 2030, ant a èssere disponìbiles  vatzinos contra medas tumores». Ma fintzas contra «maladias cardiovascolares, autoimmunes e medas patologias raras».

A lu nàrrere  est s’azienda farmatzèutica americana Moderna, ispetzializada in sa produtzione de vatzinos a tecnologia mRna. Su diretore mèdicu de sa sotziedade, Paul Burton, at naradu a su giornale britànnicu TheGuardian chi, gràtzias a sos isfortzos fatos contra su Covid, in 12-18 meses sunt istados acumpridos progressos de importu.

Dae sos primos cumproos paret a beru chi sas isperimentatziones siant dende sos frutos isperados. Proa nd’est su fatu chi s’ente reguladore de sa meighina de sos Istados Unidos, su Fda, at cuntzèdidu a Moderna sa protzedura de revisione atzelerada siat pro unu vatzinu mRna pro su virus respiratòriu sincitziale – contra su cale s’immunizante diat èssere eficatze a s’83,7% pro prevènnere a su mancu duos sìntomos, tùssiu e calentura, in sos adultos dae 60 annos in susu –, siat pro unu vatzinu oncològicu, subra de sa base de sos resurtados otentos contra su melanoma, su tumore de sa pedde prus  malu.

Pro sa sotziedade Moderna at fatu custu s’annùntziu, chi at a andare suportadu dae àtero datos prus fungudos, chi ant a èssere valutados cun atentu meda dae sos entes reguladores de totu su mundu.

Tando paret a beru chi custos annos potzant batire a una rivolutzione, chi in parte est  giai realidade, contra medas maladias, su cancru primu de totus. Immunoterapia, terapia gènica e vatzinos sunt tèrmines destinados a devènnere familiares in su tratamentu de sa segunda càusa de morte de su mundu otzidentale (a pustis de sas maladias cardiovascolares). Eja,  finas a su deghènniu colafu, sas novidades prus significativas pariant indiritzadas belle totus a sos tumores ematològicos, comente  leutzemias e linfomas (chi ant bidu unu abassamentu mannu de sa mortalidade), oe sas cosas sunt cambiende ca sos avantzamentos de sa chirca interessant puru sos prus tìmidos tumores fortes.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

TikTok, AI e sa manera noa de sos giòvanos de fàghere sas chircas online

In sos ùrtimos annos, sa manera de chircare novas de sos giòvanos est mudada in manera profunda. Si unu tempus Google e sas entziclopedias online fiant su puntu de partèntzia primàriu, oe no est prus gasi. Pitzocos e pitzocas meda preferint trastos de inteligèntzia artifitziale, chat innovativas e prataformas social comente TikTok, in ue vìdeos curtzos e crarimentos lestros permitint de cumprèndere luego sos cuntzetos dificultosos.

A bortas dae sos motores de chirca clàssicos non bi passant nemmancu. Sa chirca no est prus liniare e isulada. Sos giòvanos passant in presse dae vìdeos a post, dae link cumpartzidos in chat de grupu a discussiones in comunidades online. De custa manera sa chirca si faghet dinàmica e collaborativa: si passant sos pàrreres pari-pari, si ponent a cumone sas fontes e si ponent a cunfrontu sas novas in s’istante. Custu critèriu tenet de bonu chi est lestru e vàriu, ma bi cheret sensu crìticu ca non totu su chi s’agatat online est seguru o bene fatu.

Sos trastos de AI, pro esempru, permitint de tènnere rispostas in s’istante, curtzas e adatadas a chie preguntat, imbetzes TikTok e àteras prataformas social dant crarimentos visivos chi agiuant a ammentare mègius sas informatziones. Però, sa lestresa de s’impreu podet causare una connoschèntzia incumpleta, e duncas est de importàntzia manna a ischire chircare sas fontes giustas, a pònnere a cunfrontu argumentos diferentes e a organizare sas informatziones in manera informada.

Non cheret ismentigadu poi chi finas aplicatziones comente WhatsApp dant possibilidade de interrogare s’Inteligèntzia Artifitziale subra de tantas chistiones. A sa fine de sos contos, sos giòvanos de oe si movent in unu panorama digitale dificultosu ma prenu de oportunidades. Chie est bonu a impreare custos trastos cun impignu resurtat a mudare sa velotzidade de sa Retza in connoschèntzia cuncreta, impreende in sa mègius manera sa cantidade ispantosa de informos disponìbiles cun unu click.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”