Sa Sardigna est una de sas regiones de Itàlia chi bantant una traditzione de architetura in terra crua antiga meda. Difatis, comente narat su situ architetutasostenibile, in s’ìsula nostra finas a sos annos 70 esistiat una manera de fàghere sas domos particulare meda gràtzias a s’impreu de sa terra crua, mescrada a sa pàgia e a su ladàmene.

Semus alleghende de su làdiri, unu de sos materiales prus impreados in sa zonas de sa Sardigna acanta mancaiat sa pedra. Custa tècnica previdet sa formatzione de matones cun un’impastu de terra, abba e pàgia, fatos cun una forma e posca postos a sicare in su sole finas a cando non s’isciugaiant. Prus a mancu serbiant duas chidas o unu mese, a segunda de sa temperadura e de s’istajone.

Su làdiri podent èssere fatos siat a manu siat in modu mecànicu. Im Sardigna esistiant medas realidades acanta su fràbicu de costu materiale fiat istadu casi mecanizadu, gràtzias a s’impreu de cadenas de montàgiu e de atretzaduras moderna, mancari pro su prus si sighiat a prodùere su matone in manera manuale. Ma in custos annos, medas aziendas de laterìtzios sardas, ant cumentzadu a prodùere in manera moderna su làdiri, rispetende duncas peri sas normas italianas e europeas.

Sa terra crua est unu materiale de fàbricu antigu meda. Difatis tenimus testimonias de s’impreu suo chi arribbant a su  8000 a.C, comente sos repertos agatados in Gèrico. Su làdari beniat impreadu sia pro more de sa mancàntzia de materiale diversu comente linna e pedra, ma peri pro more de sas caraterìsticas suas. Difatis est unu isulante cun propiedades òtimas.  In prus est dotadu de unu pòdere traspirante forte meda e presentat in prus òtimas caraterìsticas de resistèntzia. In prus, règulat in  modu naturale s’umidade e sa temperadura interna de sas abitatziones.

Oe, in Sardigna, finas su ortigu benit impreadu comente materiale de costrutzione pro more de sas caraterìsticas suas ecològicas e de isulante.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Unu viàzu in s’arte: sos chimbe artistas sardos prus famados de s’istòria

Sa Sardigna, in prus de èssere famada pro sas bistas suas chi che  bogant s’alenu e pro su connottu millenàriu, at bidu  nàschere  artistas medas chi ant lassadu unu sinnu chi no si podet iscantzellare in s’istòria de s’arte italiana e internatzionale. Costantinu Nivola, iscultore e muralista de fama internatzionale, Nivola che at leadu s’arte sua in sos Istados Unidos, partetzipande cun architetos mannos comente Le Corbusier e Marcel Breuer. Sas òperas suas sunt caraterizadas dae s’impreu nou de su tzimentu e de sos materiales locales, condimizande modernidade e connottu.

Pinucciu Sciola, famadu pro sas “predas sonoras”, Sciola at ischidu aunire iscultura e mùsica, revertinde su granitu in istrumentu chi bogat a fora sonos armonicos cando est percossadu. Sas òperas suas, ispartas in totu sa Sardigna e in su mundu, festant sa natura e sas raighinas culturales de s’ìsula, fundinde materiales locales cun una poetica universale.

Zuseppe Biasi, pintore e illustradore, Biasi at contadu sa Sardigna a mesu de friguras prenas de colore e vitalidade. S’arte sua acciappat costùmenes, traditziones e bistas de s’ìsula, torrende·las a interpretare cun d’unu istile chi aunit folclore e modernidade. Sas òperas suas ant dadu unu contribbudu po fàghere connòschere sa Sardigna a foras de sas lacanas suas, influentzande ingendras  de artistas locales.

Maria Lai, artista in medas campiles e ghia de s’arte tessile de oe, Maria Lai at isichidu  revertire su filu e su pannu in istrumentos de issida de fortza  poètica manna. Sos tribaglios suos, a bortas partetzipativos e fatos pro unu logu ispetzìficu, intritzant sa memòria cumone de sa Sardigna cun d’una limba universale. Francu Bussu, intre sos printzipales de s’iscultura e de sa pintura sarda de su Noighentos, Francu Bussu at aunidu rigore tènnicu e fundaria comunicativa. Sas òperas suas iscoperrent temas ligados a su connottu, a sa religione e a sa vida de campagna  de s’ìsula, ma cun d’una
sensibilidade de oe chi los faghet divennere in manera istravanada modernos.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”