Durante s’Edade oumana s’Ogliastra rapresentaiat non petzi unu coladòrgiu de importu intre su nord e su sud de sa Sardigna, in su caminu chi collegaiat Carales e Terranoa, ma giunghiat fintzas s’internu de s’ìsula cun sa costa orientale. In sa regione ogiastrina, in custa fase de s’istòria sua, bi fiat una forte presèntzia militare, comente dimustrat sa denumenatzione de su tzentru de Tenta Rubriensis (localizadu a Barì) e s’acatamentu, intre Lanusè e Irbono, de diplomas e de decoraduras militares (phalerae). Custu dimustrat chi in s’àrea, mancari esseret pagu romanizada, fiant presentes de sos veteranos romanos.

Sas informatziones subra sa natura de sos insediamentos, chi deviant èssere mescamente rurales, sunt pagas, ma in unas cantas àreas, comente in sa pranura costera de s’istàinu de Tortolì, si cuntzentrat su prus de sas testimonias de cultura materiale datàbiles a s’Edade Rumana. Insediamentos peri mannos sunt istados individuados a nord, in sas zonas de sa marina, a palas de s’istàinu, comente in sas localidades de Tradala e de Perdixedda; mentras prus a sud, unu giassu importante meda s’agatat in Is Murdegus.

In custa fase istòrica est dàbile chisas imbarcatziones romanas chi colaiant in su Mediterràneu dirìgidas cara a su Nord Àfrica agatarent unu puntu de pàsida fatu de sa costa de Tortolì-Arbatassa. Custa ipòtesi agatat cunfirma gràtzias a sos medas agatamentos subàcueos in sa costa orientale de sa Sardigna, dae Terranoa a Casteddu. Mescamente a largu de Capu Bellavista-Arbatassa, est istadu agatadu unu relitu de una nave chi carraiat unu càrrigu de lingotos de istàngiu, ràmene e ferru, bènnidos dae sas minas de sa provìntzia romana de sa Bètica (oe Andalusia), prus a mancu de su sèculu I d.C.

Unas àteras atestatziones de sa fase romana sunt sas istruturas chi aparteniat a  antigos bagnos (termas) a presu de sa crèsia de Santa Baòrbara e a probe de Santu Lussòriu e sos numerosos rinvenimentos raros de monedas,  tzeràmicas de mesa e de coghina. In prus, su recùperu in mare de medas ànforas, testimòniat s’esistèntzia de importantes tràficos cummertziales, mescamente  de ògiu e pasta de pische, intre sa costa ogiastrina e sos àteros paisos de su Mediterràneu, in particulare cun su Nord Àfrica.

Custu est testimoniadu peri dae sas fontes epigràficas antigas chi allegant de Sulpicius Portus, chi si pensat esseret a probe de sa costa de Tortolì-Arbatassa, acanta immoe s’agatat s’istàinu.

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Un’alliantza chentza dinnantis de sas “Feminas de s’Ozzu” e sas “Cittades de s’Ozzu”, est po naschere, uninde sas fortzas po poderare sa cultura de s’ozzu e po affortigare unu sistema de cossumu sciente de sa produssione de s’oro birde, chi disegnat iscolas de vida e bistas.

Su 20 de Aprile, in Ilbono, in Ozzastra, bi at essere unu abbenimentu istoricu: sa frimma de su primu accordu chi faghet partire un’assitentzia chi serbit po s’isviluppu de un’offerta turistica ligada a sas tradissiones de sa coghina e sas estremadias de sas produssiones de s’ozzu de sa regione.

Sa tzerimonia, chi at a biere sa presentzia de sa Presidente nazionale de s’assotziatzione Feminas de s’Ozzu, at essere unu momentu importante meda po su campu. Custu accordu non solu punnat a faghere connoschere s’ozzu extravergine de olia commente prodottu de arta calidade, ma puru a agguantare sa tutela de s’ambiente e de sas bistas, s’isviluppu chi si podet bajulare e su turismu locale, mescamente in sas zuras de s’internu.

S’intentu printzipale de s’accordu, est cussu de creare assitentzias de comunicassione de sos comunes, dittas de produssione e trasformassione, po arribare a creare unu modellu de “turismu de s’ozzu”, chi si potat repricare a livellu natzionale e de tottu su mundu. Ant essere accreschidos sos abbenimentos po balorizare sas iscroccas de
naschida de s’ozzu extravergine de olia italianu, po mesu de cunferentzias,cursos e disignos de sa comunidade europea.

S’assotziatzione Nazionale Tzittade de s’Ozzu, chi tenet casi 500 comunes e paritzas partetzipaziones de sas amministratziones pubbricas in mesu de issos, e s’Assotziatzione Nazionale Feminas de s’Ozzu APS, cun pius de
70 sotzios, sunt unu patrimoniu de sa cultura e de sa coghina chi tenent unu balore chi non si podet calculare. Sa frimma de custu accordu est unu passu importante meda po dare balore e agguantare s’ozzu extravergine de olia e de sas virtudes suas chi faghent bene a sa salude.

Su disignu de sa zorronada de su 20 de Aprile, prenettat, in pius de sa frimma de s’accordu, unu addobiu supra s’istoria de s’ozzu de sa Sardigna. At essere un’occasione po discutire de su passadu, de su presente e de su tempus benidore de s’ozzu extravergine de olia e po presentare sos disignos natzionales e regionales de sas duas
Assotziatziones.Unu momentu de cunfruntu e de cundivisione de esperientzia e connoschentzia de sos chi tribagliant in cussu campu.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22