Durante s’Edade oumana s’Ogliastra rapresentaiat non petzi unu coladòrgiu de importu intre su nord e su sud de sa Sardigna, in su caminu chi collegaiat Carales e Terranoa, ma giunghiat fintzas s’internu de s’ìsula cun sa costa orientale. In sa regione ogiastrina, in custa fase de s’istòria sua, bi fiat una forte presèntzia militare, comente dimustrat sa denumenatzione de su tzentru de Tenta Rubriensis (localizadu a Barì) e s’acatamentu, intre Lanusè e Irbono, de diplomas e de decoraduras militares (phalerae). Custu dimustrat chi in s’àrea, mancari esseret pagu romanizada, fiant presentes de sos veteranos romanos.

Sas informatziones subra sa natura de sos insediamentos, chi deviant èssere mescamente rurales, sunt pagas, ma in unas cantas àreas, comente in sa pranura costera de s’istàinu de Tortolì, si cuntzentrat su prus de sas testimonias de cultura materiale datàbiles a s’Edade Rumana. Insediamentos peri mannos sunt istados individuados a nord, in sas zonas de sa marina, a palas de s’istàinu, comente in sas localidades de Tradala e de Perdixedda; mentras prus a sud, unu giassu importante meda s’agatat in Is Murdegus.

In custa fase istòrica est dàbile chisas imbarcatziones romanas chi colaiant in su Mediterràneu dirìgidas cara a su Nord Àfrica agatarent unu puntu de pàsida fatu de sa costa de Tortolì-Arbatassa. Custa ipòtesi agatat cunfirma gràtzias a sos medas agatamentos subàcueos in sa costa orientale de sa Sardigna, dae Terranoa a Casteddu. Mescamente a largu de Capu Bellavista-Arbatassa, est istadu agatadu unu relitu de una nave chi carraiat unu càrrigu de lingotos de istàngiu, ràmene e ferru, bènnidos dae sas minas de sa provìntzia romana de sa Bètica (oe Andalusia), prus a mancu de su sèculu I d.C.

Unas àteras atestatziones de sa fase romana sunt sas istruturas chi aparteniat a  antigos bagnos (termas) a presu de sa crèsia de Santa Baòrbara e a probe de Santu Lussòriu e sos numerosos rinvenimentos raros de monedas,  tzeràmicas de mesa e de coghina. In prus, su recùperu in mare de medas ànforas, testimòniat s’esistèntzia de importantes tràficos cummertziales, mescamente  de ògiu e pasta de pische, intre sa costa ogiastrina e sos àteros paisos de su Mediterràneu, in particulare cun su Nord Àfrica.

Custu est testimoniadu peri dae sas fontes epigràficas antigas chi allegant de Sulpicius Portus, chi si pensat esseret a probe de sa costa de Tortolì-Arbatassa, acanta immoe s’agatat s’istàinu.

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Sa tecnologia sighit a ispantare e a lòmpere a cosas chi a unu tempus non si podiant nemmancu immaginare.

Bastas a pensare a un’aparatu nou chi arribbat dae Taiwàn, capatzu de donare rispostas a preguntas chi finas a oe mamas espertas ebbia podiant donare.

Una de custas est pro ite unu piseddu est pranghende. De seguru si tratat de una de is dimandas chi is babbos si faghent dae is primas dies de fida de unu fìgiu.

Tando, custu aparatu nou diat pòdere agiudare a ddu cumprèndere. Si narat Qbear e est fatu dae Quantum Music, tenet una forma tzirculare e est forradu de silicone. Unu programma analizat su prantigeddu de su pipiu pro cumprèndere si siat istracu, tèngiat fàmine, siat sididu, s’intendat male, bògiat èssere dengadu, o si s’est imbrutadu e tocat a ddu cambiare.

Sa cosa ispantosa est ca custa aina inteligente diat èssere capatza de ddu fàghere isceti in 10 segundos cun una pretzisione de su 95%.

Sos babbos retzint sas notìficas de comente istat su pipiu cun un’aplicatzione cumplementare, chi donat informatziones fintzas de sa temperadura de s’aposentu.

Gràtzias a s’abbistesa artifitziale, su Q-bear diat resèssere a s’adatare a àteros bisòngios de sa criadura. Difatis, segundu sos programmadores, s’aparatu si podet pianificare pro intonare s’anninnia o pro istròchere sa muida chi su pipiu intendiat in sa bentre de sa mama.

Podimus nàrrere chi custa tecnologia dae una banda permitit de cumprèndere mègius sos bisòngios de is pipios piticos, ma in su matessi tempus ponet calicuna duda, sende chi est est semper un’ogetu artifitziale chi intervenet in un’edade dìliga meda. In unu tempus chi totus semus semper collegados a ìnternet e cunditzionados dae sa tecnologia, semus seguros chi una criadura dereta de nàschere depat intrare in cuntatu cun custos aparatos? In prus no ddoe at su perìgulu chi su raportu intre pipiu e genitores potzat èssere influentzadu? Amus a bìdere in su benidore si amus a pòdere rispòndere a custas dudas.

Pro como s’aparatu est espostu in su Consumer Electronics Show (CES) de Las Vegas.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”