In su 1866, in martzu, su massaju, Luigi Puddu, arendi su cungiau de “S’è munzu Franciscu”, in localidadi “Cort’e Lucetta”, si fiat acatau ca s’obrada de s’aladru suu iat atumbadu a calincuna cosa de tostau. Crosidadosu e impentzamentau de custu fattu, ndi iat scostiau su ju, iat incarrerdu a sgavari e iat agatadu una lastra de brunzu scolpida, longa 60 cm, arta 45 cm, lada 5 mm, chi pesàt 20 chilus.

Su massaju, chi non iat cumprèndiu s’importàntzia de cussu documentu epigràficu, iat portadu sa tàula a bidda e dd’iat cunsinnada a su predi, su canònicu Giuanni Cardia, chi dd’iat bòfiu recumpensari cun dexi francu (dus scudus de prata), chi po cussus tempus fiat unu bellu tanti.

Giuanni Spano, chi si fiat fatu cunsinnari sa lastra, dd’iat esaminada e studiada e dd’iat poi donada a su Museu Natzionali de Tatari, innui s’agatat ancora imoi.

S’iscritzioni, a caràteris capitalis, in 27 rigas, narat prus o mancu custu:

“Imperadori Otoni Cesari Augustu Consoli. Sa dia dexiotu de martzu”.

Custu cumandu, trascritu e postu a cunfrontu cun su registru sigilladu de su procònsoli Lucio Elvio Agrippa, pertocat sa chistioni de is terras de is Patulcensis ocupadas chentza de deretu de is Galillensis.

Custu documentu stòricu, de importu po una chistioni amministrativa, giurìdica, linguìstica e epigràfica, est una testimoniàntzia scrita rara, chi chistionat de sa situatzioni de is popolatzionis sardas in època imperiali romana, cunfrimendi, intra is atras cosas, po sa prima borta, sa presèntzia de Otoni in su tronu de Roma.

Difati sa data de su 18 de martzu de su 69 p.C., si riferit a unu mesi e duas dis prima de sa dia chi s’imperadori Otoni sia fut bocidu, pustis sa derruta de Bedriaco, acant de Cremona. In prus, sa tàula agatàt a Stersili, si contat de su perìudu de gherra intra is popolatzionis de s’internu, de illacanamentus e de torrobatòrius, spiegat sa funtzioni de is governadoris romanus in Sardìnnia e si donat informus de importu asuba de sa lìngua e sa burocratzia de s’època.

Custa testimoniàntzia spantosa fiat interrada a su costau de sa bidda romana de Cea Idda, zona chi oi est arrica meda de repertus archeològicus, chi atestant s’importàntzia de custa localidadi e si faint pentzai a custu logu coment de sa sedi de sa popolatzioni de is Galillens.

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Sos tres durches pius famados de sa Sardigna: unu viazu intre connottu e sapores antigos.

Sos tres durches pius famados de sa Sardigna: connottu, festa e identitade in d’unu mossu. Sa Sardigna no est solu terra de bistas chi che bogant s’alenu, mare cristallinu e connottu de mizza e mizza annos: est puru una regione in sa cale s’arte de sos durches tenet unu rolu tzentrale, ligada a filu doppiu cun sa religiosidade populare, sas festas de sas biddas e sa trasmissione de sos sapires familiares.

Sos durches sardos contant istorias antigas, a s’ispissu trasmittidas dae ingendra a ingendra, preparadas cun sustiantzias simples ma de calidade e cun d’una cura casi maniattiga. Intre sas chentinaias de saporidesas chi animant sas mesas sardas in occasione de isposonzos, battizos, Pasca, Nadale e festas populares, tres durches si signalant po fama e diffusione: sas seadas, sos marigosos e sos gueffus. Tres conas de s’isula, donzuna cun d’una istoria, unu sapore e un’anima totta sua.

Sas seadas (o sebadas) sunt fortzis su durche sardu pius connottu a fora de sas lacanas de s’isula. Si trattat de unu culurzone mannu durche, preparadu cun d’una piza de simula fine, chi arregat unu coro modde de casu friscu de erbeghe, unu pagu agrittu, a s’ispissu aromatadu cun corzolu de limone.

Sos marigosos sardos sunt un’attera cona netzessaria de sa pastisseria de s’isula. A differentzia de atteras maneras italianas, cussos sardos sunt moddes, profumados e dae sa fortesa casi modde, cun d’una corzoledda lizera in sa parte de fora. Si ammanitzant tottu s’annu, ma in manera particulare po sas festas religiosas, sos isposonzos e sas tzerimonias.

Po finire, sos gueffus, connottos comente “suspiros  sunt bucconettes de pasta de mendulas, imboligados in papilu coloradu comente chi esserent caramellas. S’aera insoro allegra e festuliana los rendet interpretes de doinzi tzerimonia sarda, in manera particulare de battizos e isposonzos. In custos tres durches si cuncentrat s’essentzia de sa Sardigna: sa semplicidade de sas sustantzias, s’intensidade de sos sapores, su ligonzu fungudu cun sa terra e cun sos ritos de sa comunidade.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22