Finas a pagu tempus a como sos istudios pensaiant chi sa tzitade de Terranoa (Olbia) esseret istada fundada dae sos cartaginesos. Ma dae indàgines prus fungudas e gràtzias a unas cantas iscobertas, est esidu a campu chi in veridade sunt istados sos gregos a la fundare.

Difatis,  si si leghet unu passu de sa Guida de sa Grètzia de s’iscritore e geògrafu gregu Pausania su Periegeta, bìvidu in s’II sèculu p.C., si podet agatare custu remonu “A Sardigna aiat lòmpidu una truma de abitantes de sa tzitade de Tespi e de su territòriu de Atene ghiadu dae Iolao, e custos aiant fundadu sa tzitade de Olbia”. Duncas dae sos testos antigos nde podimus leare una informatzione de grandu importu pro connòschere s’istòria de custa tzidade. Difatis sos istòricos narant pròpiu custu, ca Terranoa fiat istada fundada dae Gregos ghiados de Iolao, nebode e fantzeddu de Eracle.

Sa testi est cunfirmada fintzas dae sa geografia. Difati a die de oe connoschimus medas nùmenes de tzitade antigas de orìgine grega chi si mutint cun custu nùmene, est a nàrrere Olbia, chi diat chèrrere nàrrere “sa ditzosa”. Custas tzitade sunt unas otu.

Ma àteras informatziones chi cumproant custas tesis sunt essidas a campu gràtzias a sos iscavos archeològicos reghentes. Difatis finas a s’incumentzu de sos annos Noranta in su sutaterra de satzitade sos repertos prus antigos chi fiant essidos a pìgiu fiant cussos chi torraiant cun su perìodu cartaginesu. Sempus alleghende duncas prus a mancu de su 300 a.C. Duncas semus alleghende de unu perìodu chi cunfirmat s’idea de s’orìgine fenìtzia e posca cartaginesa. Ma àteros istudios fungudos fatos subra repertos archeològicos antigos meda, ant permìtidu de averiguare chi sa tzitade est meda prus antiga, est a nàrrere de su 600 a in antis de Cristos, duncas de orìgine grega.

Sos resurtados de custas iscobertas fiant istados presentados durante una mustra “Olbia greca” fata su 27 freàrgiu de su 2020 a s’Arte-Port Gallery dae sa Geasar e dae sa Soprintendenza Archeologia, Bellas Artes e Paesàgiu pro sas provìntzias de Nùgoro e Tàtati, paris cun s’Assessoradu a sa Cultura de su Comunu de Terranoa.

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Sas isulas de sa Sardigna pius famadas , cantas e cales sunt.

Sas “isulas de s’isula” Carloforte, sant’Antiogu, Sa Madalena, Caprera, Sant’Istevene, Spargi, Budelli e Razzoli, costoini donzuna un’identidade distinta, intritzande nadura e connottu chi faghent divennere unica tottu s’iscrocca de sa Sardigna.

Carloforte e santAntiogu, attesu dae sa costa sud occidentale,frommant s’arcipelago de su Sulcis. Sant’Antiogu est s’isula sarda pius manna, collegada a sa terra dae unu terrinu artifiziale. Inoghe bivent impare mare e istoria: colonia antiga de sos Fenicios, pustis de Cartagine e romana,cunservat testimonzas archeologicas de valore mannu, in mesu de sas calet bi sunt sas necropolis e su thopet.Pagu pius attesu bi est Carloforte, s’unica tzittade de s’isula de santu Predu, fundada in su seculu VXIII dae familias de sa Liguria chi arribaiant dae Tabarca, in Tunisia. Sa limba tabarchina, faeddada a dies de oe est una de sas cosas pius faschinosas de s’isula,imparis a sa coghina, dominada dae su tonnu e dae sas retzettas de mare.

Ispostandesi in su nord de s’isula, a cara de sa costa gadduresa, si abberit s’arcipelago de sa Madalena, unu beru paradisu naturale reconnoschidu comente Parcu Natzionale. S’isula printzipale, sa Madalena, accasazzat sa bidda chi giughet su mattessi numene, cun d’unu portu istoricu e unu tzentru de carreleddas chi contant su passadu ligadu a sos marineris.

A pagos minutos de navigassione si agatat Caprera, ligada a sa memoria de Zuseppe Garibaldi, chi inoghe at passadu sos urtimos annos de sa vida sua. Caprera est puru una zura de valore mannu po s’ambiente, cun andalas chi che leant a sas plajas pitticcas e logos in sos cales sa bista che bogat s’alenu. Intre sas atteras isulas de s’arcipelago si distinghent Sant’Istevene, Santa Maria, Spargi e Razzoli, donzuna cun su carattere sou. Budelli, connoschida in tottu su mundu po sa plaja Rosa est frigura de sa dilighesa e rispettu de s’ambiente: s’intrada a dies de oe est regulada po diffendere s’ambiente.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”