Finas a pagu tempus a como sos istudios pensaiant chi sa tzitade de Terranoa (Olbia) esseret istada fundada dae sos cartaginesos. Ma dae indàgines prus fungudas e gràtzias a unas cantas iscobertas, est esidu a campu chi in veridade sunt istados sos gregos a la fundare.

Difatis,  si si leghet unu passu de sa Guida de sa Grètzia de s’iscritore e geògrafu gregu Pausania su Periegeta, bìvidu in s’II sèculu p.C., si podet agatare custu remonu “A Sardigna aiat lòmpidu una truma de abitantes de sa tzitade de Tespi e de su territòriu de Atene ghiadu dae Iolao, e custos aiant fundadu sa tzitade de Olbia”. Duncas dae sos testos antigos nde podimus leare una informatzione de grandu importu pro connòschere s’istòria de custa tzidade. Difatis sos istòricos narant pròpiu custu, ca Terranoa fiat istada fundada dae Gregos ghiados de Iolao, nebode e fantzeddu de Eracle.

Sa testi est cunfirmada fintzas dae sa geografia. Difati a die de oe connoschimus medas nùmenes de tzitade antigas de orìgine grega chi si mutint cun custu nùmene, est a nàrrere Olbia, chi diat chèrrere nàrrere “sa ditzosa”. Custas tzitade sunt unas otu.

Ma àteras informatziones chi cumproant custas tesis sunt essidas a campu gràtzias a sos iscavos archeològicos reghentes. Difatis finas a s’incumentzu de sos annos Noranta in su sutaterra de satzitade sos repertos prus antigos chi fiant essidos a pìgiu fiant cussos chi torraiant cun su perìodu cartaginesu. Sempus alleghende duncas prus a mancu de su 300 a.C. Duncas semus alleghende de unu perìodu chi cunfirmat s’idea de s’orìgine fenìtzia e posca cartaginesa. Ma àteros istudios fungudos fatos subra repertos archeològicos antigos meda, ant permìtidu de averiguare chi sa tzitade est meda prus antiga, est a nàrrere de su 600 a in antis de Cristos, duncas de orìgine grega.

Sos resurtados de custas iscobertas fiant istados presentados durante una mustra “Olbia greca” fata su 27 freàrgiu de su 2020 a s’Arte-Port Gallery dae sa Geasar e dae sa Soprintendenza Archeologia, Bellas Artes e Paesàgiu pro sas provìntzias de Nùgoro e Tàtati, paris cun s’Assessoradu a sa Cultura de su Comunu de Terranoa.

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

S’ istòria e su signifficu de sa Bandela de sos Bator Moros

Sa bandela de sos Bator Moros est oe unu de sas  friguras prus reconnoschìbiles e caraterìsticas de sa Sardigna, espressione de una identidade istòrica, culturale e de s’iscrocca abbarbada in su tempus. Sa bandela si distinghet pro unu fundu biancu traessadu dae una rughe ruja e pro sas battor concas de moru cun sa benda, postos in sos bator cuartos, elementos chi nde faghent una frigura ùnica e  reconnoschìbile a sa lestra. Sas bessidas de sa bandera torrant a su Medievu, cando sa Sardigna faghiat parte de sa Corona de Aragona.

Segundu su connottu prus difùndidu, sas bator concas mustrant àteros soberanos musulmanos binchidos in su mentres de sa Batalla de Alcoraz, una binchida chi si narat siat istada possìbile gràtzias a s’interventu de Santu Zorzi. Su sìgnu cumparit pro sa prima borta in documentos uffitziales  de su XIII sèculu e fiat a pustis insertu in istemmàrios medievales, ispainende·si fintzas a foras de sas lacanas de sa penìsula ibèrica. In su cursu de sos sèculos, sa bandela at tentu medas mudaduras siat in su cuntestu gràficu siat in su signifficcu suo. In su mentres de su poderiu ispagnolu e a pustis in s’època de sa Domo de Savoia, sas bator concas ant sighidu a cumparire in monedas, documentos uffitziales e istemmas, cunservande su rolu issoro caraterìsticu de s’identidade isolana.

Sa posissione gràfica est cambiada in su tempus, cun variatziones in sas posissiones de sas concas, in sas espressiones de sas caras e in s’orientamentu de sas bendas, chi in calicuna versione fiant postas in sos ogros, in àteras in sa fronte.

Cun su afirmare·si de una  cussèntzia identitària noa, sa bandela de sos Bator Moros fiat torrada a iscoberrere comente sìgnu de sa Sardigna e de s’ istòria sua, passende su cuntestu aràldicu semplize e pigande unu signifficu prus fungudu ligadu a s’identidade regionale. In su 1952 sa bandela fiat adotada in manera uffitziale comente sìgnu de sa Regione Autònoma de sa Sardigna e a pustis, in su 1999, fiat deffinida sa versione de oe cun sas concas bendadas in sa fronte e bortadas cara a s’asta.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”