Finas a pagu tempus a como sos istudios pensaiant chi sa tzitade de Terranoa (Olbia) esseret istada fundada dae sos cartaginesos. Ma dae indàgines prus fungudas e gràtzias a unas cantas iscobertas, est esidu a campu chi in veridade sunt istados sos gregos a la fundare.

Difatis,  si si leghet unu passu de sa Guida de sa Grètzia de s’iscritore e geògrafu gregu Pausania su Periegeta, bìvidu in s’II sèculu p.C., si podet agatare custu remonu “A Sardigna aiat lòmpidu una truma de abitantes de sa tzitade de Tespi e de su territòriu de Atene ghiadu dae Iolao, e custos aiant fundadu sa tzitade de Olbia”. Duncas dae sos testos antigos nde podimus leare una informatzione de grandu importu pro connòschere s’istòria de custa tzidade. Difatis sos istòricos narant pròpiu custu, ca Terranoa fiat istada fundada dae Gregos ghiados de Iolao, nebode e fantzeddu de Eracle.

Sa testi est cunfirmada fintzas dae sa geografia. Difati a die de oe connoschimus medas nùmenes de tzitade antigas de orìgine grega chi si mutint cun custu nùmene, est a nàrrere Olbia, chi diat chèrrere nàrrere “sa ditzosa”. Custas tzitade sunt unas otu.

Ma àteras informatziones chi cumproant custas tesis sunt essidas a campu gràtzias a sos iscavos archeològicos reghentes. Difatis finas a s’incumentzu de sos annos Noranta in su sutaterra de satzitade sos repertos prus antigos chi fiant essidos a pìgiu fiant cussos chi torraiant cun su perìodu cartaginesu. Sempus alleghende duncas prus a mancu de su 300 a.C. Duncas semus alleghende de unu perìodu chi cunfirmat s’idea de s’orìgine fenìtzia e posca cartaginesa. Ma àteros istudios fungudos fatos subra repertos archeològicos antigos meda, ant permìtidu de averiguare chi sa tzitade est meda prus antiga, est a nàrrere de su 600 a in antis de Cristos, duncas de orìgine grega.

Sos resurtados de custas iscobertas fiant istados presentados durante una mustra “Olbia greca” fata su 27 freàrgiu de su 2020 a s’Arte-Port Gallery dae sa Geasar e dae sa Soprintendenza Archeologia, Bellas Artes e Paesàgiu pro sas provìntzias de Nùgoro e Tàtati, paris cun s’Assessoradu a sa Cultura de su Comunu de Terranoa.

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Unu viàzu in s’arte: sos chimbe artistas sardos prus famados de s’istòria

Sa Sardigna, in prus de èssere famada pro sas bistas suas chi che  bogant s’alenu e pro su connottu millenàriu, at bidu  nàschere  artistas medas chi ant lassadu unu sinnu chi no si podet iscantzellare in s’istòria de s’arte italiana e internatzionale. Costantinu Nivola, iscultore e muralista de fama internatzionale, Nivola che at leadu s’arte sua in sos Istados Unidos, partetzipande cun architetos mannos comente Le Corbusier e Marcel Breuer. Sas òperas suas sunt caraterizadas dae s’impreu nou de su tzimentu e de sos materiales locales, condimizande modernidade e connottu.

Pinucciu Sciola, famadu pro sas “predas sonoras”, Sciola at ischidu aunire iscultura e mùsica, revertinde su granitu in istrumentu chi bogat a fora sonos armonicos cando est percossadu. Sas òperas suas, ispartas in totu sa Sardigna e in su mundu, festant sa natura e sas raighinas culturales de s’ìsula, fundinde materiales locales cun una poetica universale.

Zuseppe Biasi, pintore e illustradore, Biasi at contadu sa Sardigna a mesu de friguras prenas de colore e vitalidade. S’arte sua acciappat costùmenes, traditziones e bistas de s’ìsula, torrende·las a interpretare cun d’unu istile chi aunit folclore e modernidade. Sas òperas suas ant dadu unu contribbudu po fàghere connòschere sa Sardigna a foras de sas lacanas suas, influentzande ingendras  de artistas locales.

Maria Lai, artista in medas campiles e ghia de s’arte tessile de oe, Maria Lai at isichidu  revertire su filu e su pannu in istrumentos de issida de fortza  poètica manna. Sos tribaglios suos, a bortas partetzipativos e fatos pro unu logu ispetzìficu, intritzant sa memòria cumone de sa Sardigna cun d’una limba universale. Francu Bussu, intre sos printzipales de s’iscultura e de sa pintura sarda de su Noighentos, Francu Bussu at aunidu rigore tènnicu e fundaria comunicativa. Sas òperas suas iscoperrent temas ligados a su connottu, a sa religione e a sa vida de campagna  de s’ìsula, ma cun d’una
sensibilidade de oe chi los faghet divennere in manera istravanada modernos.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”