Ite nde pensaiat de sos Sardos de de sa Sardigna su poeta Dante? De custu nd’at allegadu unos cantos annos a oe s’istòricu Frantziscu Casula in un’artìculu de su blog cosa”. Inoghe unu piticu resumu.

No ischimus si Dante aiat bisitadu mai sa Sardigna, però in sa Divina Cummèdia sos riferimentos a sa Sardigna e a sos Sardos, a sos costùmenes suos e a sos printzipales pessonàgios chi bi teniant interessos e possedimentos o chi comente si siat b’aiant acumpridu s’òpera issoro, sunt  fitianos.

De seguru connoschiat sos acontessimentos e sos pessonàgios de sa Sardigna de su segundu ‘200 e de su primu ‘300 siat pro mesu de Nino Visconti, su Nino garbosu amigu suo, Giùighe de Gaddura, mortu in su 1289, chi a s’ispissu andaiat Firenze; siat a traessu de sos toscanos chi a s’ispissu beniant a Sardigna, siat a traessu de sos Sardos etotu chi andaiant a Toscana.

Dante faeddat de sa Sardigna e de sos Sardos in sos càntigos XXII, XXVI, XXIX, XXXIII de s’Inferru e in su VII e XXII de su Purgatòriu. Intre sas regiones istòricas sardas benint numenadas sa Barbàgia, sa Gaddura e su Logudoro. S’Ìsula de sos Sardos est ammentada in su càntigu XXVI, versos 103-105 de s’Inferru, cando contat su biàgiu mitològicu de Ulisse e in su càntigu XVIII, versos 79-81 de su Purgatòriu atzinnende a su declinu de sa luna a note manna:

Imbetzes in sos càntigos de su Paradisu de sa Sardigna e de sos Sardos  non nde faghet remonu. In su Cantu XXIII de su Purgatòriu,  versos 94-96 imbetzes faghet nàrrere a Forese Donati:

Dante faeddat de sos sardos fintzas in su De Vulgati Eloquentia, in ue, resonende de sos vàrios dialetos de Itàlia, aiat iscritu: “Sardos etiam qui non Latii sunt, sed Latiis adsociandi videntur, ejiciamus, quoniam sine proprio vulgari esse videntur, grammaticam tamquam simniae homines imitantes”. Est a nàrrere “Nche bogamus sos Sardi, chi non sunt Latini, ma chi pare si potzant a sos Latinos assotziare, (de sa categoria de sos erederis de deretu de sos Latinos) ca parent etotu sos ùnicos a non dispònnere de unu vulgare meda imitende sa gramàtica latina comente sas martinicas istrochent sos òmines!”. Duncas, pro Dante sos Sardos non sunt italianos!

 “Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Sa Maniffattura de su Tabaccu de Casteddu est pronta a accasazzare dae su 16 a su 18 de Aprile, un’abbenimentu dedicadu a tzelebrare sa zura blue de sa Sardigna. Po mesu de unu disignu riccu de dibattidos, musica e attividades de coghina, s’abbenimentu chircat de iscumbattare e balorizzare sa vida longa, commente un’ istrumentu chi serbit po faghere arrivare turistas, poninde s’attentzione supra sa ricchesa de sa coghina locale, commente elementu chi siat sa crae de un’esperientzia turistica bera e chi non si potat ismentigare.

Martis 16 Aprile, sos espertos de su marketing de su turismu, de sa salude, de sa tradissione de sa coghina e de s’accolomia pubbrica, ant a discutire de commente sa vida longa si potat trasformare in d’unu beru jubilu po visitadores dae tottu su mundu, chi disizzant de iscoperrere sos segretos po una vida pius longa e sana. S’addobiu at accommettare chistiones divressas de interessiu particulare, in mesu de sas cales, s’istoria de su pane de sos chi tenent chent’annos “Kentos” de Orroli, s’esperientzia de sa cooperativa Allevatrici de Sardigna e sa pubblicidade de sos prodottos sardos in sos paisos de s’Iscandinavia.

Merculis 17 bi at essere unu laboratoriu de buttega; bi ant a partetzipare espertos de custu campu, commente Raimondo Mandis e Luigi Mundula. At a sighire una mustra de coghina cun s’azzudu de su Casteddu Calcio, inue carchi giogadore ruju e blu si at a chimentare cun sas retzettas de sa tradissione sarda, ghiados dae sos coghineris William Pitzalis e Marco Abis.

Su colominzu de s’abbenimentu at essere gioggia 18 Aprile, cun d’unu laboratoriu de buttega, dedicadu a su mandicu de s’identidade de sa Sardigna, sighidu dae unu laboratoriu de coghina, dedicatu a sa preparassione de sas minestras e de sas suppas de sa tradissione, de sas cales sos chi ant a partetzipare ant a tennere s’occasione de las assazzare paris cun sos coghineris. Sa serana, si at a congruire cun d’unu cuntzertu “Bisajos” de su musicista Gavino Murgia e cun sa partezipatzione de su mastru Luigi Lai cun sas launeddas suas.

“Chent’annos paris!” est un’occasione unica po esplorare sos segretos de sa vida longa sarda, imparande derettu dae sa tradissione de sa coghina e da sa sabidoria de chie at fattu de sa vida longa e de sa salude un’usantzia.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22