Est girende in custa dies in is retzas sotziales unu vìdeu in ue s’atore Giovanni Storti, còmicu de su famadu triu italianu Aldo, Giovanni e Giacomo, allegat de sa murta sarda, ispieghende s’orìgine e is caraterìsticas de custa mata. Totu bene finas a cando no at cumentzadu a istròchere sa limba sarda comente faghiat in su programma “Mai dire Gol”, acanta interpretaiat su personàgiu Nico.

Su còmicu milanesu, at contadu de unu mitu de s’antiga Grètzia chi contat de Myrsine, una pitzoca forte e àgile capassa de bìnchere finas a a sos òmines suos fedales. Ma bravura sua li diat àere  causadu sa morte. Sa dea Pallade Atena si fiat apiedada e l’aiat trasformada in una mata murta, chi pro traditzione beniat impreada pro allichidire is coronas chi beniant postas in conca de sos binchidores. In prus sa murta est cunsiderada una mata sacra pro sa dea Afrodite, dea de s’amore e de sa bellesa.

Foras de su mitu, imbetzes, ischimus chi sa murta sarda (nùmene iscientìficu Myrtus communis ) apartenet a sa famìlia de sas Myrtaceae. Est unu fundu chi faghet a presè in Itàlia, Grètzia, Ispagna e Frantza e in sas natziones chi s’incrarant in su Mediterràneu. Sa folla abarrat semper birde, est de colore birde iscuru e de forma ovale e a punta.  Sos frores sunt de colore biancu o rosa, formados dae 5 pètalos chi iscapant unu nuscu chi s’ispàinat apetotu. Su frutu est una bobolledda pitica de colore tra su nieddu e su viola, cun medas semeneddos a intro. Coent in Santandria a Ghennàrgiu e abarrat pitzigadu a sa mata pro meda tempus.

Cun sa murta si faghet su licore de murta, chi podet èssere fatu cun s’alcol puru opuru cun s’abbardente. Serbit mesu chilu de murta pro duos litros de alcol.  Ponimus sas boboledda in unu boto de bidru chi serret in modu ermèticu, poi ddu prenimus de alcol e lu lassamus pasare pro una trintina de dies.

Coladas cussas dies tocat a diluire s’alcol a 95% acanta amus fatu ammoddiare sa murta. Pro unu litru de abba si cunsìgiat  1litru de abba e 700 gr de tzùcaru. Si betat totu in una pingiada e si lassat rafinare s’abba. Andat lassadu buddire a fogu bàsciu pro  belle 30/40 minutos e mescradu cando non cando. Su de tres e ùrtima fase

A urtimada tocat a iprèmere su cumpostu e agiungamus•lu a s’alcol. Duncas tocat a filitrare cun unu cannàtzu pro nde leare sa farinàgia. A s’agabbu diamus àere otentu unos bator litros de murta cun una gradatzione de 35%. Pro nde tènnere prus profetu e pro intèndere su sabore de su produtu est mègius a lassare pasare su licore pro una pariga de chidas.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Sos tres durches pius famados de sa Sardigna: unu viazu intre connottu e sapores antigos.

Sos tres durches pius famados de sa Sardigna: connottu, festa e identitade in d’unu mossu. Sa Sardigna no est solu terra de bistas chi che bogant s’alenu, mare cristallinu e connottu de mizza e mizza annos: est puru una regione in sa cale s’arte de sos durches tenet unu rolu tzentrale, ligada a filu doppiu cun sa religiosidade populare, sas festas de sas biddas e sa trasmissione de sos sapires familiares.

Sos durches sardos contant istorias antigas, a s’ispissu trasmittidas dae ingendra a ingendra, preparadas cun sustiantzias simples ma de calidade e cun d’una cura casi maniattiga. Intre sas chentinaias de saporidesas chi animant sas mesas sardas in occasione de isposonzos, battizos, Pasca, Nadale e festas populares, tres durches si signalant po fama e diffusione: sas seadas, sos marigosos e sos gueffus. Tres conas de s’isula, donzuna cun d’una istoria, unu sapore e un’anima totta sua.

Sas seadas (o sebadas) sunt fortzis su durche sardu pius connottu a fora de sas lacanas de s’isula. Si trattat de unu culurzone mannu durche, preparadu cun d’una piza de simula fine, chi arregat unu coro modde de casu friscu de erbeghe, unu pagu agrittu, a s’ispissu aromatadu cun corzolu de limone.

Sos marigosos sardos sunt un’attera cona netzessaria de sa pastisseria de s’isula. A differentzia de atteras maneras italianas, cussos sardos sunt moddes, profumados e dae sa fortesa casi modde, cun d’una corzoledda lizera in sa parte de fora. Si ammanitzant tottu s’annu, ma in manera particulare po sas festas religiosas, sos isposonzos e sas tzerimonias.

Po finire, sos gueffus, connottos comente “suspiros  sunt bucconettes de pasta de mendulas, imboligados in papilu coloradu comente chi esserent caramellas. S’aera insoro allegra e festuliana los rendet interpretes de doinzi tzerimonia sarda, in manera particulare de battizos e isposonzos. In custos tres durches si cuncentrat s’essentzia de sa Sardigna: sa semplicidade de sas sustantzias, s’intensidade de sos sapores, su ligonzu fungudu cun sa terra e cun sos ritos de sa comunidade.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22