Est girende in custa dies in is retzas sotziales unu vìdeu in ue s’atore Giovanni Storti, còmicu de su famadu triu italianu Aldo, Giovanni e Giacomo, allegat de sa murta sarda, ispieghende s’orìgine e is caraterìsticas de custa mata. Totu bene finas a cando no at cumentzadu a istròchere sa limba sarda comente faghiat in su programma “Mai dire Gol”, acanta interpretaiat su personàgiu Nico.

Su còmicu milanesu, at contadu de unu mitu de s’antiga Grètzia chi contat de Myrsine, una pitzoca forte e àgile capassa de bìnchere finas a a sos òmines suos fedales. Ma bravura sua li diat àere  causadu sa morte. Sa dea Pallade Atena si fiat apiedada e l’aiat trasformada in una mata murta, chi pro traditzione beniat impreada pro allichidire is coronas chi beniant postas in conca de sos binchidores. In prus sa murta est cunsiderada una mata sacra pro sa dea Afrodite, dea de s’amore e de sa bellesa.

Foras de su mitu, imbetzes, ischimus chi sa murta sarda (nùmene iscientìficu Myrtus communis ) apartenet a sa famìlia de sas Myrtaceae. Est unu fundu chi faghet a presè in Itàlia, Grètzia, Ispagna e Frantza e in sas natziones chi s’incrarant in su Mediterràneu. Sa folla abarrat semper birde, est de colore birde iscuru e de forma ovale e a punta.  Sos frores sunt de colore biancu o rosa, formados dae 5 pètalos chi iscapant unu nuscu chi s’ispàinat apetotu. Su frutu est una bobolledda pitica de colore tra su nieddu e su viola, cun medas semeneddos a intro. Coent in Santandria a Ghennàrgiu e abarrat pitzigadu a sa mata pro meda tempus.

Cun sa murta si faghet su licore de murta, chi podet èssere fatu cun s’alcol puru opuru cun s’abbardente. Serbit mesu chilu de murta pro duos litros de alcol.  Ponimus sas boboledda in unu boto de bidru chi serret in modu ermèticu, poi ddu prenimus de alcol e lu lassamus pasare pro una trintina de dies.

Coladas cussas dies tocat a diluire s’alcol a 95% acanta amus fatu ammoddiare sa murta. Pro unu litru de abba si cunsìgiat  1litru de abba e 700 gr de tzùcaru. Si betat totu in una pingiada e si lassat rafinare s’abba. Andat lassadu buddire a fogu bàsciu pro  belle 30/40 minutos e mescradu cando non cando. Su de tres e ùrtima fase

A urtimada tocat a iprèmere su cumpostu e agiungamus•lu a s’alcol. Duncas tocat a filitrare cun unu cannàtzu pro nde leare sa farinàgia. A s’agabbu diamus àere otentu unos bator litros de murta cun una gradatzione de 35%. Pro nde tènnere prus profetu e pro intèndere su sabore de su produtu est mègius a lassare pasare su licore pro una pariga de chidas.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Unu viàzu in s’arte: sos chimbe artistas sardos prus famados de s’istòria

Sa Sardigna, in prus de èssere famada pro sas bistas suas chi che  bogant s’alenu e pro su connottu millenàriu, at bidu  nàschere  artistas medas chi ant lassadu unu sinnu chi no si podet iscantzellare in s’istòria de s’arte italiana e internatzionale. Costantinu Nivola, iscultore e muralista de fama internatzionale, Nivola che at leadu s’arte sua in sos Istados Unidos, partetzipande cun architetos mannos comente Le Corbusier e Marcel Breuer. Sas òperas suas sunt caraterizadas dae s’impreu nou de su tzimentu e de sos materiales locales, condimizande modernidade e connottu.

Pinucciu Sciola, famadu pro sas “predas sonoras”, Sciola at ischidu aunire iscultura e mùsica, revertinde su granitu in istrumentu chi bogat a fora sonos armonicos cando est percossadu. Sas òperas suas, ispartas in totu sa Sardigna e in su mundu, festant sa natura e sas raighinas culturales de s’ìsula, fundinde materiales locales cun una poetica universale.

Zuseppe Biasi, pintore e illustradore, Biasi at contadu sa Sardigna a mesu de friguras prenas de colore e vitalidade. S’arte sua acciappat costùmenes, traditziones e bistas de s’ìsula, torrende·las a interpretare cun d’unu istile chi aunit folclore e modernidade. Sas òperas suas ant dadu unu contribbudu po fàghere connòschere sa Sardigna a foras de sas lacanas suas, influentzande ingendras  de artistas locales.

Maria Lai, artista in medas campiles e ghia de s’arte tessile de oe, Maria Lai at isichidu  revertire su filu e su pannu in istrumentos de issida de fortza  poètica manna. Sos tribaglios suos, a bortas partetzipativos e fatos pro unu logu ispetzìficu, intritzant sa memòria cumone de sa Sardigna cun d’una limba universale. Francu Bussu, intre sos printzipales de s’iscultura e de sa pintura sarda de su Noighentos, Francu Bussu at aunidu rigore tènnicu e fundaria comunicativa. Sas òperas suas iscoperrent temas ligados a su connottu, a sa religione e a sa vida de campagna  de s’ìsula, ma cun d’una
sensibilidade de oe chi los faghet divennere in manera istravanada modernos.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”