“Bator eja”. Martina Baldaccini, giòvanu talentu sardu, de Carbònia, chi eris s’est ammustrada subra de su palcu de X Factor, dae in antis Fedez, Dargen de Amico, Rkomi e Ambra Angiolini, at conchistadu totu sos giùighes. A 17 annos at lassadu sa Sardigna pro devènnere una busker a Londra e devenende un’artista de istrada at pòdidu satisfàghere sas  passiones suas prus mannas: sa mùsica e sos biàgios.

Martina s’est presentada cun una cover de “Mi sei scoppiato dentro al cuore” de Mina e su timbru de sa boghe sua, unu pagu serragadu, at fatu amorare fintzas su pùblicu. Sa pitzoca de Carbònia como bolat diretamente a sos Bootcamp, s’imbeniente passu de s’ispetàculu de Sky.

X Factor est sa versione italiana de s’istòricu formadu televisivu The X Factor UK pessadu dae su produtore discogràficu Simon Cowell e andadu in direta in su 2004 a su 2018. Su talent at fatu cròmpere a sa fama a artistas de su càlibru de Little Mix e Leona Lewis ultres a àere creadu unu de sos fenòmenos musicales prus mannos de sos annos 2000, est a nàrrere sos One Direction.

In Itàlia, X Factor est arribbadu in su 2008 cun una prima editzione andada in direta subra de Rai 2 conduida dae Francesco Facchinetti.

Sa novidade de sa de sèighi editziones de X Factor est de seguru sa presèntzia de bator giùighes noos: Ambra Angiolini, Rkomi, Dargen D’Amico e Fedez.

Ambra Angiolini est unu de sas caras prus rapresentativas de sos annos ’90 in Itàlia gràtzias a su programa Non è la Rai, devènnidu unu  fenòmenu culturale gràtzias a su petzu e innu generatzionale T’Appartengo. A pustis Ambra at sighidu sa carriera sua in su mundu de sa mùsica e de s’ispetàculu arribende a sa mesa de sos giùighes de X Factor.

Rkomi est unu de sos rapadores prus famadu de s’iscena musicale italiana de como. A pustis de àere debutadu in su 2017, Mirko de Calvairate s’est balangiadu sa fama sua in s’ambiente de su rap devenende s’artista italianu prus ascurtadu in Spotify in su 2021 cun su petzu Taxi Driver ricu de collaboratziones.

A sa mesa de sos giùighes de X Factor est arribbadu peru Dargen D’Amico! S’artista fundadore de Sacre Scuole, paris cun Guè e Jake La Furia, est in semper unu puntu de riferimentu pro s’iscena hip hop italiana ue de distinghet gràtzias a s’originalidade sua e a su talentu suo.

Posca b’est Fedez. Su rapadore milanesu torrat a èssere torra unu de sos giùighes de s’ispetàculu a pustis de bator istajones de ausèntzia chi at dedicadu a su podcast Muschio Selvaggio e a s’album Disumano.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022″

A s’iscoberta de su logu archeològicu prus bellu de Tortolie

Su logu archeològicu de S’Ortali ’e su Monti, postu in s’iscrocca de Tortolie, in Ozzastra, est unu de sos cumplessos preistòricos e protostòricos prus importantes e mènzus cunservados de sa Sardigna. Postu intre duos rilievos a pagos chilòmetros dae su mare, in sa carrela chi che leat a sa plaja de Orrì, su logu apparat unu viazzu raru in mesu a millènnios de istòria, arregande testimoniàntzias chi partint dae su Neolìticu e arribant a s’edade de su Brunzu.

Inoghe si podet ammirare una domus de janas chi benit dae su Neolìticu reghente, iscavada in sa roca e destinada a s’interru cumone, duos menhir abbarrados chi faghent pensare a s’antiga presentzia de un’alliniamentu megalìticu e unu tzìrculu de pedra de casi 12 metros de diàmetru, ligadu a ritos o pràticas de comunidade de s’edade de su Ramene.

De importu particulare est sa tumba de sos Zigantes, architetura funerària tipica de sa tziviltade nuràgica, cun unu passaditzu longu de interru, incornissadu dae s’esedra, chi contat sas usàntzias antigas ligadas a su cultu de sos mortos. Su coro de su cumplessu est però su nuraghe S’Ortali ’e su Monti, una istruttura manna de pedra fraigada forzis in su 1500 a.C., formada dae unu bastione tzentrale e dae unu bastione elliticu cun turres a costazzos, un’òpera chi testimonzat sas capatzidades de fraigu e organizatzione de sos nuràgicos.

In giru a su nuraghe s’istèndiant sa bidda e zuras de tribagliu diferentes, intre de sas cales bi fuint logos de manizu e mescamente, silos pro sa cunservatzione de sos tzereales, elementos chi mustrant s’importu de sa lauranza in sa vida de donzi die de sas comunidades de cussa edade. Bìsitare S’Ortali ’e su Monti cheret nàrrere a s’infùndere in d’una bista ancora intrea, in ue sa presentzia de s’òmine antigu faeddat cun sa natura a inghìriu e apparat unu cuadru claru de comente sas populatziones preistòricas isseberaiant e modellaiant sos logos in ue bìvere.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”