“Bator eja”. Martina Baldaccini, giòvanu talentu sardu, de Carbònia, chi eris s’est ammustrada subra de su palcu de X Factor, dae in antis Fedez, Dargen de Amico, Rkomi e Ambra Angiolini, at conchistadu totu sos giùighes. A 17 annos at lassadu sa Sardigna pro devènnere una busker a Londra e devenende un’artista de istrada at pòdidu satisfàghere sas  passiones suas prus mannas: sa mùsica e sos biàgios.

Martina s’est presentada cun una cover de “Mi sei scoppiato dentro al cuore” de Mina e su timbru de sa boghe sua, unu pagu serragadu, at fatu amorare fintzas su pùblicu. Sa pitzoca de Carbònia como bolat diretamente a sos Bootcamp, s’imbeniente passu de s’ispetàculu de Sky.

X Factor est sa versione italiana de s’istòricu formadu televisivu The X Factor UK pessadu dae su produtore discogràficu Simon Cowell e andadu in direta in su 2004 a su 2018. Su talent at fatu cròmpere a sa fama a artistas de su càlibru de Little Mix e Leona Lewis ultres a àere creadu unu de sos fenòmenos musicales prus mannos de sos annos 2000, est a nàrrere sos One Direction.

In Itàlia, X Factor est arribbadu in su 2008 cun una prima editzione andada in direta subra de Rai 2 conduida dae Francesco Facchinetti.

Sa novidade de sa de sèighi editziones de X Factor est de seguru sa presèntzia de bator giùighes noos: Ambra Angiolini, Rkomi, Dargen D’Amico e Fedez.

Ambra Angiolini est unu de sas caras prus rapresentativas de sos annos ’90 in Itàlia gràtzias a su programa Non è la Rai, devènnidu unu  fenòmenu culturale gràtzias a su petzu e innu generatzionale T’Appartengo. A pustis Ambra at sighidu sa carriera sua in su mundu de sa mùsica e de s’ispetàculu arribende a sa mesa de sos giùighes de X Factor.

Rkomi est unu de sos rapadores prus famadu de s’iscena musicale italiana de como. A pustis de àere debutadu in su 2017, Mirko de Calvairate s’est balangiadu sa fama sua in s’ambiente de su rap devenende s’artista italianu prus ascurtadu in Spotify in su 2021 cun su petzu Taxi Driver ricu de collaboratziones.

A sa mesa de sos giùighes de X Factor est arribbadu peru Dargen D’Amico! S’artista fundadore de Sacre Scuole, paris cun Guè e Jake La Furia, est in semper unu puntu de riferimentu pro s’iscena hip hop italiana ue de distinghet gràtzias a s’originalidade sua e a su talentu suo.

Posca b’est Fedez. Su rapadore milanesu torrat a èssere torra unu de sos giùighes de s’ispetàculu a pustis de bator istajones de ausèntzia chi at dedicadu a su podcast Muschio Selvaggio e a s’album Disumano.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022″

Unu viàziu piticu intre sos Binos Sardos Prus Nodidos.

Sa Sardigna est una de sas regiones de binàrias prus ammaghiantes de Itàlia, un’ìsula dae s’istòria millenària in ube su binu nàschet dae su faveddu continu intre mare, bentu e terra. Sos binos sardos prus nodidos sunt s’issida berà de cust’iscrocca ùnica e de sas variedades suas autoctonas, meda de sas cales non esistint in àteros logos.

Su prus famadu est su Cannònanu de Sardigna, ruju sìmbolu de s’ìsula, ispartu mescamente in Barbàgia e Ozzastra, connottu pro s’istruttura sua, sos nuscos de frutos rujos maduros, ispètzias e mata mediterrànea e pro su ligàmene cun sa bezzesa de sas populatziones locales. Intre sos biancos si annodittat su Vermentinu de Gaddura DOCG, s’ùnicu binu sardu a denominatzione de orìgine controllada e garantida, friscu, sapidu e nuscadu, nàschidu in un’iscrocca granìtica e bentosa chi dd’at donadu elegàntzia e mineralidade.

In su sud-ovest de s’ìsula s’affirmat su Carignanu de su Sulcis, a bortas contipizadu subra de bìnzas antigas a arboreddu a curtzu a su mare, unu ruju cadriu e modde, cun tanninu galanosu e cun nuscos de fruta iscura e ispètzias. Meda difùndidu in su tzentru-sud est su Monica de Sardigna, unu binu traditzionale, pagu tànnicu e de buffada fàtzile, cun nuscos de cariasa e frores, ideale pro sa coghina de donzi die.

Intre sos biancos istòricos bi est su Nuragus de Casteddu, una de sas variedades de vide prus antigas de s’ìsula, forzis introdùida dae sos Fenicios, chi donat binos lèbios e friscos, ligados a su connottu de sos massajos. Prus cumpressa e delicada est sa Malvasia de Bosa, prodùida in s’adde de su Temu, unu binu aromàticu chi podet èssere siccu o durche, cun notas de frores, de mendùla e mele, figura de una produtzione artesana de balore mannu.

Unu casu ùnicu in su panorama italianu est sa Vernàccia de Aristanis, binu biancu ossidativu afinuadu suta unu velu de frementu, cadriu e fungudu, cun nuscos de fruta sica, ispètzias e mendùla ranchida. A costazu de custos nùmenes istòricos cumparint variedades comente su Bovale, o Muristellu, chi dat binos fraigados e potentes, e su Torbadu de L’Alguer, variedade rara torrada a agatare in sos ùrtimos annos, capatze de espressare biancos elegantes, friscos e minerales.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22