Est mortu su 13 austu coladu Piero Angela, chi si nd’est andadu a s’edade de 93 annos cun grandu dispràghere de totu su pòpulu italianu, afetzionadu meda a su divulgadore sientìficu chi pro annos est istadu su condutore  de SuperQuark in sa Rai. A s’abertura de sa càmera ardente, Alberto Angela at chertu pigare sa paràula pro un’arresonu cummovente, ammitende de èssere abarradu ispantadu dae sas paràulas prenas de amore chi totus ant espressadu pro su babbu, fintzas in sas retes sotziales.

“No est fàtzile pro mene custu arresonu, pesso chisas  persones, sas chi amamus, non nos diant dèvere mai lassare, però càpitat. Dia chèrrere cumentzare alleghende de s’ùrtima cosa chi at fatu babbu. S’ùrtimu arresonu suo datu cun sas ùrtimas fortzas suas. Sorre mea e deo l’amus collidu e l’amus trascritu. Est un’arresonu no ufitziale, est comente a cando calicunu faeddat a sos amigos, a s’agabbu de una serada. E narat “andat bene, deo ando”. In custas paràulas b’at meda amore, afetu, in sos cunfrontos de totus. Est istada una persone chi est resèssida a unire, no a partzire, puru mantenende sas opiniones suas. Custas dies pro mene sunt istadsa una traschia. Apo a dèvere difatis ringratziare totus, pro sos messàgios, sos artìculos. S’istile suo e sughetu suo lu connoschides totus. Ma sa cosa chi nos at corfidu sunt istados sos  messàgios in sas retes sotziales e artìculos prenos non de dolore e de tribulia, ma de amore. Apo notadu petzi custu. E custa cosa m’at corfidu. In custos messàgios apo agatadu amore, chi est unu sentimentu. Su sentimentu est calicuna cosa chi abarrat, chi si trasformat in balore e sos balores sunt eternos. Creo chi siat su mègius bestidu pro su babbu meu, pro su biàgiu chi faghet”.

Alberto, cummòvidu, at posca sighidu:

“Nos at insegnadu cosas medas cun sas trasmissiones tv, cun sos libros, at impreadu ogni mèdiu possìbile, ma s’ùrtimu insegnamentu mi l’at fatu non cun sas paràulas, ma cun s’esèmpiu, m’at insegnadu a non tènnere timoria de sa morte, l’at afrontada cun una serenidade chi m’at triuladu, no l’apo mai bidu cun s’iscunfortu, cun sa tristura, mai. Teniat una vida prena e custu est unu de sos motivos pro su cale si nd’est andadu satisfatu, issu at rugradu custu ùrtimu perìodu, cun una ratzionalidade, a pees in terra, cando ischiat chi diat èssere arribbadu su tempus suo, at fatu una sèrie de cosas, sas trasmissiones chi bidides e sas àteras chi sunt programadas, unu discu jazz, at faeddadu cun sos suos familiares e posca at fatu cuddu ùrtimu arresonadu chi ais letu e 24 oras a pustis de sa dipartida. Issu teniat un’acostamentu a sa vida ratzionale, sientìficu, ma fintzas prenu de amore. In sos ùrtimos tempos costumaiat a repìtere un’aforisma de Leonardo da Vinci, a mie est partu unu pagu de bìvere cun Leonardo da Vinci in domo, resessiat a pònnere de acòrdiu totus, narende semper sas cosas giustas. E Leonardo da Vinci naraiat: “Sigomente una die bene gastada dat alligru dormire, gasi una vida bene impreada dat alligru mòrrere”. L’at repìtidu finas a sa fine, e est un’impòsitu chi nos at donadu…”

“Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Salude in arretirada: creschet su pesu de su privadu e s’ ispesa a carrigu de sos tzitadinos

Su sistema sanitàriu pùbbricu sighit a pèrdere positziones, lassande logos semper prus mannos a sas istrutturas privadas, chi in logos diferentes – comente sa riabilitatzione – sunt giai divennidas sa parte importante de s’amparu assistenziale. Mentres sa parte privada cunfirmat sa presentzia sua, creschet in parallelu su costu de sas curas pro sos tzitadinos e creschet sa parte de chie renùntziat a sos trattamentos ca no podet poderare sas ispesas.

Est sa frigura de una privadizatzione a pagu a pagu e silentziosa cunfirmada dae s’anàlisi de sa Fundatzione Gimbe, chi mustrat comente sa salude pùblica siat perdinde capatzidade de risposta e universalidade. In Sardigna, segundu sos ùrtimos datos de sa Ragioneria Generale de s’Istadu po su 2023, sa parte de ispesas pùbbricas destinadas a sas istruturas privadas cunvenzionadas si firmat a su 13,2%, unu balore pius bassu de sa media natzionalema chi in donzi casu cunfirmat una tendèntzia importante.

Su disvàriu intre su chi su servìtziu sanitàriu pùbbricu resurtat a garantire e su chi benit delegadu a su privadu si refletet in deretu subra de sas famìlias. Intre su 2016 e su 2023, s’ispesa agguantada dae sos tzitadinos pro si bortare a istruturas sanitàrias privadas est creschida de su 137%, passende dae pagu prus de 3 miliardos a prus de 7,2 miliardos de èuros. Unu accreschimentu chi non pertoccat solu prestatziones ispetzialìsticas, ma fintzas servìtzios netzessàrios chi giai non sunt prus a disponimentu in tempus zustu in su sistema pùbbricu.

Sa cunsighèntzia est de una natzione in ube s’atzessu a sas curas divenit semper prus diffitzile. Listas de isettu longas, mancàntzias de personale e imbestimentos chi non bastant addescant unu assentu in ube chie si lu podet permittere si bortat a su privadu, mentres àteros renùntziant a esames, bìsitas o teràpias de fundamentu.

Unu cuadru chi torrat a ghettare sa dibatta subra de sa netzessidade de afortigare su servìtziu pùbbricu, garantinde cabidas, prozettazione e capatzidade organizativa.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”