Corfit sa richesa de mesches tropicales e subtropicales chi cun fatzilidade si sunt aclimatadas e chi oramai ant crèschidu gosi meda dae lòmpere a una mannària manna meda a beru, comente sa Nolina longifolia,

In sas diversas bartzas in prus, s’agatant sas numerosas ninfeas, su lìgiu de abba, sos frores lughentes de Nelumbium o sos tzufos de sos papiros e de àteras Cyparea e Typharea.

Subra totu sa superfìtzie de s’Ortu Botànicu s’agatant numerosas testimonias de època romana interessantesmeda, bi sunt presentes unu sistema de tzisternas, una bartza a forma de trivùgiu, unu Calidarium (gruta Gennari) e unu Libarium, in ue s’abbaiant sos antigos atores romanos chi resaiant in su teatru pagu a presu de in cue.

Pro torrare a sa mata de s’Eufòrbia de sas Canàrias, ‘esemplare, ampru prus de 100 metros cuadros, est in sa parte arta de su giardinu, imbatoradu a su muru chi partzit s’ortu dae s’Anfiteatru Romanu.

S’Eufòrbia de sas Canàrias est una mata manna cun cun truncos a culunna artos finas a 3-4 metros, a setzione cuadrangulare, diramados, cun costanas subra de cale creschent de sas ispinas curtzas auntzinadas.

Su frore s’aberit a budrones in sa parte arta de su fundu, cun venaduras de colore ruju, chi formant unu nitzu a copa a fùrriu a unu frore feminile tzentrale, inghiriadu dae 5 frores maschiles.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

A s’iscoberta de su logu archeològicu prus bellu de Tortolie

Su logu archeològicu de S’Ortali ’e su Monti, postu in s’iscrocca de Tortolie, in Ozzastra, est unu de sos cumplessos preistòricos e protostòricos prus importantes e mènzus cunservados de sa Sardigna. Postu intre duos rilievos a pagos chilòmetros dae su mare, in sa carrela chi che leat a sa plaja de Orrì, su logu apparat unu viazzu raru in mesu a millènnios de istòria, arregande testimoniàntzias chi partint dae su Neolìticu e arribant a s’edade de su Brunzu.

Inoghe si podet ammirare una domus de janas chi benit dae su Neolìticu reghente, iscavada in sa roca e destinada a s’interru cumone, duos menhir abbarrados chi faghent pensare a s’antiga presentzia de un’alliniamentu megalìticu e unu tzìrculu de pedra de casi 12 metros de diàmetru, ligadu a ritos o pràticas de comunidade de s’edade de su Ramene.

De importu particulare est sa tumba de sos Zigantes, architetura funerària tipica de sa tziviltade nuràgica, cun unu passaditzu longu de interru, incornissadu dae s’esedra, chi contat sas usàntzias antigas ligadas a su cultu de sos mortos. Su coro de su cumplessu est però su nuraghe S’Ortali ’e su Monti, una istruttura manna de pedra fraigada forzis in su 1500 a.C., formada dae unu bastione tzentrale e dae unu bastione elliticu cun turres a costazzos, un’òpera chi testimonzat sas capatzidades de fraigu e organizatzione de sos nuràgicos.

In giru a su nuraghe s’istèndiant sa bidda e zuras de tribagliu diferentes, intre de sas cales bi fuint logos de manizu e mescamente, silos pro sa cunservatzione de sos tzereales, elementos chi mustrant s’importu de sa lauranza in sa vida de donzi die de sas comunidades de cussa edade. Bìsitare S’Ortali ’e su Monti cheret nàrrere a s’infùndere in d’una bista ancora intrea, in ue sa presentzia de s’òmine antigu faeddat cun sa natura a inghìriu e apparat unu cuadru claru de comente sas populatziones preistòricas isseberaiant e modellaiant sos logos in ue bìvere.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”