Sas ses piseddas protagonistas de su programma famadu de Rai 2 ant fatu tapa a Baunei, bisitende unas cantas perlas de su territòriu, comente  Golgo, sa Crèsia de Santu Pedru e Is Piscinas. A pustis de custa essida traballosa sunt torradas a bidda e si sunt pasadas in un’albergu de Santa Maria Navarresa.

Donnavventura, su programma istadiale meda sighidu in direta in Rai 2 ogni domìniga a mesudie, at puntadu sas telecàmeras sua subra de s’Ogliastra. Sas ses protagonistas, ant fatu tapa a Baunei, sa bidda de su Supramonte, e ant bisitadu una parte de sas bellesas naturalìsticas prus famadas de su sartu suo, comente Golgo, sa Crèsia de Santu Pedru e Is Piscinas. Bellesas ùnicas chi ant a andare in unda in Rai 2, faghendelas connòschere a su pùblicu mannu de totu Itàlia. Una publitzidade importante pro sa bidda ogiastrina.

A acumpangiare sas piseddas e s’iscuadra televisiva a esplorare sas bellesas baunesas est istadu Andrea Barca, de sa BedBike Baunei, chi at frunidu sas bitzicletas ispetziales adatadas pro sas ripresas.

Ma sa prima tapa ogiastrina pro sas pitzocas de Donnavventura, protagonistas de s’ispetàculu televisivu famadu meda, chi como benit trasmìtidu dae Rai 2, est istada sa bidda de Ulassa. Sas ses piseddas de su programma istòricu nàschidu in  Mediaset, sunt andadas a s’iscoberta de su territòriu de Ulassa. Unu giru  fatu de sos Tacos e de sa gruta de Su Màrmuri, finas a lòmpere a s’istrùmpu de Lequarci, una de sas atratziones turìsticas prus famadas e ammiradas de sa zona.

Donnavventura est unu programa televisivu italianu de gènere docu-reality atzentradu subra de sos biàgios, a su presente trasmìtidu subra de Rai 2 sa domìniga a sas 12:05. Su programat, in manera pretzedente connotu petzi comente  Donnavventura, est istadu trasmìtidu dae Rai 1 de su 1989 a su 1994 e, dae Rete 4 dae su 1994 a su 2020 sa domìniga a sas 13:55.

Su programa ammustrat de sas ispeditziones beras acumpridas dae sas protagonistas de sas puntadas, est a nàrrere unas cantas fèminas, e assumet fintzas su ruolu de programa documentarìsticu chi mustra a sos ispetadores sos logos e sos benes culturales issoro. Una curiosidade, sa sigla ufitziale de su programma est Over the Rainbow de Israel Kamakawiwo’ole, chi dae su 2012 est sostituida dae sa versione de Chiara Galiazzo.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Si si cheret pubblicare una rassinna de sos poetas sardos prus famados e de bàllia de Sardigna, de seguru non podet mancare Melchiorre Murenu. Nàschidu in Macumere su 3 de martzu de su  1803, mortu in sa matessi bidda su 21 de santugaine de su 1854, in tzircustàntzias tràgicas, cun sas òperas suas nos at lassadu una fotografia crara e forte de cussa chi fit sa vida in Sardigna in cussos tempos.

Non fit de famìlia rica, su babbu e sa mama, Batista Ledda e Ànghela Murenu, aiat calchi terrinu a inghìriu de sa bidda. Normale, bidu chi su babbu faghiat Ledda de sambenadu, si depiat essere mutidu issu puru Ledda, ma non s’ischit pro cale resone aiat leadu su nùmene de sa mama, Murenu:  s’est pensadu chi custu dipenderet pro more chi sos genitores non si fiant cojuados, ma podet èssere fintzas pro more chi a su babbu l’aiat arrestadu.

S’esistèntzia sua est marcada dae sas disgràtziat. A s’edade de tres annos si fit ammalaidadu de unu male meda difùndidu a s’epoca, sa  pigota, chi l’aiat intzurpadu totu. A lu nàrrere est issu matessi in sos versos de una poesia.

«Dae pitzinnu de tres annos, pro mia crudele atzota,un’infetu de pigota, sa vista mi nd’at leadu»

Custa cosa est cunfirmada fintzas dae su canònicu Ispanu, chi narat chi Murenu aiat una cara nieddutza,  espressiva e pintulinada dae sa pigota.

Sete annos a pustis aiant arrestadu su babbu, e  de custu òmine, dae tando, non si nd’at ischidu prus nudda. A pustis de custu fatu sa famìlia nch’est ruta in sa misèria, pro ite nde lis aiant secuestradu totu sos benes. Sos frades ant dèpidu traballare a tzeracos angenos, ma Melchiorre non podiat nemancu andare a si serbire una giorronda e no at agatadu mai unu traballu,  ca fit tzegu totu.

Pro more de sa cunditzione familiare sua e pro more de sa tzurpia sua non fit podidu andare a iscola e fit abbarradu analfabeta, ma est resessidu su matessi a si fàghere una cultura andende a  missa e ascurtende sos  preigadores chi a s’epoca difundiant sa connoschentzia fatu de sas biddas e cun su linguàgiu issoro simpre renessiant a donare unu minimu de cultura a su populu. Sos istudiosos chi ant provadu a contare sa vida de Murenu, gràtzias a testimonias orales e a su pagu chi contaiant sos àteros poetas chi l’aiant connotu, narant chi aiat una memòria de ferru. Una cosa de non pòdere crèere,  e pròpiu sa retentiva sua l’aiat permissu  de imparare medas cosas  e otènnere  una connoschèntzia crìtica a subra sos fatos  istòricos  e sotziales.

Sa produtzione artìstica de Melchiorre Murenu est rapresentada dae cumponimentos chi a s’ispissu tratant fatos sotziales e polìticos, istòricos o de atualidade, chi a bias sunt contra comunidades, pessonàgios prus o prus pagu poderosos, costumàntzias. Pro more de sas orìgines suas e pro sa difesa  sas classes sotziales prus dèbiles, l’ant postu su nomingiu de Omero de su Màrghine .

Tra sos versos prus famados atribuidos a su poeta est pretzisu arremonare «Tancas serradas a muru, Fatas a s’aferra aferra, Si su chelu fit in terra, L’aiant serradu puru»  una cuartina, chi cundennat sena apellu sa  Lege de sas tancaduras (Chiudendas), su provedimentu de su 1820 cun sus cale sos Savojas aiant istituidu sa privatizatzione e sa lotizatzione de sas terras comunitàrias, faghende agabbare una traditzione seculare de impreu tzìvicu de sos terrinos. Ma sa paternidade de sos versos de Tancas serradas a muru, non l’ant atzertada cun seguràntzia comente opera de Murenu, e su canònicu Giuanne Ispanu naraiat chi los aiat iscritos unu poete chi a nùmene faghiat Frantziscu Alvaru .

De seguru est sua sa poesia “Sas Isporchizias de Bosa”,  forsis  su cumponimentu prus famadu de su poeta, chi comente amus naradu,  fortzis l’at procuradu sa morte.

Ma Murenu fit famadu mescamente pro sa memòria istraordinària sua. Narant chi fiat bonu a resare a s’imbesse, in rima, moende dae s’ùrtimu versu. S’ischit chi sas cunditziones suas no l’aiant permissu de  imparare a lèghere e iscrìere e sas publicatziones sunt de acordiu narende chi fiat unu  poeta analfabeta.    Ma, a parte sa retentiva, Murenu fiat una pessone abista, e mancari tzurpu, bidiat e cumprendiat cun una capassidade ispantosa de analisi,  sa sotziedade e su mundu de s’epoca sua.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”