Sardigna si cunfirmat a livellu natzionale sa regione cun prus banderas biaitas: bìndighi sas localidades premiadas dae su reconnoschimentu de sa Fundatzione pro s’educatzione ambientale (Fee) chi garantit marinas netas e mare lìmpidu, cun unu passu a in antis respetu a s’annu coladu rapresentadu dae s’intrada de Budune.

A custos nùmeros s’agiunghent posca sas banderas biaitas pro sos aprodos, deghe in totu. Sa Sardigna in generale est a su de sete postos in Itàlia fatu fatu Ligùria (32), Campània, Toscana e Pùglia (18), Calàbria e Marche (17).

A s’internu de s’Ìsula a fàghere de maere est s’ex provìntzia de Tàtari cun unu tertzu de sos reconnoschimentos: premiados Badesi, Casteddu Sardu, Sòssu, Sassari, Lungone, Aglientu, Trinidades de Agultu-Vignola, Sa Madalena, Palau, Budune, intrada in su 2022. Posca b’at Aristanis, Cuartu Sant’Aleni e Santu Antiogu, e pro s’Ogiastra Tortuelie e Barì.

Proportziones chi si poderant belle fintzas in sa graduatòria de sos portigheddos. Su nord de sa Sardigna binchet Cala Gavetta (Sa Madalena), Portu turìsticu comunale de Palau (Palau), Portu de Lungone, Marina de s’Orso de Poltu Quatu (Altzaghena), Porto Cervo Marina (Altzaghena), Marina de Porto Rotondo (Terranoa), Marina de Portisco (Terranoa), Porto turìsticu de Casteddu Sardu. In Ogiastra reconnoschimentu a Marina de Baunei e Santa Maria Navarresa. Mentras su sud Sardigna si devet acuntentare de sa Marina de Capitana, in su litorale de Cuartu.

Fintzas ocannu – ispiegat sa Fee- est istada donada importàntzia manna a sa gestione de su territòriu e a s’educatzione  ambientale promòvidos dae  sas amministratziones pro preservare s’ambiente e promòvere unu turismu sustenìbile. Unos cantos indicadores: impiantos de depuratzione e retzas fognàrias, gestione de sos refudos, initziativas de promòtzione pro una mègius vivibilidade  in su perìodu istadiale, valorizatzione de sas àreas naturalìsticas, cura de s’arredu urbanu e de sas marinas, possibilidades de atzessu a su mare pro totus sena limitatziones.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22