A Buddusò su 5 e 6 de mese e ladàmine torrat s’apuntamentu de s’atongile de Artes in Carrera, una manifestatzione devènnida in is annos unu de is apuntamentos printizpale de s’atòngiu in su Montagudu.

Unu bellu programa, unu percursu fatu de s’arte, s’istòria, s’artesania, s’archeologia, su folclore e dulcis in fundo, sa mustra subra is Durches in Sardigna organizada dae s’assòtziu “Sa coghina de sas matriarcas” .

Non solu una chirca subra sa durcheria de Buddusò, comente “s’aranzada” diferente dae cudda nugoresa, o cuddos ismentigados comente “ sa imballa”, ma una mustra chi at a donare ispàtziu a una rapresentàntzia manna de totus is durches de sa Sardigna.

Ligados a sa mustra s’ant a tènnere diversos laboratòrios sighidos dae professionistas mannos, dae sa decoradura de is pistocos sardos, dedicadu a is pipios, a incuru de Laura Mastrella e Anna Maria Sarritzu chi at a iscoviare is tècnicas e is retzetas. In prus ant a partetzipare a s’eventu maistras e matriarcas de totu sa Sardigna, giornalistas e espertos gastronòmicos.

Ocannu sa manifestatzione est dedicada a is tzentenàrios de Buddusò. Unu progetu chi s’at a contivigiare in sa realizatzione de murales particulares chi ant a rapresentare in sas bias de su tzentru istòricu òmines e fèminas buddusoinas chi ant lòmpidu su traguardu importante de su sèculu de vida devenende testimòngios istraordinàrios de un’època signada dae gherras, iscobertas e innovatziones.

“Sos murales – afirmat s’assessore de sa Cultura Tomaso Tuccone -, unint duos aspetos. Dae un’ala s’arte chi a traessu is pinturas contat calicuna cosa, dae s’àtera unu de is tretos printzipales de sa comunidade nostra: sa longevidade. Dae su 1985 a oe Buddusò at tentu 25 tzentenàrios, comente resurtadu de un’elevada calidade de sa vida”.

Pro custu motivu – ispiegat Maria Antonietta Mazzone de “Sa coghina de sas matriarcas”, s’assòtziu at a dedicare a totu sa bidda, ma mescamente a is de norant’annos “su cumbidu” comente augùriu de vida longa.

Su betzu prus mannu presente at a tènnere s’onore de donare su corpu de tùturu a sa turta selargina, ponte ideale intre sa cultura de sa durcheria dae su nord e su sud Sardigna.

A parte is durches tìpicos de Buddusò, comente “sos pinos” e “s’aranzada” , s’at a pòdere tastare sa turta de sos isposos, un’òpera de arte de Annamaria Sarritzu “drucera” de Cuartu Sant’Aleni. Una turta monumentale, chi benit fata mescamente in ocasione de sa coja selargina, a base de mèndula e prena de crema de tzùcaru.

Su cumbidu at a èssere ofertu in sa pratzita de sa Comuna Betza, una pratza antiga in ue a unu tempus si riuniant is abitantes de Buddusò batende si dae domo “sa cadrea” pro assistire a is garas de is poetas , a is càntigos a chiterra e a àteros ispetàculos de sa festa.

Su zuighe de su tribagliu de su tribbunale de Nugoro at dae pagu reconnoschidu sa maladia proffessionale a unu ex trabagliadore de Orgosolo, chi aiat trabagliadu in sa fravica industriale de Otzana dae su 1974 asu 2015. S’omine, chi fit bistadu postu in isettu prima de sa pesione, est mortu su mese de frearzu passadu.

Sa sententzia, bogada a fora su 15 de santuaini pustis tempus meda”casi 8 annos” at cundennadu s’Inail a pagare a sa familia de su tribagliadore una rendida chi prevedid s’assigurazione chi tepent tennere tottu sos trabagliadores.

Su zuighe at istabilidu chi su linfoma de non Hodgkin follicolare e sa carentzia a sos prummones, causada dae s’asbestosi de s’incumintzu, funt ligados in manera deretta a su fattu chi su trabagliadore fit bistadu espostu a sustantzias chimicas perigulosas, commente benzene,nafta e trielina, chi si usaiant po cussu tribagliu. Custas sustantzias sunt bistadas cunsideradas commente sos printzipales motivos chi l’ant fattu ismalaidare fintzas a lu faghere morrere.

S’iscoperta de sa maladia, chi in d’unu primu momentu s’Inail aiat mandadu in daesegus in su 2016, est bistada reconnoschida gratzias a sas scruccullas cumplicadas meda chi ant fattu sos espertos. In mesu de sos documentos importantes, presentados in su protzessu, bi fit fintzas una relata iscientifica sos effettos dannosos de sa trielina.

S’Anmil, s’assotziu natzionale chi difendet sos invalidos e mucrados de su tribagliu, at tentu unu rolu importante po azzuare su trabagliadore e sa familia sua in su percursu legale. Mancari sa sententzia siat arrivada pustis chi su trabagliadore esseret giai mortu, sa viuda e sos fizzos ant a podere biere reconnoschidos sos dirittos insoro e de su trabagliadore.

Francesco Tolu, dirigente regionale de s’Anmil e chi faghet parte de su Cunsizzu Natzionala Amianto, at espressadu su dispiaghere suo po su ritardu de sa zustissia, ma at fintzas evidentziadu chi s’impignu de sa familia e de s’assotziu no est bistadu marriu.

Michele Tatti, presidente de Nugoro e dirigente natzionale de s’Anmil, at cunfirmadu chi s’assotziu at a dare semper azzudu a tottu sos trabagliadores e sos eredes insoro chi gherrant po ottennere su riconnoschimentu de sos dirittos insoro, mescamente in sos casos de sos problemas cun s’amiantu.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22