Su s’ispèrrumu de Gorropu, chi marcat sa làcana tra su sartu de Orthullè e Orgòsolo, benit bisitada ogna annu de unu muntone de escursionistas e amantiosos de sa natura. Allegamu.nos unu pagu cun Luciano Pigiosu Murgia, guida ambientale escursionistica de Orthullè chi paris cun unu sòtziu suo gestit unu de is logos prus bellos e ispantos de s’Ogiastra e de Sardigna.

Salude Luciano! Sa prima pregunta chi ti facu est custa: ite bolet nàrrere Gorropu?

Su significu de custu faeddu dda narat sa paràula etotu: in sardu gorropu est unu ispèrrumu, unu bacu isfundadu o unu logu irrocadu, pròpiu su chi est Gorropu. Sa cosa chi bògio sutalineare, pro ite medas ddu isbàlliant, est ca su nùmene est “Gorropu” e non “Su Gorropu”!

La sotziedade tua chi gestit su situ de Gorropu si narat “Chìntula”, est a narre “arcu de chelu”. Proite ais isseberadu custu nùmene?

Amus postu custu nùmene a sa sotziedade nostra pro ite est unu faeddu chi forsis s’imperat petzi un bidda mia. In prus est una paràula chi praghet a sa gente e chi abarrat deretu in conca!

Comente est nàschida s’idea de fundare sa sotziedade Chìntula?

Deo paris cun su sòtziu miu Fabrizio Vella semus semper istados amantiosos de su sartu nostru e peri de escursionismu e de paritzu tempus pensaìamus fàghere carchi cosa chi auniret is duas cosas. Tando chimbe annos faghet amus presentadu unu progetu a sa Comuna de Orthullè chi at crètidu a sa proposta nostra e nos at dadu in cuntzessione s’àera de Gorropu.

Comente est su raportu cun is biddas a làcana, Durgali e Orgòsolo?

Durgali giughet sa fortuna de bìere a Gorropu de sa bidda, pro ite ddu tenet a craru e tocat a nàrrere chi is durgalesos ddu ant semper isfrutadu su situ pro su turismu issoro, ma bisòngiat finas a nàrrere chi Gorropu est totu a banda de intro de su sartu de Orthullè. A ogna manera is raportos sunt bonos, siat cun Durgali, siat cun Orgòsolo, cun sa cale cumpartzimus su Supramonte.

Dae ue movent is escursiones? Tenides unu Campu Base?

Tzertu. Una parte de su progetu nostru previdiat s’impreu pro campu base de un’istatzione betza d is carabineris, fata in su 1959.gràtzias a unu finantziamentu Regionale a gràtzias a su permissu de sa Comuna, semus renèssidos a asseliare e torrare a nou sa caserma chi s’agatat pròpiu a metade de caminu tra Orthullè e Baunei, in s’istatale 125. Dae in cue faghimus mòvere totu is ispeditziones e is bisitas fache a Gorropu, ma peri fache a su Supramonte e a Tìscali.

Pro chie cheret ddoe tenet finas sa possibilidade de papare e de corcare?

Si nos si ddu pedint nois damus finas s’ismurzu, opuru aprontamus finas su pràngiu in is cuiles e in is pinnetos paris cun is pastores. Però a presu de su campu base, in sa passada de Sìlana, ddoe tenet unu albergo a tres isteddos chi faghet fina coghina tìpica. Se sòlitu cussigiamus a is istràngios de tzucare a indedda o ddos mandamus in calicuna pasada o B&B de Orthullè.

Pro una die de escursionismu cantu est s’ispesa?

Una die de escursione costat prus a mancu 35/40 èuros a peròmine.

Chie sunt is clientes bostros?

S’escursionista chi lompet in su mese de abrile est una pesona cumpetente e pràtica, mentras cussa chi arribat in austu est unu bisitadore casuale, pagu pràticu e petzi in chirca de ispàssiu. Posca b’est finas su professionista preparadu chi cheret fàghere esperièntzias noas o chi si cheret allenare. In pagos faeddos tenimus clientes de ogna genia e de ogna logu, europeos, cinesos, australianos, chi est belle impossìbile a individuare unu “cliente tipo”!

Cales sunt is perìgulos pro che est pagu pràticu de su monte?

Sena contare is rutòrgias chi podent semper capitare, unu de is perìgulos prus mannos est su de si pèrdere e de abarrare sena abba de bufare. A ogna modu, dae cando amus abertu s’impresa nostra, amus sucursu petzi 3 persones, pro ite damus semper totu is avertèntzias a is istràngios e totus iscurtant is cussìgios nostros. Deo paris cun su sòtziu miu semus finas espertos de primu sucursu, ma pro is casos prus graves semus in cuntatu deretu cun su sucursu ispereològicu alpinu de s’Ogiastra, chi tenet sa sea sua pròpiu in Orthullè.

Ite faghides pro fàghere respetare s’ambiente a is turistas?

Su bisitadore mèdiu naramus ca est educadu e no imbrutat su logu, antzis si leat incuru de s’ambiente e si biet calicunu chi imbrutat ddu brigat e ddu iscacamurrat! In prus in su sartu nostru no lompet sa “massa” e no ddoe tenet perunu problema pro s’echilìbriu naturale.

Depende cumbìnchere a un’istràngiu de bènnere a si fàghere is vacàntzias ite ddi dias a nàrrere?

Ddi dia a nàrrere chi Gorropu est s’ùrbidu prus artu de s’Europa, cun crontes mannas e oros de monte artos finas a 500 metros. Ma si non bastat in Gorropu ddoe faghet una matighedda rara, ùnica in totu su Mediterràneu, chi creschet petzi indedda. Si narat Acuileia Nuràgica e a dda ammirare cando est in frorende·si est unu ispantu mannu balet sa pena bìere!

Sa fine drammatiga de su zovanu benturzu Arricelli, pustis de su bolu attrividu dae sa Sardigna a sa Sicilia, nos ammentat sos arriscos de sos movimentos de ispartinadura de sos zovanos alabros.

Su destinu sou, interrumpidu cando fit bolande supra su mare in mesu de Punta Raisi e San Vito lo Capo, nos ponet daenanti a sa debilesa de custas creaduras magniffigas, in d’unu mundu semper pius bortadu a sos interessios de sos
omines.

Arricelli fit unu de sos 15 benturzos de sa colonia noa de su Sarrabus- Gerrei, e sa perdida sua est una disgrassia non solu po sa comunidade iscentifica chi lu compudabat, ma puru po tottus sos chi appretziant e si affuscant de sa rimunida de sos animales arestes.

Bell’e chi non tottu est perdidu. In su mentres chi pranghimos sa perdida de Arricelli, semus animados dae sos sutzessos e dae sa resistentzia de sos atteros membros de sa colonia de Villasalto. Su benturzu Sannicolò sighit s’iscumbattamentu de sa Sardigna, ispinghindesi cun atza in medas regiones de s’isula, cun su bentu chi che lu diat leare fintzas in Corsica.

A sa mattessi manera, sos atteros benturzos commente Sinnai,Ballao,Gerrei,Armungia,Quirra e Muravera, mustrant unu adattamentu chi surprendet meda, addurante po su pius tempus in sa sura de sos Sette Frades, ma iscumbattande puru iscroccas pius attesu, ma torrande semper a sa sicuresa de sa gabbia Forestas. S’azzudu de sos pastores, commente sos frades Aledda, est importante meda po garantire unu approvistamentu de cosa de pappare po sos benturzos.

Su rolu insoro non solu assicurat chi custas creaduras ispantosas potant bivere, ma azzuat puru a su sutzessu totale de su disignu po conservare sos benturzos, apparande unu ispartimentu ecologicu de sas carasas chi faghet bene siat a s’ambiente siat a sa comunidade locale.

In su mentre chi pranghimos sa perdida de Arricelli, rennovamos s’impignu nostru po diffendere e preservare sas zenias minettadas, pro itte atteras disgrassias commente custa si potant iscansare e chi su chelu sigat a essere surcadu dae sas alas de custos alabros magnifficos.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22