Sa Grutta de sa Pipera de Casteddu, intre istoria e paristoria.

A pagos passos dae su tzentru de Casteddu, accanta a sa carrela chi che leat a su campusantu de Tuvixeddu, si agattat unu de sos monumentos pius ammaghiantes e prenos de misteru de sa tzittade:sa Grutta de sa Pipera. Est unu sepurcu romanu iscavadu in sa rocca, de su I° seculu d.C., divennidu tzelebre no solu po sa bellesa architettonica sua ma fintzas po sa paristoria chi lu inghiriat.

Sa tumba fuit bistada fatta fraigare dae Lucio Cassio Filippo, nobile romanu chi arribaiat dae Cartagine, po sa muzzere Atilia Pomptilla, morta in Casteddu in su mentres de su disterru de su maridu. Sas iscrissiones intro de su sepurcu contant un’istoria de amore e devossione: secundu su connottu, Pomptilla diat aere donadu sa vida sua a sos deus po sarbare cussa de su maridu, chi si fuit ismalaidadu in su mentres chi fuit in Sardigna. Ma su chi rendet sa Grutta ancora pius enimmatica est sa presentzia, isculpida in sa fatzada, de duos terpentes imboligados.

Dae inoghe naschet su nomene “Grutta de sa Pipera”. In su tempus, a inghiriu de cussas friguras sun bennidos a pizu paritzos contos populares. Bi est chie at interpretadu sos terpentes comente conas de eternidade e protessione de s’anima de sos mortos, atteros bi ant bidu unu zubilu a sos cultos de s’antiga Roma o unu signu magicu capatze de che istesiare sos ispiritos malos.

Oe sa Grutta de sa Pipera est unu de sos logos archeologicos pius bisitados de Casteddu e sighit a esercitare un’ammaju forte supra sos bisitadores. S’aera sua suspesa intre contu e istoria, s’amore eternu chi ligat Pomptilla e Lucio Cassio Filippo e s’aria de misteru de duos terpentes isculpidos in sa pedra faghent de custu logu una cona de sa tzittade, capatze de contare no solu unu picculu de s’istoria romana sua ma fintzas sa fortza chi non morit de sas paristorias chi resistint a su tempus.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22

Intre defensa, presones e bellesa: sa Turre de s’Elefante contat su passadu medievale e s’ispiritu de Casteddu.

In su coro de su cuarteri istoricu de Castello, in Casteddu, si istantariat importante sa Turre de s’Elefante, unu de sos monumentos pius importantes de sa tzittade e baluardu autenticu de s’istoria medievale sua. Fraigada in su 1307 po contu de so pisanos, chi tando dominaiant sa Sardigna de su meridione, sa turre faghiat parte de su sistema de defensa de sa tzittade, umpare a sa Turre de Santu Brancau, cun s’intentu de diffendere s’intrada a Castello, su quartieri fortalessidu postu supra de su montricu.

Arta casi 30 metros e fraigada in carcare biancu chi arribaiat dae sas cavas de Bonaria, sa Turre de s’Elefante ispantat oe puru po sa maestosidade e sa fortesa de sos muros suos. Tres partes sunt serradas e fraigadas cun roglios de pedra, mentres su quartu est abbertu e mustrat sa parte de intro fatta de iscalas e curridores de linna, secundu unu modellu chi si impittaiat meda in su Medioevo.

Su numene de sa turre benit dae un’iscultura pitticca de pedra de unu elefante chi est posta in sa fatzada a sa parte de mesudie: una cosa curiosa chi cun su tempus est divennidu unu zubilu conicu po turistas e tzittadinos. In sos seculos, sa Turre de s’Elefante est bistada impittada po cosas divressas.In su tempus de sos ispagnolos fuit una presone, e sos muros de fora funt impittados po bi appiccare sas concas segadas de sos cundennados a morte comente avvisu po sa populatzione. Cun s’Unidade de Italia e sos accontzos de su Noighentos, sa turre at recuperadu sa cara sua originaria e oe est abberta a sos bisitadores.

Dae su patiu de sa bista si godit una de sas bistas pius ispettaculares de Casteddu:sa mirada passat dae sa tzittade bezza a su portu, fintzas a su mare abbertu e a sos corongios a inghiriu. Po custu motivu, addia de essere una testimonia preziosa de su passadu, sa Turre de s’Elefante est una frimmada importante po chie disizat connoschere s’anima istorica e de sa bista de sa capitale sarda.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22