Su Museu Nivola, chi si acciappat in su burgu de Orane, in provintzia de Nugoro, est unu de sos polos culturales pius de signifficu de sa Sardigna. Est dedicadu pèrpere a s’opera de Costantino Nivola (1911-1988), artista sardu de fama internatzionale, connoschidu po su contribbudu de annoamentu suo a s’iscultura, su design e s’arte pubbrica de su Noighentos.

Naschidu propriu in Orane, Nivola at passadu sa parte manna de sa carriera sua in sos Istados Unidos, inube at tribagliadu paris cun ordinzadores comente Le Corbusier e cun artistas commente Jackson Pollock e Willem de Kooning. Su Museu est bistadu fattu cun savolontade cropada de sa Regione Sardigna, de su Comune de Orane e de sa famiglia de s’artista, chi in su 1990 ant creadu sa Fundassione Costantino Nivola.

Sa contestura museale est bistada coviada in su 1995. Su museu est bistadu fattu in s’ex labadorzu comunale, unu fraicu de balore istoricu mannu po sa comunidade, revertidu in logu de esposissione dae sos ordinzadores Peter Chermayeff e Umberto Floris. S’accontzu at ischidu ponnere impare su rispettu po s’identidade de su fraigu de bessida cun s’insertamentu armonigu in sa bista, balorizande fintzas sa bena accanta de su Cantaru, dae seculos puntu de relata po sos chi bistant in sa bidda.

Sa zura in fora de su Museu est oe unu parcu de isculturas chi accasazzat calicuna de sas operas mannas de Nivola,intregandelas in su pannu urbanu e nadurale in manera parivile. Sa collessione chi abbarrat de su museu est sa pius ricca e padria dedicada a Nivola a livellu de tottu su mundu. Alcansat pius de 200 operas intre disignos, pinturas, isculturas de ghisu, brunzu, marmaru, tzeramica e cantos fattos cun d’una tennica noa amprariada dae issu chi prenettat s’amparu de sa rena commente madrighe po sa colada de ghisu. Sos temas chi torrant a currere in sas operas suas sunt sa madernidade, sa frigura de sa femina, sa bista mediterranea e su faeddu intre omine e nadura.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22

A s’iscoberta de su logu archeològicu prus bellu de Tortolie

Su logu archeològicu de S’Ortali ’e su Monti, postu in s’iscrocca de Tortolie, in Ozzastra, est unu de sos cumplessos preistòricos e protostòricos prus importantes e mènzus cunservados de sa Sardigna. Postu intre duos rilievos a pagos chilòmetros dae su mare, in sa carrela chi che leat a sa plaja de Orrì, su logu apparat unu viazzu raru in mesu a millènnios de istòria, arregande testimoniàntzias chi partint dae su Neolìticu e arribant a s’edade de su Brunzu.

Inoghe si podet ammirare una domus de janas chi benit dae su Neolìticu reghente, iscavada in sa roca e destinada a s’interru cumone, duos menhir abbarrados chi faghent pensare a s’antiga presentzia de un’alliniamentu megalìticu e unu tzìrculu de pedra de casi 12 metros de diàmetru, ligadu a ritos o pràticas de comunidade de s’edade de su Ramene.

De importu particulare est sa tumba de sos Zigantes, architetura funerària tipica de sa tziviltade nuràgica, cun unu passaditzu longu de interru, incornissadu dae s’esedra, chi contat sas usàntzias antigas ligadas a su cultu de sos mortos. Su coro de su cumplessu est però su nuraghe S’Ortali ’e su Monti, una istruttura manna de pedra fraigada forzis in su 1500 a.C., formada dae unu bastione tzentrale e dae unu bastione elliticu cun turres a costazzos, un’òpera chi testimonzat sas capatzidades de fraigu e organizatzione de sos nuràgicos.

In giru a su nuraghe s’istèndiant sa bidda e zuras de tribagliu diferentes, intre de sas cales bi fuint logos de manizu e mescamente, silos pro sa cunservatzione de sos tzereales, elementos chi mustrant s’importu de sa lauranza in sa vida de donzi die de sas comunidades de cussa edade. Bìsitare S’Ortali ’e su Monti cheret nàrrere a s’infùndere in d’una bista ancora intrea, in ue sa presentzia de s’òmine antigu faeddat cun sa natura a inghìriu e apparat unu cuadru claru de comente sas populatziones preistòricas isseberaiant e modellaiant sos logos in ue bìvere.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”