Sos ritos de Pasca in Sardigna: intre fide, connottu e identidade.

In donzi angulu de s’isula, dae sas biddas de s’internu a sas tzittades de sa costa, si tzelebrant ritos antigos chi unint sacru e proffanu, fide e cultura populare.

Tottu incuminzat con sa Dominica de sas Prammas, cando sas carrelas si tinghent de rampos de olia intretzidos a manu, conas de paghe e torrada a bida. In sas dies imbenientes, si affattant sas tzelebrassiones chi sighint sa Passione de Cristu, bivida cun intensidade casi teatrale in
medas comunidades.

Intre sas bogadas a campu pius emossionantes bi est su “Lunissanti” de Casteddu Sardu, unu ritu de sa notte chi bi est su lunis de sa Chida Santa: sos cunfrades cun bistires biancos e cucuddos attraessant sas carrela medievales de su burgu, attonande cantos liturgigos antigos in ladinu e sardu, creande unu tempus de effettu ispirituale artu.

Unu de sos momentos pius cadrios est sa Chenapura Santa, cando si irbolicant sas protzessiones de s’Iscravamentu, in sa cale benitmustradu s’incravamentu e s’iscravamentu de Cristu dae sa rughe. In Iglesias, S’Alighera, Casteddu e in atteros tzentros meda, sa figura de sa Madalena Addolida, bistida de nieddu, accumpanzat su corpus de su Cristu mortu in d’unu accumpanzamentu chi cummovet, sighidu assa muda dae chentinaia de fideles.

Su columinzu si segudat sa Dominiga de Pasca, cun su ritu de s’Incontru, chi mustrat s’allegria po sa Torrada a naschida. In medas biddas comente Uliana, Nugoro, Bosa o Seui, sas istatuas de Cristu Torradu a naschere e de Nostra Sennora si movent supra caminos isseberados fintzas a su momentu de s’Incontru, in mesu de zaccamanos, isparos a sarvu e temporadas de frores. Nostra Sennora, bistida a dolu, cambiat su bistire, bestinde in finis s’abbrigu colore de aera de sa gioia.

Sos costumenes de su connottu, sas musicas antigas, sas limbas de su logu e sos zestos rituales, revertint donzi abbenimentu in d’unu contu
bivu, inube donzi zestu tenet unu signifficu fungudu. Sunt abbenimentos sighidos meda.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22

Emergèntzia pro Manuel Desogus: serbit azzudu pro su trazu mèicu in Sardigna

Dae sa Sardigna arribat un’apellu urgente e disisperadu pro torrare a domo Manuel Desogus, unu zòvanu de 38 annos naschidu in s’Ìsula, como coberradu in cunditziones graes, ma istabiles, in sa teràpia intensiva de s’ispidale Charité de Berlinu. Sa situatzione de su zòvanu, chi dae prus de dòighi annos bivet e tribagliat in Germània, est drammàtica e ponet a proa tosta sa famìllia, ancora sinzada dae sa pèrdida de sos genitores de Manuel.

Duos meses a como Manuel est istadu corpidu dae un’infetzione cardìaca grae meda chi at dannadu in manera irreversìbile duas valvulas de su coro. A custa cunditzione si est azzunta una ischemia, trombosi e àteras cumpricatziones chi ant fatu divennere su cuadru clìnicu crìticu meda.
Mancari sa gravidade, de sa situatzione sos mèigos cunsìderant istabiles sas cunditziones suas, ma su zòvanu s’agatat a tesu dae sa terra e sa famìllia
sua, cumpletamente solu a afrontare una batalla difitzile e ispramosa.

Ignàtzia, sa tia sua, est s’ incarricada de sa famìllia e at ispainadu s’apellu cun s’isperantzia de tennere solidariedade. Contat chi Manuel, sempre allègru e prenu de vida, non tenet prus sa fortza ne sas resursas emotivas e fìsicas pro accomettare custa proa a tesu dae sa Sardigna. Sa pèrdida de sos genitores at lassadu unu boidu mannu, e commo sos parentes prus istrintos sunt abarrados solu issos, cun su disìzu de pòdere èssere in costazos suos in unu mamentu gai delicadu e detzisivu pro sa vida sua.

A cumplicare meda sa situatzione bi est unu problema burocràticu de non pagu contu: a pustis de annos de traballu a s’esteru, Manuel non tenet prus un’assicuratzione sanidària ativa. Custu impedit a s’ispedale tedescu de coberrere sas ispesas de sas curas, faghinde divennere netzessàriu un’interventu istravanadu pro lu faghere torrare in Itàlia.

S’unica solutzione possìbile est de ordiminzare unu trazu mèigu amparadu, dae sa teràpia intensiva tedesca a sa teràpia intensiva in Sardigna, cun meigos ispetzializados chi siant capatzes de garantire s’azzudu de sa vida in su mentres de su biàziu.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”