Stonehenge, su famosu logu megaliticu in su mesudie de su Rennu Unidu, tiat podere iscopiare unu capitulu novu de s’istoria millenaria sua gratzias a sa Luna. No solu cona de affilamentu de su sole, su monumentu tiat podere essere bistadu progettadu fintzas po rispondere a unu affilamentu pretzisu de sa Luna. Sa cunfirma de custa supposissione s’ispettat po Bennarzu 2025, cando bi at essere su lunistizio majore, unu abbenimentu raru chi bi est donzi 18,6 annos.

S’archeoastronomo Ruggles at evidentziadu comente Stonehenge si tiat podere affilare in manera perfetta cun su lunistizio, unu fenomenu chi si assimizat a sos solstizios de su sole, ma chi est ligadu a sas posissiones urtimas de sa Luna.

Su lunistizio abbennit cando sa Luna inseat sa fressione pius manna o pius pitticca, bessinde in su puntu pius artu o pius bassu de sa ròdia sua e toccande sos puntos de artziada pius attesu. Custu abbenimentu, si at essere cunfirmadu, tiat essere una proa importante meda de sa capatzidade de sos antigos fravicantes de abbaidare e cumprendere sos meses de sa Luna cun d’una pretzisione chi assuprit.

S’archeoastronomu Giulio Maglide de su Politennicu de Milano at ispiegadu chi su fenomenu de sa Luna prena pius accurtzu a su solstizio de jerru tenet mancari unu signifficu de torrare a bida, e chi propriu su 13 de bennarzu de su 2025 si prenettat s’affilamentu perfettu cun su rettangulu formadu dae sos megalites foranos a su ziru de Stonehenge. Sa

Luna at a naschere in mesu de duas de custas pedras, creande un’effettu ispettaculare chi tiat podere cunfirmare sas ideas de sos istudiosos.

Sas figuras e sos datos regortos cussu die ant essere de fundamentu. Clive Ruggles at a ghiare una truma de espertos de sas Universidades de Oxford, Leicester e Bournemouth, cun s’azzudu de sa Royal Astronomical Society e de s’English Heritage. Sa truma, giai faghidora in sas scruccullas supra su campu dae beranu passadu, at a sighire a reccollere sas proas fintzas a sa metade de su 2025.

Si su fenomenu de su lunistizio at essere documentadu comente si prevedit, Stonehenge at a mustrare po un’attera borta de essere no solu un’opera mastra de s’inzegneria antiga, ma puru unu monumentu chi reflettit s’annanghidura funguda de sos fravicantes suos cun sas fases de su chelu, aggiunghinde un’atteru tasseddu a su misteru e su ammaju de su logu.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

Unu viàzu in s’arte: sos chimbe artistas sardos prus famados de s’istòria

Sa Sardigna, in prus de èssere famada pro sas bistas suas chi che  bogant s’alenu e pro su connottu millenàriu, at bidu  nàschere  artistas medas chi ant lassadu unu sinnu chi no si podet iscantzellare in s’istòria de s’arte italiana e internatzionale. Costantinu Nivola, iscultore e muralista de fama internatzionale, Nivola che at leadu s’arte sua in sos Istados Unidos, partetzipande cun architetos mannos comente Le Corbusier e Marcel Breuer. Sas òperas suas sunt caraterizadas dae s’impreu nou de su tzimentu e de sos materiales locales, condimizande modernidade e connottu.

Pinucciu Sciola, famadu pro sas “predas sonoras”, Sciola at ischidu aunire iscultura e mùsica, revertinde su granitu in istrumentu chi bogat a fora sonos armonicos cando est percossadu. Sas òperas suas, ispartas in totu sa Sardigna e in su mundu, festant sa natura e sas raighinas culturales de s’ìsula, fundinde materiales locales cun una poetica universale.

Zuseppe Biasi, pintore e illustradore, Biasi at contadu sa Sardigna a mesu de friguras prenas de colore e vitalidade. S’arte sua acciappat costùmenes, traditziones e bistas de s’ìsula, torrende·las a interpretare cun d’unu istile chi aunit folclore e modernidade. Sas òperas suas ant dadu unu contribbudu po fàghere connòschere sa Sardigna a foras de sas lacanas suas, influentzande ingendras  de artistas locales.

Maria Lai, artista in medas campiles e ghia de s’arte tessile de oe, Maria Lai at isichidu  revertire su filu e su pannu in istrumentos de issida de fortza  poètica manna. Sos tribaglios suos, a bortas partetzipativos e fatos pro unu logu ispetzìficu, intritzant sa memòria cumone de sa Sardigna cun d’una limba universale. Francu Bussu, intre sos printzipales de s’iscultura e de sa pintura sarda de su Noighentos, Francu Bussu at aunidu rigore tènnicu e fundaria comunicativa. Sas òperas suas iscoperrent temas ligados a su connottu, a sa religione e a sa vida de campagna  de s’ìsula, ma cun d’una
sensibilidade de oe chi los faghet divennere in manera istravanada modernos.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”