Ite ispinghet sos indivìduos de diversas èpocas istòricas a bìvere in comunidade? Comente naschent sas tzitades, comente interagint e pro ite benint abbandonadas? Custas sunt petzi unas cantas pregontas chi ant a èssere a su tzentru de su Sardinia Archeo Fèstival, un’eventu divulgativu subra de s’archeologia e non solu, chi ocannu lmpet sa de bator editziones suas, pessadu e organizadu dae s’assòtziu Itzokor.

Su Fèstival s’at a fàghere in Casteddu, acanta sos ispàtzios de su “Ghetto”, sa chenàbura 9 e su sàbadu 10 de làmpadas, e acanta s’ExMe de Carluforti su sàbadu 17 de làmpadas, cun una sèrie de addòbios chi ant a girare a fùrriu a su tema “Torrada a Itaca”. Sos organizadores sutalìniant chi at a èssere “una riflessione subra de sa tzitade mìtica omèrica, sìmbulu de biàgios e torradas, ma mescamente de sabiore e connoschimentu”.

“Su sedentarismu umanu, a su mancu partinde dae su Neolìticu, at portare s’òmine a benefitziare de sos privilègios de sa vida comunitària”, afirmant sos membros de Itzokor. “Ma pro ite amus seberadu custu caminu? Custa at a èssere sa prima pregonta chi amus a chircare de rispòndere in sa editzione noa de su Sardinia Archeo Fèstival. E posca, amus a afrontare totus sas àteras pregontas chi nde derivant: cando sunt istasos pesados sos primos tzentros de vida comunitària? Ite determinat s’organizatzione sotziale, polìtica, culturale e urbanìstica chi mutimus ‘tzitade’? Amus a chircare de cumprèndere fintzas comente una tzitade morit, comente unu tzentru urbanu s’isbòidat e ue finint sos abitantes suos. Amus a esplorare sas istòrias de sas fundatziones de tzitades famadas comente Cartàgine, sas dinàmicas de pòdere de sas tzitades etruscas e amus a chircare de cumprèndere ite est capitadu in sa Sardigna nuràgica o in su Mediterràneu cun s’arribu de s’Islam. Ma su Fèstival at a èssere fintzas un’oportunidade pro rèndere donu a sa tzitade de Casteddu, torrende a costrùere s’istòria sua de su Chimbighentos a sas ricostrutziones sutzessivas a sos bombardamentos de su 1943. L’amus a fàghere fintzas a traessu de sa letura de sos documentos pretziosos arrimados in sos archìvios tzitadinos. In su matessi tempus, amus a ghetare un’ograda subra de realidade prus piticas, chi nointames torrant a propònnere in  iscala minore sas dinàmicas de organizatziones polìticu-sotziales tìpicas de sos tzentros mannos, e nos amus a pedire si siat a beru netzessàriu faeddare de ‘burgos’ cando si tratat de biddas”.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

S’iscola frantzesa de s’aggregamentu Nitting-Voyer-Hermelange, posta in sas campagnas prenas de espressione a costazzu de Sarrenbourg, Mosella, in sa parte norti orientale sa Frantza, at dae pagu tempus accollidu battoro istudiantes novos in su corpus de sos istudiantes. Ma bi est una particularidade chi non si podet creere: custos istudiantes non sut umanos, ma battoro berbeghes prenas de gratzia.

John Deere, Valeriane Deschamps, Phil Tondus e Marguerite Duprès, sunt sas berbeghes chi ant acciappidu logu in sas aulas de s’iscola, in d’una protesta prena de intriscu contra sas regulas chi amminettaiant sa serrada de classes cun d’unu numeru mancante de istudiantes.

Sa situassione fit critica: su ministeru de s’istrutzione frantzesu aiat istabilidu chi po mantennere funtzionante sa cuinta de s’iscola elementare in su mese de capidanni, sos tres comunes teppiant tennere a su nessi 98 iscrittos. Bell’e gai, su numero de sos istudiantes fit firmu a 94.

Po binchere custa porfia, su sindigu prenu de inzeniu e s’uffitziu iscolasticu ant dezisu de leare in prestitu battoro berbeghes dae unu gentile massaju de su logu. Donzi berbeghe est bistada trattada cun sa mattessi guera de un’istudiante beru: est bistada assinzada a issas una famiglia adottada, unu indiritzu e puru una data de naschida. Sos particulares sunt bistados controllados cun meda attentzione e sos dossier finidos sunt bistados
mandados a su Ministeru de s’istrutzione, cun s’azzudu e sa collaboratzione de s’uffitziu de su comune.

Ma pro itte berbeghes? Commente ispiegat Loic Firtion, presidente de s’assotziu de sos babbos e sas mamas,” a differentzia de sas berbeghes, sos pitzinnos non tepent essere trattados commente numeros”. Custa movida disabbuda at battidu unu nuntzu forte meda supra su bisonzu de trattare sos istudiantes cun sentidu chi benit dae intro e individualidade, imbetzes chi los relegare a tzifras simples in d’unu fozu de calculu.

S’accollidura riservada a sas berbeghes dae parte de sos istudiantes beros est bistada carda meda e prena de ispiritu. Sos cumpanzos de classe ant preparadu cartellos de benennidu e ant creadu unu chintu pitticcu fora de s’iscola, in manera chi sas berbeghes poderent passare su tempus insoro in trancuillidade cando fint in iscola.

Custa protesta disabbuda , non solu at postu s’attentzione supra sa situassione critica de sas iscolas de campagna, ma at puru promovidu unu nuntzu de incluisione e rispettu po donzi membru de sa comunidade iscolastica, umanu o animale chi siat.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22