Dae semper guardiana de su Mediterràneu setentrionale, s’arcipelagu de sa Maddalena est prenu a intipu de òperas de architetura militare incastonate in su territòriu de su parcu natzionale. S’arcipelagu de sa Maddalena est terra de frontera in su nord-est de sa Sardigna, una positzione istratègica chi at marcadu su destinu suo durante sos sèculos.

Fatu fatu su caminu chi curret longu de su perìmetru costeri de sa Maddalena, ìsula prus manna de 60 ìsuleddas minores, si podet iscobèrrere s’istòria moderna de unu logu chi giai dae s’antigòriu, ma prus che totu in sos ùrtimos tres sèculos, est istadu teatru de iscontros navales èpicos.

In sa segunda metade de su Setighentos, cun sa lòmpiada a Sardigna de sos piemontesos, chi aiant fatu de s’artzipèlagu una base de apògiu pro sas naves de sa Regia Marina Sarda, Sa Madalena, Santu Istèvene e àteras àreas de s’arcipelagu fiant istadas prenad de fortificatziones pro la pòdere defensare mègius: sa Turre cuadrada, su forte San Vittorio e  àteras fortaletzas: Sant’Andrea, Balbiano, Sant’Agostino e Santa Teresa. Totu custas fortalesas fiant istadas impreadas pro si difensare dae sos atocos nemigos e prus che totu pro avistare sos corsaros chi arribbaiant dae s’àfrica.

Printzipiende dae sa prima parte de su sèculu XIX, su sistema difensivu fiat istadu ativadu cun su forte Carlo Felice, a difesa de su coladòrgiu de sa Moneta, e cun su forte San Giorgio a Santo Stefano. Cun su colare de su tempus, sas istruturas fiant istadas sostituidas. Prus reghentes sunt  àteras postatziones de abistamentu e fortificatziones, nàschidas a cumentzare dae s’acabbu de s’Otighentos finas a sas gherras mundiales. Fiant istadas fraigadas baterias prus potentes, chi òcupant positziones chi pompiaiant cara a su mare, comente : Nido dell’Aquila e Punta Tegge in sa banda sud-otzidentale, Punta Rossa a Caprera, e subra de sa terrafirma a Punta Sardegna (Palau) e a Capo Tre Monti (Altzaghena). Importantes sunt fintzas  àteras alturas fortificadas, comente a Guardia Vecchia e Trinità, chi dòminat sa marina omònima.

 “Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Andria Parodi, sìmbulu de sa Sardigna e boghe chi nos mancat ancora oe.

Andria Parodi abbarrat unu de sos cantadore e musicistas pius bene crèfidos de sa Sardigna, sìmbulu de un’ìsula chi cantat s’identidade e sa cultura sua a mèdiu de sa mùsica. Andria est nàschidu in Casteddu in su 1967 e at ischidu betare a pare connotu e modernidade, faghinde appretziare su patrimòniu musicale sardu a unu pùblicu natzionale e internatzionale gràssias a sa boghe sua, potente e ùnica.

Sa carriera de Parodi est comintzada cun sos Tazenda, unu sòtziu chi at mudadu meda su panorama musicale sardu cun unu sound chi est ùnicu e capatze de ammesturare folk, rock e sonoridades sardas. Sa boghe sua est divènnida luego comente una marca de fàbrica de unu sòtziu chi at ischidu contare sa Sardigna a manera autèntica e contemporànea. In s’andare de sos annos, Parodi at poi cantadu a sa sola, sena sos Tazenda, ma a bortas cantande puru cun cantadores italianos e istranzos, semper però cun unu ligàmene mannu cun sa terra sua.

Parodi no est istadu unu musicista ebbia, ma est istadu puru unu tistimonzu de sa cultura sarda. sas cantones suas nos contant istòrias de sa vida de cada die, memòria de su connotu de totus chi at raighinas profundas, diveninde puru comente a unu ponte dae su tempus coladu a su presente. Si nch’est mortu chi non fuit betzu ancora, in su 2006, e nos at lassadu un’arrastu mannu in sa mùsica sarda, ma finztas in sa mùsica italiana. Sa boghe sua, ancora oe, sighit a cantare in sos ammentos de totus chi li torrant gràssias mannas po cussu chi at fatu po s’ìsula nostra.

Oe, Andria Parodi est unu esèmpiu mannu po sos cantadores e musicistas noitolos puru, est unu mastru mannu, unu sìmbulu de totu canta sa Sardigna. Festival, cuntzertos de tributu e regortas chi ant fatu a pustis de sa morte sua nos faghent a cumprèndere cantu mannu siat s’ereu artìsticu e culturale sou, chi est meda pius mannu de sas nodas musicales suas. Totu custu est sinnale mannu de cantu issu siat istadu ambassadore de sa Sardigna in totu su mundu.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22