Ite nde pensaiat de sos Sardos de de sa Sardigna su poeta Dante? De custu nd’at allegadu unos cantos annos a oe s’istòricu Frantziscu Casula in un’artìculu de su blog cosa”. Inoghe unu piticu resumu.

No ischimus si Dante aiat bisitadu mai sa Sardigna, però in sa Divina Cummèdia sos riferimentos a sa Sardigna e a sos Sardos, a sos costùmenes suos e a sos printzipales pessonàgios chi bi teniant interessos e possedimentos o chi comente si siat b’aiant acumpridu s’òpera issoro, sunt  fitianos.

De seguru connoschiat sos acontessimentos e sos pessonàgios de sa Sardigna de su segundu ‘200 e de su primu ‘300 siat pro mesu de Nino Visconti, su Nino garbosu amigu suo, Giùighe de Gaddura, mortu in su 1289, chi a s’ispissu andaiat Firenze; siat a traessu de sos toscanos chi a s’ispissu beniant a Sardigna, siat a traessu de sos Sardos etotu chi andaiant a Toscana.

Dante faeddat de sa Sardigna e de sos Sardos in sos càntigos XXII, XXVI, XXIX, XXXIII de s’Inferru e in su VII e XXII de su Purgatòriu. Intre sas regiones istòricas sardas benint numenadas sa Barbàgia, sa Gaddura e su Logudoro. S’Ìsula de sos Sardos est ammentada in su càntigu XXVI, versos 103-105 de s’Inferru, cando contat su biàgiu mitològicu de Ulisse e in su càntigu XVIII, versos 79-81 de su Purgatòriu atzinnende a su declinu de sa luna a note manna:

Imbetzes in sos càntigos de su Paradisu de sa Sardigna e de sos Sardos  non nde faghet remonu. In su Cantu XXIII de su Purgatòriu,  versos 94-96 imbetzes faghet nàrrere a Forese Donati:

Dante faeddat de sos sardos fintzas in su De Vulgati Eloquentia, in ue, resonende de sos vàrios dialetos de Itàlia, aiat iscritu: “Sardos etiam qui non Latii sunt, sed Latiis adsociandi videntur, ejiciamus, quoniam sine proprio vulgari esse videntur, grammaticam tamquam simniae homines imitantes”. Est a nàrrere “Nche bogamus sos Sardi, chi non sunt Latini, ma chi pare si potzant a sos Latinos assotziare, (de sa categoria de sos erederis de deretu de sos Latinos) ca parent etotu sos ùnicos a non dispònnere de unu vulgare meda imitende sa gramàtica latina comente sas martinicas istrochent sos òmines!”. Duncas, pro Dante sos Sardos non sunt italianos!

 “Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

‘Fèminas. Casteddu contra sa violèntzia’: unu percursu de ascurtu, caminu e autodefensa

Unu portellu de ascurtu, unu caminu rappresentativu e unu cursu de defensa personale: sunt calicunos de sos apuntamentos de sa rassegna “Fèminas. Casteddu contra sa violèntzia”, ordiminzada in occasione de su 25 de sant’andria, Die internatzionale pro s’iscartu de sa violèntzia contra de sas fèminas. Su tema seberadu pro custa edizione est “Fèminas fraigadoras de paghe”.

Sas initzativas ant a comintzare su 20 de sant’andria e ant a sighire fintzas a su 15 de làmpadas, creande unu caminu chi aunid in manera ideale sas tzerimonias de su 25 de sant’andria, de s’8 de martzu e de su 2 de làmpadas, cun s’intentu de mantènnere bivu su cunfrontu subra de sa violèntzia de gènere in totu s’annu. S’intentu est cussu de apparare continuitade e azzudu, azuande semper prus fèminas a reconnòschere situatziones de arriscu e a pedire azzudu.

Su calendàriu comintzat su 21 de sant’andria cun su Caminu de su filu ruju, dedicadu a su respetu e a sa sensibilizatzione. Dae su 24 a su 28 de sant’andria su portellu Ispàtziu Fèmina de su Tzentru clìnicu Agape at a propònnere dies de ascurtu e chistionadas de orientamentu abertas a chie intendet su bisònzu de unu azzudu ispetzializadu.

Su 25 de sant’andria, a sero bi at a essere unu mamentu istitutzionale de intuvuccamentu subra de su tema de sa violèntzia de gènere. Sa matessi die si at a serrare cun “Fèminas in seguresa”, unu seminàriu cun unu cursu chi no si pagat de defensa personale, cun inditzos subra de s’impreu de s’isprai a su piperoneddu.

Sa manifestatzione est cumprenssiva fintzas de unu “festival literàriu solidale”, pensadu pro inghìriare sa tzitade a mesu de leturas, addobios e testimoniàntzias. Cun “Fèminas”, Casteddu proponet unu impignu po tottus e continu: unu caminu chi aunid ascurtu, formatzione e partetzipatzione pro favoressere coscientzia e prevenzione intro de sa comunidade, in unu mamentu istòricu in ube prus chi mai, a dolu mannu, custu est unu tema chi tocat de giughere a s’atentzione de totus.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”