A pustis de àere conchistadu s’Andalusia (Ispagna) si fiant istabilidos in s’Àfrica Setentrionale, acanta teniant su regnu issoro. Fintzas sos Vàndalos aiant cunsideradu sa Sardigna comente un’ìsola istratègica pro sas rotas cummertziales intre s’Àfrica e sa riva nord de su Mediterràneu.

Sa prima ocupatzione Vàndala de sa sArdigna est istada in  su 456 d.C.  Sa Sardigna costera fiat devènnidu unu possessu issoro. Is Romanos aiant torradu a conchistare s’ìsula in su 466 d.C. ebbia.  In su 530 però sa Sardigna fiat istada torrada a conchistare dae sos Vàndalos. Su re vàndalu Gelimero aiat seberadu comente  guvernadore unu funtzionàriu chi si naraiat Goda.

Cada anu Goda pagaiat a su re Vàndalu unu tributu.  Cando però su pòpulu sardu si fiat infadadu de pagare,Goda si fiat postu dae sa parte issoro, contra sos matessi vòndalos, proclamendesi in su 533 re de Sardigna e ponendesi a su cumandu de un’abbolotu contra a su re Gelimero.

Sa Sardigna duncas si furriat a Rennu Indipendente. Goda aiat comintzadu a coniare moneda, una de sas cales est istada agatada in Sardigna e portat su bustu suo e sa cara de su Sardus Pater, Comente iscriet  s’istòricu Francesco Cesare Casula “in Sardigna si fiat formadu sa prima borta un’istatualidade, mancari limitada a sos territòrios compidados dae sos Vàndalos e  pro pagos pagos meses”.

S’imperadore romanu Giustinianu aiat mandadu s’esèrtzitu cosa sua pro difèndere a  Goset, cun s’idea de torrare a pònnere sa Sardigna suta de su domìniu bizantinu e de torrare a conchistare is possedimentos africanos controllados dae is Vàndalos.

Goda fiat rutu mortu in batalla a presu de Calaris pagu prima chi lomperent a Sardigna is agiudos bizantinos, chi in s’ora aiat bìnchidu is vàndalos a presu de Cartàgine, causende sa derrota e da decadèntzia issoro.  Sa Sardigna duncas intrat suta su controllu de Bisàntziu.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”.

Sardigna cun Matteo: unu biàgiu ispantosu intre itineràrios e comunidade

Matteo Gamerro, ingegneri de 46 annos originàriu de Barone Canavese, in provìntzia de Torino, est prontu pro un’aventura noa in Sardigna, chi at a comintzare s’8 de santugaine dae Terraba e at a sighire finas a su 14 de santugaine.

“Sardigna cun Matteo” est su nùmene de su progetu chi l’at a bìere andende peri s’itineràriu de Nostra Segnora de Bonària e in s’itineràriu mineràriu de Santa Bàrbara, passende in Arbus, Gùspini e Montevecchio, in sa provìntzia de Sud de Sardigna. Matteo, chi si faghet a cumprèndere pro mesu de puntadore oculare, at a èssere acumpangiadu in totu su biàgiu dae unu grupu de “Ànghelos de sa Guàrdia” chi l’ant a portare cun sa carrotzina ispetziale sua.

S’idea est istada de Federica Laneri, apassionada de Costa Verde e de Sardigna. Gamerro, persone curiosa dae semper, isportiva e amantiosa de sos biàgios, at agatadu in su caminare una manera pro sighire a esplorare su mundu nointames de sa diàgnosi de sclerosi multipla, chi at tentu a 20 annos. Dae 16 annos in carrotzina, Matteo at imparadu a si torrare a imbentare sa vida, mustrende chi finas a sas provas prus dificultosas si lis podet parare fronte sena rinuntziare a sos sognos.

S’esperièntzia sua in sos biàgios est una chirca de connoschèntzia e de isperimentatzione contìnua. Laureadu in ingegneria, bivet in mesu de sa natura in Barone Canavese e impreat su puntadore oculare pro si fàghere a cumprèndere e pro iscrìere, siat in computer siat in sos social. Dae su 2015 at publicadu chimbe libros, comente “2 grandi + 2 piccole” e “4 uguali”. At giai fatu duas bortas su biàgiu de Santiago e 1.300 chilòmetros de s’itineràriu de Santu Micheli. Sas impresas suas sunt documentadas in duos docufilm, de projetare in Sardigna, in Terraba, Gùspini e Arbus.

Onni pasu in su biàgiu de Matteo at a èssere oportunidade de iscàmbiu culturale e sotziale: atòbios cun amministradores locales, istudiantes, tzitadinos e assòtzios, e in prus momentos de convivialidade e esperièntzias in su territòriu.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”