A su sòlitu a 10 annos sos pensamentos de unu pipiu sunt semper sos matessi: s’iscola, sos giogos, s’isport e sos cartones animados. Pietro Pais tenet custa edade, ma at a èssere ammentadu pro un’acatamentu ispantosu chi archeòlogos medas espertos bisant dae totu sa vida. Su piseddu difatis at agatadu una punga de 5.000 annos in sa necròpoli sarda de Santu Pedru, in su territòriu comunale de S’Alighera.

S’amuletu aparteniat cun meda probabilidade a un’arcieri e est istadu datadu cun bona tzertesa cara a su de tres millènnios a in antis de sa nàschida de Cristu. A pustis de s’iscoberta a s’internu de una Domus Janas, su repertu de grandu balore est istadu trasferidu a su tzentru de restàuru de Tàtati pro totu sas anàlisis e sas curas chi pertocant in custos casos. S’amuletu fiat apuntu in una de sas tumbas   preistòrica istuvidas in sa roca.

Su Museu Archeològicu de S’Alighera duncas immoe tenet un’àtera prenda de ammustrare a su pùblicu de apassionados e bisitadores, chi at a bàlere de prus pròpiu gràtzias a su modu chi est istada agatada. Pietro Pais no est un’archeòlogu, ma unu de sos giòvanos istudiantes chi ant pigadu parte a unu cursu de formatzione tentu dae Luca Doro. Sos insegnamentos suos sunt istados pretziosos comente dimustradu dae s’iscoberta a pustis de su tziclu de letziones. Fintzas sos cumpàngios de classe de su pipiu, comente si siat, sunt istados ringratziados pro s’impinnu issoro, sinnu chi s’initziativa at a èssere repìtida, mancari cun s’isperu chi b’apat calicuna àtera iscoberta de balore.

Sa necròpoli de Santu Pedru, cussa acanta su  pipiu at agatadu s’amuletu antigu meda, est de orìgine pre-nuràgica e est de su perìodu Neolìticu. Si tratat de deghe tumbas iscavadas in sa roca. Sa tumba s’iscoberta ispantosa benit identificada cun su nùmeru unu, duncas est cuss prus importante de totu su cumplessu: no est fundamentale petzi pro su giassu archeològicu in chistione, ma pro totu sa Sardigna.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

TikTok, AI e sa manera noa de sos giòvanos de fàghere sas chircas online

In sos ùrtimos annos, sa manera de chircare novas de sos giòvanos est mudada in manera profunda. Si unu tempus Google e sas entziclopedias online fiant su puntu de partèntzia primàriu, oe no est prus gasi. Pitzocos e pitzocas meda preferint trastos de inteligèntzia artifitziale, chat innovativas e prataformas social comente TikTok, in ue vìdeos curtzos e crarimentos lestros permitint de cumprèndere luego sos cuntzetos dificultosos.

A bortas dae sos motores de chirca clàssicos non bi passant nemmancu. Sa chirca no est prus liniare e isulada. Sos giòvanos passant in presse dae vìdeos a post, dae link cumpartzidos in chat de grupu a discussiones in comunidades online. De custa manera sa chirca si faghet dinàmica e collaborativa: si passant sos pàrreres pari-pari, si ponent a cumone sas fontes e si ponent a cunfrontu sas novas in s’istante. Custu critèriu tenet de bonu chi est lestru e vàriu, ma bi cheret sensu crìticu ca non totu su chi s’agatat online est seguru o bene fatu.

Sos trastos de AI, pro esempru, permitint de tènnere rispostas in s’istante, curtzas e adatadas a chie preguntat, imbetzes TikTok e àteras prataformas social dant crarimentos visivos chi agiuant a ammentare mègius sas informatziones. Però, sa lestresa de s’impreu podet causare una connoschèntzia incumpleta, e duncas est de importàntzia manna a ischire chircare sas fontes giustas, a pònnere a cunfrontu argumentos diferentes e a organizare sas informatziones in manera informada.

Non cheret ismentigadu poi chi finas aplicatziones comente WhatsApp dant possibilidade de interrogare s’Inteligèntzia Artifitziale subra de tantas chistiones. A sa fine de sos contos, sos giòvanos de oe si movent in unu panorama digitale dificultosu ma prenu de oportunidades. Chie est bonu a impreare custos trastos cun impignu resurtat a mudare sa velotzidade de sa Retza in connoschèntzia cuncreta, impreende in sa mègius manera sa cantidade ispantosa de informos disponìbiles cun unu click.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”