Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22

Casteddu e sa Chida Europea de sa Mobilidade de su 2025.

Casteddu s’est aprontande a fàghere sa Chida Europea de sa Mobilidade de su 2025, chi at a èssere dae su 16 a su 22 de Capidanni. B’at àere eventos meda, cun sa punna de interessare sa zente de s’imbeniente de sa tzitade e de su benèssere de sos tzitadinos suos. Custa Chida Europea at su finis de sensibilizare sa zente casteddaja po cantu pertocat sos trasportos sostenìbiles e sa calidade de sa vida in sa tzitade. B’at àere, infatis, atopos, chistionadas e fainas po òmines e fèminas de calesisiat edade.

S’at a comintzare su 16 de capidanni in sa MEM, inube s’at a fàghere una bella chistionada subra de sas mòvidas cun corrieras sostenìbiles e siguras, faeddande e zughinde e pòmpiu cantu zai si faghet a dies de oe in Emilia-Romagna. Poi s’at a faeddare puru de comente, zai dae pitzinnos minores, sos tzitadinos si potant abituare a si cumportare bene po no imbrutare su logu.

In totu sa chida b’at àere àteros atopos: s’at a faeddare de comente si vivet in Barcellona, inube si est dande atentzione manna a sos caminantes e a sos tziclistas. Infatis, in custa tzitade b’at logos meda po custa zenia de zente, chi podet andare a totue sena perìgulu perunu dae parte de sas veturas o de sas corrieras. In custas dies b’at àere puru momentos de fainas, comente su “parking day”. In custa bell’ocasione sos parchègios de carchi carrela ant a
divènnere logos a mesura e impreu de sos tzitadinos. Ant pensadu puru de ammaniare una die inube chie at sa bitzicreta at a pòdere caminare peri sas pistas tziclàbiles, chi mancari ancora non connoschet bene: est custa una manera de fàghere informatzione a sa zente.

Sa Chida Europea de sa Mobilidade s’at a conclùere cun unu laboratòriu e una chistionada inube sos tzitadinos, sos amministradores e sos espertos ant a relatare subra de su tempus bennidore de Casteddu, faeddande de allegas chi ant a tratare comente rèndere sa tzitade pius sigura, sostenìbile e vivìbile. Cun totu custas cosas, Casteddu abbarat firma subra de s’impinnu chi dae annos at mustradu po sa promotzione de una vida urbana sostenìbile.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22