Intre defensa, presones e bellesa: sa Turre de s’Elefante contat su passadu medievale e s’ispiritu de Casteddu.

In su coro de su cuarteri istoricu de Castello, in Casteddu, si istantariat importante sa Turre de s’Elefante, unu de sos monumentos pius importantes de sa tzittade e baluardu autenticu de s’istoria medievale sua. Fraigada in su 1307 po contu de so pisanos, chi tando dominaiant sa Sardigna de su meridione, sa turre faghiat parte de su sistema de defensa de sa tzittade, umpare a sa Turre de Santu Brancau, cun s’intentu de diffendere s’intrada a Castello, su quartieri fortalessidu postu supra de su montricu.

Arta casi 30 metros e fraigada in carcare biancu chi arribaiat dae sas cavas de Bonaria, sa Turre de s’Elefante ispantat oe puru po sa maestosidade e sa fortesa de sos muros suos. Tres partes sunt serradas e fraigadas cun roglios de pedra, mentres su quartu est abbertu e mustrat sa parte de intro fatta de iscalas e curridores de linna, secundu unu modellu chi si impittaiat meda in su Medioevo.

Su numene de sa turre benit dae un’iscultura pitticca de pedra de unu elefante chi est posta in sa fatzada a sa parte de mesudie: una cosa curiosa chi cun su tempus est divennidu unu zubilu conicu po turistas e tzittadinos. In sos seculos, sa Turre de s’Elefante est bistada impittada po cosas divressas.In su tempus de sos ispagnolos fuit una presone, e sos muros de fora funt impittados po bi appiccare sas concas segadas de sos cundennados a morte comente avvisu po sa populatzione. Cun s’Unidade de Italia e sos accontzos de su Noighentos, sa turre at recuperadu sa cara sua originaria e oe est abberta a sos bisitadores.

Dae su patiu de sa bista si godit una de sas bistas pius ispettaculares de Casteddu:sa mirada passat dae sa tzittade bezza a su portu, fintzas a su mare abbertu e a sos corongios a inghiriu. Po custu motivu, addia de essere una testimonia preziosa de su passadu, sa Turre de s’Elefante est una frimmada importante po chie disizat connoschere s’anima istorica e de sa bista de sa capitale sarda.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22

Salude in arretirada: creschet su pesu de su privadu e s’ ispesa a carrigu de sos tzitadinos

Su sistema sanitàriu pùbbricu sighit a pèrdere positziones, lassande logos semper prus mannos a sas istrutturas privadas, chi in logos diferentes – comente sa riabilitatzione – sunt giai divennidas sa parte importante de s’amparu assistenziale. Mentres sa parte privada cunfirmat sa presentzia sua, creschet in parallelu su costu de sas curas pro sos tzitadinos e creschet sa parte de chie renùntziat a sos trattamentos ca no podet poderare sas ispesas.

Est sa frigura de una privadizatzione a pagu a pagu e silentziosa cunfirmada dae s’anàlisi de sa Fundatzione Gimbe, chi mustrat comente sa salude pùblica siat perdinde capatzidade de risposta e universalidade. In Sardigna, segundu sos ùrtimos datos de sa Ragioneria Generale de s’Istadu po su 2023, sa parte de ispesas pùbbricas destinadas a sas istruturas privadas cunvenzionadas si firmat a su 13,2%, unu balore pius bassu de sa media natzionalema chi in donzi casu cunfirmat una tendèntzia importante.

Su disvàriu intre su chi su servìtziu sanitàriu pùbbricu resurtat a garantire e su chi benit delegadu a su privadu si refletet in deretu subra de sas famìlias. Intre su 2016 e su 2023, s’ispesa agguantada dae sos tzitadinos pro si bortare a istruturas sanitàrias privadas est creschida de su 137%, passende dae pagu prus de 3 miliardos a prus de 7,2 miliardos de èuros. Unu accreschimentu chi non pertoccat solu prestatziones ispetzialìsticas, ma fintzas servìtzios netzessàrios chi giai non sunt prus a disponimentu in tempus zustu in su sistema pùbbricu.

Sa cunsighèntzia est de una natzione in ube s’atzessu a sas curas divenit semper prus diffitzile. Listas de isettu longas, mancàntzias de personale e imbestimentos chi non bastant addescant unu assentu in ube chie si lu podet permittere si bortat a su privadu, mentres àteros renùntziant a esames, bìsitas o teràpias de fundamentu.

Unu cuadru chi torrat a ghettare sa dibatta subra de sa netzessidade de afortigare su servìtziu pùbbricu, garantinde cabidas, prozettazione e capatzidade organizativa.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”