Su “Pugile” de Mont’e Prama, una de sas istatuas pius mannas de sos zigantes sardos, ch’est bistada leada a Madrid po essere esponnida in su Museu Archeologicu Natzionale(MAN) dae su 17 de cabudanni 2024 a su 12 de bennarzu 2025. Custa istatua istravanada fatta de pedra e’ carchina, arta duos metros e mesu e cun affettu allominzada “Manneddu”, at essere istranzu de onore de s’esposissione.

Testimonia de sa tzivilitade nuragica, su pugile arrivat dae su seculu VII a.C., e sa presentzia sua in Ispagna sinzat unu momentu mannu de rilievu culturale po s’archeologia sarda.

Sos Zigantes de Mont’e Prama sunt bistados iscopertos po casu in su 1974 in Cabras, in Sardegna. Custu accattu est bistadu s’iscoperta pius de signifficu in Italia. In su mentres de sos iscavos funt bistados recuberados casi 5.178 cotzos de istatuas, dae sas cales est bistadu possibile torrare a fraigare 28 figuras monumentales, chi interpretant pugiles, arceris e sordados. In mesu de custas, 16 sunt pugiles, contizande puru s’istatua chi como est esponnida in Madrid. Pustis de unu protzessu de accontzu longu e delicadu, fattu dae su 2007 a su 2011 in Tattari, sas istatuas sunt torradas a essere sos modellos de sa grandesa de sa tzivilidade nuragica.

Paris cun s’esposissione de su pugile, in cabudanni bi at essere fintzas un’addobiu iscientificu dae su titulu “Ispagna,Sardigna e Mundu Egeo in su Mediterraneu Antigu”. S’addobiu at a biere s’intzidida de istudiosos italianos e ispagnolos, chi si ant a cumparare supra de temas de sa tzivilidade nuragica, sos cambios de su negossiu intra s’Egeo e su Mediterraneu, e sa cultura talaiotica de sas isulas Baleares.

Custo addobios accademicos sunt un’occasione importante po iscumbattare sos incastros culturales e de su negossiu chi ligaiant sas isulas de su Mediterraneu in s’antichidade, evidentziande su rolu tzentrale de sa Sardigna in sos cambios de custas tzivilidades antigas. S’esposissione e s’addobiu de Madrid offerrint a su pubbricu ispagnolu un’opportunidade unica po iscoperrere e devuccare sa connoschentzia de sa tzivilidade nuragica, chi fit naschida in Sardigna intre su XVIII e su II seculu a.C. Custos istravanados gherreris isculpitos in sa pedra e’ carchina, cun sas armas e armaduras insoro, testimonzant sa potentzia e cumplessidade de sa cultura nuragica.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

TikTok, AI e sa manera noa de sos giòvanos de fàghere sas chircas online

In sos ùrtimos annos, sa manera de chircare novas de sos giòvanos est mudada in manera profunda. Si unu tempus Google e sas entziclopedias online fiant su puntu de partèntzia primàriu, oe no est prus gasi. Pitzocos e pitzocas meda preferint trastos de inteligèntzia artifitziale, chat innovativas e prataformas social comente TikTok, in ue vìdeos curtzos e crarimentos lestros permitint de cumprèndere luego sos cuntzetos dificultosos.

A bortas dae sos motores de chirca clàssicos non bi passant nemmancu. Sa chirca no est prus liniare e isulada. Sos giòvanos passant in presse dae vìdeos a post, dae link cumpartzidos in chat de grupu a discussiones in comunidades online. De custa manera sa chirca si faghet dinàmica e collaborativa: si passant sos pàrreres pari-pari, si ponent a cumone sas fontes e si ponent a cunfrontu sas novas in s’istante. Custu critèriu tenet de bonu chi est lestru e vàriu, ma bi cheret sensu crìticu ca non totu su chi s’agatat online est seguru o bene fatu.

Sos trastos de AI, pro esempru, permitint de tènnere rispostas in s’istante, curtzas e adatadas a chie preguntat, imbetzes TikTok e àteras prataformas social dant crarimentos visivos chi agiuant a ammentare mègius sas informatziones. Però, sa lestresa de s’impreu podet causare una connoschèntzia incumpleta, e duncas est de importàntzia manna a ischire chircare sas fontes giustas, a pònnere a cunfrontu argumentos diferentes e a organizare sas informatziones in manera informada.

Non cheret ismentigadu poi chi finas aplicatziones comente WhatsApp dant possibilidade de interrogare s’Inteligèntzia Artifitziale subra de tantas chistiones. A sa fine de sos contos, sos giòvanos de oe si movent in unu panorama digitale dificultosu ma prenu de oportunidades. Chie est bonu a impreare custos trastos cun impignu resurtat a mudare sa velotzidade de sa Retza in connoschèntzia cuncreta, impreende in sa mègius manera sa cantidade ispantosa de informos disponìbiles cun unu click.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”