Su “Pugile” de Mont’e Prama, una de sas istatuas pius mannas de sos zigantes sardos, ch’est bistada leada a Madrid po essere esponnida in su Museu Archeologicu Natzionale(MAN) dae su 17 de cabudanni 2024 a su 12 de bennarzu 2025. Custa istatua istravanada fatta de pedra e’ carchina, arta duos metros e mesu e cun affettu allominzada “Manneddu”, at essere istranzu de onore de s’esposissione.

Testimonia de sa tzivilitade nuragica, su pugile arrivat dae su seculu VII a.C., e sa presentzia sua in Ispagna sinzat unu momentu mannu de rilievu culturale po s’archeologia sarda.

Sos Zigantes de Mont’e Prama sunt bistados iscopertos po casu in su 1974 in Cabras, in Sardegna. Custu accattu est bistadu s’iscoperta pius de signifficu in Italia. In su mentres de sos iscavos funt bistados recuberados casi 5.178 cotzos de istatuas, dae sas cales est bistadu possibile torrare a fraigare 28 figuras monumentales, chi interpretant pugiles, arceris e sordados. In mesu de custas, 16 sunt pugiles, contizande puru s’istatua chi como est esponnida in Madrid. Pustis de unu protzessu de accontzu longu e delicadu, fattu dae su 2007 a su 2011 in Tattari, sas istatuas sunt torradas a essere sos modellos de sa grandesa de sa tzivilidade nuragica.

Paris cun s’esposissione de su pugile, in cabudanni bi at essere fintzas un’addobiu iscientificu dae su titulu “Ispagna,Sardigna e Mundu Egeo in su Mediterraneu Antigu”. S’addobiu at a biere s’intzidida de istudiosos italianos e ispagnolos, chi si ant a cumparare supra de temas de sa tzivilidade nuragica, sos cambios de su negossiu intra s’Egeo e su Mediterraneu, e sa cultura talaiotica de sas isulas Baleares.

Custo addobios accademicos sunt un’occasione importante po iscumbattare sos incastros culturales e de su negossiu chi ligaiant sas isulas de su Mediterraneu in s’antichidade, evidentziande su rolu tzentrale de sa Sardigna in sos cambios de custas tzivilidades antigas. S’esposissione e s’addobiu de Madrid offerrint a su pubbricu ispagnolu un’opportunidade unica po iscoperrere e devuccare sa connoschentzia de sa tzivilidade nuragica, chi fit naschida in Sardigna intre su XVIII e su II seculu a.C. Custos istravanados gherreris isculpitos in sa pedra e’ carchina, cun sas armas e armaduras insoro, testimonzant sa potentzia e cumplessidade de sa cultura nuragica.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

Su tempus benidore no est una cosa a tesu o astratta: in meda casos est giai incumintzadu e creschet cun sas ingendras noas. Sas tecnologias de su tempus benidore ant a èssere arminzos de fundamentu pro istudiare, tribagliare, nàrrere e tènnere cura de su pranetta. Lu cumprendere dae pitzinnos cheret nàrrere èssere prus ammaniados a accomettare sas proas de cras cun curiosidade e cun seru.

Una de sas tennologias prus importantes est s’intellighentzia artifitziale, giai presente in sos telèfoneddos, in sos giogos, in sos programas de istùdiu e inis retzes sotziales. In su tempus benidore at a èssere semper prus impittada pro azzuare sa zente a imparare menzus, a mezzorare sa meighina, a fàghere sas biddas prus balidas e a favoressere su tribagliu de s’òmine, chena remendare  sa creatividade e su pensamentu crìtigu.

Un’àteru logu chi creschet in presse est sa robotica. Sos robòts de su tempus benidore no ant a èssere solu màchinas de s’industria, ma ant a azzuare in sos ispidales, sas iscolas, sas domos e in incarrigos de azzudu. Ant a pòdere fàghere tribaglios faticosos o perigulosos, lassande a sa zente prus tempus pro sas cosas creativas e pro sas relatziones.

Ant a tènnere un’ ammentu mannu fintzas sas tecnologias pro s’ambiente. Sas fortzas annoabiles, comente su sole e su bentu, sas maneras pro minimare s’impestadura e sas materias chi durant ant a èssere importantes  pro diffendere su pranetta. Sos piseddos ant a tènnere unu rolu  crae in s’isviluppu de azzudos tecnològicos chi podent firmare su càmbiu de su tempus.

Su tempus benidore at a èssere semper prus digitale puru pro mèritu de sa realidade virtude e de sa realidade aumentada. Custas tennologias ant a permittere de istudiare s’istòria andande in sos logos antigos, de imparare is iscientzias cun sas friguras e de si allenare in logos seguros e pare-pare. Imparare at a divennere un’iscarmentu  prus apprettante e ispassiosu. No ant a mancare sas cosas noas in s’ispàtziu e in sa manera de nàrrere.

Sos Satellites, sas bìas in s’ispàtziu e is retzes noas de collegamentu ant a fàghere su mundu semper prus ligadu, donande noas possibilidades de ischire e de tribagliare imparis a sa zente de àteros paisos. Sas tecnologias de su tempus benidore no sunt solu istrumentos, ma sunt responsabbilidade. Si s’impittant bene cheret nàrrere respetare sos àteros, diffendere sos datos personales e faghere  seperos bonos.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”