Sa A.S.L. de s’Ozzastra, at postu in evidentzia, chi po commo non bi est nissunu allarme po s’influentzia in custu logu, mancari in custa urtimas dies, si siana intesas paritzas notissias diffundidas dae sos giornales, sas televisiones e sas radios chi faeddaiana de unu aumentu mannu de custu problema.

Sa A.S.L. at cunfirmadu chi po commo bi sunu solu duas personas chi sunu cuberradas in su repartu de Terapia Intensiva e chi tenene sa prummonite chi est bistada causada dae unu virus de s’infuentzia, connoschidu commente tipu A, e atteras tres sunu cuberradas in su repartu de Meighina.

Sos tzittadinos, sunt bistados invitados dae sos espertos a faghere attentzione meda, teninde in cunsideru sos signales de s’influentzia commente sa rinorrea, sa sanzina, su tussiu, sa frebba, su de s’intendere male,sa francusina. Carchi orta si podet verificare finzas difficultade de s’alenu, chi toccat de cunsiderare commente chi sonede unu allarme, mescamente cando s’infetzione leada sa parte pius bassa de s’alenu faghinde arrivare sa prummonite de s’influentzia.

Sa A.S.L. de s’Ozzastra hat postu in evidentzia chi su vatzinu po s’influentzia, po commo est s’unica manera chi potat funtzionare po faghere sa preventzione de s’influentzia e po evitare chi arrivede sa forma pius grave.

Si cunsizzada de si faghere su vatzinu in cale si siada momentu, mancari s’istagione de s’influentzia siada giai andada a daenanti. Po faghere preventzione e frimmare sa diffusione de su virus, est cunsizzadu de pigare praticas de s’alenu bonas e de si sammunare dogna fiscia, sas manos, mescamente a poi de essere bistados in logos inue bi est meda zente e essende a cuntattu cun atteras personas.

Si ammentat puru, chi sa vatzinazione est cunsizzada a chie tenet una edade de pius de sessantachimbe annos, a cusssos chi benin cunsiderados chidrinos, sas feminas raidas, o chi eppana appena illirtidu, sos chi sunu in ispidale dae parizzu tempus, chi tenene maladias cronigas, maladias de su coro e de s’alenu, problemas a su sistema francu e finzas carchi categoria de tribagliadores, in mesu de sos cales de siguru sos chi tribagliana in sos ispidales, sas fortzas de s’ordine, sos vigiles de su fogu, sos pastores e cussos chi tribagliana cun sos animales, e finzas sos chi dana su sambene.

Po sos vatzinos, sa A.S.L. de s’Ozzastra at pretzisadu chi est possibile de si los faghere dae su duttore de famiglia, oppuru in sos centros vatzinales de s’ A.S.L., cun orarios cuncordados in Tortoilli su merculisi, in Jertzu sa gioggia e in Lanusè sa chenapura.

De sicuru un manera bona meda, cussa chi passat po sa prevensione, po tennere sutta de cuntrollu s’influentzia e calare sa pressione supra de sos ispidales e sos duttores de base.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”