Nicholas Puech, s’ùrtimu erederi de sa dinastia Hermès, fìgiu de Yvonne Hermès, at pigadu una detzisione istraordinària. Sena fìgios e bagadiu, Puech at adotadu su fidele giardineri suo de 51 annos, cun s’intentu de li lassare totu s’interessu suo. Custa mòvida insòlita nde at bogadu a campu una situatzione legale isconchiosa meda, cun s’assòtziu isvìtzeru Isocrate, benefitziària betza de su testamentu de Puech, chi como at apertu una pelea legale. Fundada dae su Puech matessi, Isocrate s’òcupat de sa lota contra sas noas farsas.

Su bonucoro de Puech pro su dipendente suo de orìgines marochinas cun una mugere ispagnola, est cumintzada durante su perìodu de s’acorru. In cussu perìodu, su milliardàriu lis aia giai donadu un’immòbile in Marrakech de su valore de belle unu millione e mesu de èuros in francos isvìtzeros e una villa in Montreux de su valore de 4 milliones de èuros. Nointames custos donos, sa detzisione de Puech de modificare su testamentu nd’at iscasiddadu su fele de sa famìlia sua. Nointames, pro como, non b’at acusas de imbrollu e de imprasadura de personas cun disabilidade. Puech, est un’òmine de 80 annos chi istat bene de salude mentale e fìsica e sa cosa prus importante est ca est de cumprendòniu bonu, duncas non si podet nàrrere chi siat istadu inghiriadu dae su fidele serbidore suo pro li lassare totus sos benes.

Pròpiu pro custu motivu sa  situatzione est imboligada meda e su chi at a sutzèdere est una batalla legale, cun su disìgiu de su milliardàriu de assegurare unu benidore seguru a su giardineri suo, contras sos interessos de sa famìlia e de s’assòtziu Isocrate. S’istòria sighit a tènnere grandu interessu e pesat interrogativos èticos e legales, dende vida a contos e curiosidades intotu su mundu. Amus a bìdere comente nche l’ant a agabbare!

 “Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”