Sa Guida 2024 de su Gambero Rosso tzèlebrat sa Sardigna, cun su bellu de 66 atividades retzensidas, de custas 15 intre sos mègius ristorantes. Custos ristorantes si sunt distintos pro àere otentu sos puntègios prus artos, cun un’atentzione particulare a sas provìntzias de Casteddu e Tàtari. In prus, deghe ristorantes noos e tratorias faghent s’intrada ufitziale issoro in sa Guida de ocannu. Pro sa Sardigna si tratat de una satisfatzione manna!

Intre sas novidades, de seguru tocat a remonare sos reconnoschimentos ispetziales cunferidos a Armidda de Abbasanta, chi sighit a poderare is suos Tre Gamberi, e a COGHINA.eat de Casteddu, chi retzit Tre Cocotte. Su prèmiu ispetziale imbetzes Ferzo Wines “Calidade/Prètziu” est istadu assignadu a Josto de Casteddu, unu ristorante chi est nàschidu in su logu in ue a unu tempus bi fiat sa butega de unu mastru de linna e chi oe est  un’ispàtziu cun su design postindustriale cun coghina a bista.

Sa Guida evidèntziat s’etzetzionale crèschida de sa Sardigna in s’iscena gastronòmica italiana, sutaliniende comente  sas atividades de sa regione si siant distintas pro su primore culinàriu issoro. In prus, si notat una crèschida de sas Tres Forchette, su màssimu reconnoschimentu, cun sete premiados noos, su prus de custos s’agatat in su nord Itàlia, ma cun duas etzetziones a su tzentru e a su sud de sa Penìsula. Sa Guida de su Gambero Rosso oferit una variedade de sèberos culinàrios manna pro totu sos gustos e totus sas bugiacas, donende cura a sa calidade de su màndigu e fintzas a cantu costat.

Sa Diretore editoriale de sa Guida, Laura Mantovano, at postu in evidèntzia s’importu de avalorare sas s realidades de sa ristoratzione de autore in Itàlia, nointames sos disafios econòmicos e sa netzessidade de modellos noos in su setore. Pagu tempus a oe sa coghina italiana candidada a Patrimòniu Culturale Immateriale de s’Unesco, e sa Guida de su Gambero Rosso sighit a reconnòschere e promòvere su primore culinàriu italianu.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”