Pro traditzione custa die est dedicada dae is famìlias italianas a sas gitas foras de tzitade, e a sos ispuntinos in logu de mare, de monte, in s’oru de sos lagos, de sos rios o in sas domos de campagna. Ogna annu milliones de italianos dae sa tzitade a su sartu e a sas localidades turìsticas in chirca de unu pagu de friscura. Ma dae ue benit custa festa?

Cumentzamus a ispiegare su nùmene. In sardu Mesaustu cheret nàrrere pròpiu metade de austu, bidu ca sa festa ruet su 15, a metade de mese, in ocasione de una festa religiosa cristiana intèndida meda in Itàlia e in Sardigna, sa Festa de s’Assunta.

Su faeddu “Ferragosto”, chi in sardu si podet nàrrere fintzas “Ferraustu”, benit dae s’espressione latina Feriae Augusti (pasu de Augustu) e si riferit a una festividade istituida dae s’imperadore Augustu in su 18 a.C. chi s’agiunghiat a àteras festas chi giai esistiant in su matessi mese, comente sos Consualia. Cust’ùrtima festa ruiat in unu perìodu de pasu e de ispàssiu,  e beniat dae sa traditzione de sos Consualia, ricurrèntzia chi tzelebraiant sa fine de sos traballos agrìculos, dedicadas a Conso chi, in sa religione romana, fiat su deus de sa terra e de sa fertilidade. S’antigu Ferraustu romanu, a parte sas finalidades de propaganda polìtica, aiat duncas s’iscopu de unire sas printzipales festividades de austu pro donare a sos massajos unu perìodu bastante longu de pasu.  Custas dies de pasu, mutidas Augustali, serbiant a sos traballadores chi aiant provididu a messare e a triulare su trigu pro sa pasare  e pro colare unu pagu de tempus de gosu cun sa famìlia issoro.

In Austu in totu s’Imperu s’organizaiant cursas de caddos, de boes, de àinos e de mulos, chi in custu perìodu non podiant èssere impreados pro traballare. In Itàlia custas  traditziones antigas sighint a bìvere in medas manifestatziones populares comente su “Pàliu de s’Assunta” de Siena. Su faeddu “Pàliu” derivat de su tèrmine “pallium”, unu cantu de roba pretziada chi in sa Roma Antiga s’acostumaiat a la donare a sos binchidores de sas cursas de caddos.  Fintzas in Sardigna si costumaiant a fàghere cursas de caddos in su mese de austu. In sa bidda de Àrthana, in Ogiastra, pro esèmpiu, sa traditzionale cursa de Austu, in ocasione de Sa festa de Santu Fisente, si naraiat “Su Pannu”, pròpiu in ammentu de su pretziosu prèmiu.

Su Ferraustu in printzìpiu ruiat su 1º de austu. Su cambiamentu si depet a sa Crèsia catòlica, chi at chèrridu fàghere cointzìdere sa ricurrèntzia cun  sa festa religiosa de s’Assuntzione de Maria. Sa traditzione populare de sa gita turìstica, imbetzes, naschet durante su perìodu fascista. A cumentzare dae sa segunda metade de sos annos binti, pro Mesaustu su regìmene organizaiat, pro mèdiu de sos assòtzios de su “dopolavoro” e de sas vàrias corporatziones, medas  gitas e biàgios. Custa costumàntzia fiat istada  favorida dae s’istitutzione de sos Trenos populares ispetziales de 3ª classe, cun prètzios iscontados .

S’initziativa donaiat sa possibilidade fintzas a sas classes sotziales prus pagu ricas  de bisitare sas tzitades italianas o de bìere is localidades marinas o montanas. S’oferta fiat limitada a sas dies 13, 14 e 15 de austu e cumprendiat duas fòrmulas: “Gita de una die ebbia”, non prus a largu de 100 km, e “Gita de tres dies” cun biàgios fintzas a 200 km.

Pròpiu pro custu motivu, custos trenos chi oferiant billetes a istracu baratu fiant istados torrados a batijare  dae sa gente “Trenos de Ferraustu”.

Gràtzias a custas gitas populares, medas famìlias italianas aiat àpidu sa possibilidade pro sa primu bia de bìdere su mare, su monte e sas tzitades de arte; in prus, sende chi sas gitas non previdiant su papare, est nàschidu fintzas sa traditzione de su pràngiu a su sacu.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Masua, dae sa miniera a su mare: una bidda intre istòria e natura in Sardigna

Masua, ex localidade minerària oe connota pro sas bellesas balneares suas, est a 95 metros subra su livellu de su mare e est fratzione de su comune de Iglèsias, in sa provìntzia de su Sulcis-Iglesiente, in sa sub-regione de su Sulcis-Iglesiente.

Sa fratzione est distante prus o mancu 13 km dae su tzentru de Iglèsias. Custa biddighedda s’acredat a su mare lìmpidu de sa Costa de su Sulcis, dominada dae su faraglione Pan di Zucchero, una formatzione de granitu arta prus de 120 metros chi si àrtziat maestosa a cara a s’ispiàgia. Custa istrutura imponente est diventada su sìmbulu de sa localidade e una meta de non pèrdere pro sos apassionados de fotografia, escursionismu e arrampicada.

Masua cunservat fintzas un’istòria minerària de importu. Sas minieras de prumu e zingu chi unu tempus animaiant sa vida de sa bidda ant lassadu orminas profundas in s’identidade culturale de su territòriu. In su 1882, Gabriele D’Annunzio aiat visitadu sa miniera, incarrigadu de iscrìere un’artìculu pro una rivista. In su resocontu suo, aiat descritu sa cunditzione difìtzile de sos minadores, bortas meda denutridos e custrintos a ritmos de traballu massacrantes, sena trascurare una descritzione atenta de su paisàgiu a inghìriu, chi giai assora faghiat ispantu pro sa bellesa sua agreste.

Oe Masua est una meta balneare famada pro chie chircat unu chigione autènticu de sa Sardigna, a tesu dae su turismu de massa. Sas insenaduras piticas dant s’ocasione pro nadare, fàghere snorkeling o pro si godire su sole e sa trancuillidade. Sos caminos panoràmicos chi cullegant sa bidda a sas minieras antigas, permitint de unire a sa bellesa de su mare s’iscoberta de s’istòria e de sa natura a inghìriu. In sos ùrtimos annos, Masua at comintzadu a isvilupare unu turismu sustenìbile, valorizende s’ambiente e sas traditziones locales. Escursiones guidadas, percursos naturalìsticos e initziativas culturales permitint de vìvere s’essèntzia de su logu sena de nde isnaturare s’identidade.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”