Iscoberta istraordinària in sa costa de Cùllieri, in provìntzia de Aristanis. Una pitzinna de oto annos at agatau pro cumbinatzione unu fòssile raru chi si podet datare a 13 milliones de annos oe. Pro iscoprrire e cumprèndere de ite si tratat e prus che totu su valore suo, amus dimandadu a su geòlogu Luigi Sanciu chi istùdiat dae maicantos annos custos repertos de grandu importu pro sa geologia de s’ìsula.

Durante unu trekking organizadu in sa zona dae su geòlogu Luigi Sanciu cun s’assòtziu 3 Zàinos Hiking una pisedda agatat fòssile raru de 13 milliones de annos a como. In pagos faeddos si tratat de un’eritzu de mare raru meda e diferente meda de su chi semus abituados a connòschere, pròpiu pro more de sa raridade sua.

“Oe custos eritzos non sunt prus presentes in su Mare Mediterràneu – at naradu su geòlogo Luigi Sanciu chi at publicadu  sas fotos in sas pàginas sotziales cosa sua – ma sighint a populares mares caentes in diversas àteras latitùdines. In sas duas fotografias  podides fàghere unu cunfrontu intre su fòssile e su discendente “atuale” suo”.

In Sardigna sunt medas sos giassos naturalìsticos, geològicos, paleontològicos e mineralògicos chi sunt istados istudiados e tzensidos; intre sos tantos geositos, medas a dolu mannu non sunt avalorados e a bias nemancu connotos, si no dae sos prepostos de su setore e de sos istudiosos. Est impossibile elencare e descrìere totus sos geositos  interessantes chi podimus agatare in Sardigna, mancari medas de custos tèngiat peri una importàntzia  a livellu natzionale e non solu. Unu de custos est seguramente cussu de Capo Nieddu – Cùllieri (OR)-  pròpiu in sa zona de s’Architu, creadu dae su Rio Salighes. In custu giassu su riu si ghetat in mare diretamente de sas pedra vulcànicas de su Plio-Pleistotzene. A Capo Nieddu si crompet colende dae Santa Caterina de Pittinuri in diretzione de su Country Resort Capo Nieddu, colende in unu caminu isterradu.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Sa figu niedda de Chia, pronta bo bintrare in sas rebustas de sas iscolas.

Bona meda, dae sas issidas antigas meda e dae sas propriedades chi si podent intendere, sa figu niedda de Chia, si candidat po divennere unu alliadu pretziosu meda de sa salude in sas rebustas iscolasticas e de sos ispidales, comente picchettu de mesu manzanu o cando si finit de bustare.

Sa proposta est bessida a pizu in su mentres de sa de 13 edissiones de sa Festa de sa Figu, chi ant fattu in Domus de Maria. Custu vruttu, reconnoschidu comente produttu PAT(produttu agroalimentare de su connottu) e marcadu De.Co.(arrenomini cumonale), est parte de un’elencu regionale de sa biodiversidade sarda.

Sa formas suas chi sunt medas, friscu, cando est possibile, siccadu,candidu, o comente decottu de fozzas, nde rendent possibile un’impittu divressu, revertindelu in d’unu manigu chi serbit po tottas sas edades. S’introdussione sua in sas rebustas pubbricas est unu passu importante po favoressere s’educatzione alimentare de sas ingendras zovanas, favoressere su cossumu chin connoschentzia e favoressere sa prevensione po mesu de sa cosa de mandigare. De prusu, dat unu contribbudu a su balorimentu de sa biodiversidade locale e a s’affortigu de sas fileras agroalimentares regionales.

S’addobiu est bistadu abbertu dae sa sindiga de Domus de Maria, Maria Concetta Spada, chi at evidentziadu s’importantzia de su balorimentu de sas eccellentzias agroalimentares po sa salude e po s’accolomia de sas comunidades locales. In su mentres de sos tribaglios, sunt bistadas mustradas sas paritzas propriedades de sa figu niedda de Chia: ricca de “polifenoli”,fribbas, sale minerale e cumpostos prebioticos, chi serbint po paritzas fases de sa vida, dae s’isviluppu a s’andantzia, fintzas a sa terza edade.

Favoressit sa salude de su figadu, de sos ossos e de s’istercu, e dat fintzas unu contribbudu po abbilanzare sa glicemia e mantenet sa funtzione de su cherbeddu. In pius, sa ficina, una madria produida dae sa figu, at mustradu in s’istudiu meigu un’attividade contra sos bugnos, in particulare contra su bugnu de sa titta e a sa budda.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22