Henri Matisse est unu de sos prus grandu artistas de su Noighentos, ma subra de una parte manna de s’òpera sua b’at galu medas discussiones.

Oe, su Museu MAN de Nùgoro, pro sa prima borta in Itàlia, dèdicat ouna mustra a s’iscultura de Henri Matisse. Su progetu espositivu, contivigiadu dae Chiara Gatti, torrat a lèghere sos ispàtzios de su museu sardu, su cuntzatu inèditu e cumplessu de sa mustra Matisse Métamorphoses organizada in su 2019 dae sa Kunsthaus de Zurigu e de su Museu Matisse de Nitza.

Unu progetu destinadu a torrare a pensare a Matisse, chi torrat a considerare su ruolu de s’òpera sua in su panorama de s’arte de sa prima metade de su sèculu XX, a sa lughe de una chirca estètica prus ampra chi bidet in s’iscultura su veìculu pro solutziones rivolutzionàrias formales noas. Matisse at isvilupadu unu percursu de reduida geomètrica de s’imàgine chi l’at giutu cara a un’astratzione a sas làcanas de su radicale. Comente s’artista matessi aiat afirmadu in su 1908 : «su chi m’interessat de prus no est nen sa natura morta nen su paesàgiu, est sa figura». Sa figura, non pro su pathos suo, su lirismu suo, sos istados de ànimu o sa flessione esistentziale, ma pro su sentidu suo de presèntzia in s’ispàtziu e s’ideale evolutzione sua in su tempus.

Difatis Matisse at interrogadu su corpus in sa relatzione sua cun s’ambiente imbeniente e cun su mudare de sas tzircustàntzias in unu ratu de tempus dilatadu. Aco  tando s’evolutzione de unu datu naturalìsticu in una sìntesi finale chi sublimat sa contingèntzia in una dimensione de primore assolutu. S’ispàtziu cunditzionat, ateretantu, unu sistema de relatziones istrìgiles intre sustàntzia fìsica e bòidu, intre sos gestos e sas lìnias dinàmicas chi si disegnant in s’àera.

Henri Matisse est unu de sos prus grandu artistas de su Noighentos, ma de issu, in manera paradossale, est in discussione una parte importante de produtzione. Sa figura de Matisse iscultore no est, difatis, connota in sas pinnigas prus sùtiles de sa chirca sua. Mancari sa pintura siat semper abarrada sa modalidade espressiva printzipale sua, su “limbàgiu” suo e sa forma de iscumbata de su visìbile cale si fiat dedicadu totu sa vida, Matisse aiat giutu in cuntemporànea una riflessione subra de s’iscultura (e gasi puru subra de s’intzisione) chi faghet de issu unu de sos artistas prus cumpletos de su sèculu coladu.

Sa versatilidade sua at esploradu vàrias tècnicas in manera simultànea, cun curiosidade e isperimentatzione aguda. Subra de s’isfundu de custa abbistesa polièdrica, s’òpera iscultòrea de Matisse rivelat una vida parallela respetu a sa de su colorista, un’ànima dòpia intregada a sa matèria, a su volùmene, a s’ispàtziu, chi mèritat de èssere posta in relatzione – in cantu a protzessos e traguardos – cun sa de àteros iscultores mannos de su sèculu XX, erederis de sa letzione de Auguste Rodin e devènnidos ideadores de s’avanguàrdia. Dae Brancusi a Giacometti, dae Boccioni a Wotruba.

In collaboratzione cun Kunsthaus Zürich, Musée Matisse de Nice Catàlogo bilìngue ita/en: Sole24ore Cultura. Testos de Sandra Gianfreda, Bärbel Küster, Chiara Gatti Cun sa partetzipatzione de su Museu Archeològicu de Nùgoro.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Cada annu, in sa de tres domìnigas de cabudanni, sas biddas Gàiru e Cardedu tzèlebrant sa festa de  Nostra Sennora de Bonucaminu, nòdida fintzas comente “Sa Santa”, su cale bultu torrat a sètzere in sa crèsia parrochiale de Gàiru. Custa festa, cun raighinas profundas in s’istòria locale, unit sa dimensione religiosa e cudda tzivile, interessende sa comunidade in un’eventu de grandu significadu culturale.

Sa chenàbura sero, s’istàtua de “sa Santa” benit carrada dae sa crèsia parrochiale de Gàiru finas a sa crèsia de su campu de Bonucaminu, sighende unu percursu antigu chi rugrat sas biddas de Osini, Ulassa e IJersu. In passadu, custa professone colaiat in caminos diferentes, ca su modernu caminu de “sa costa” fiat istadu fatu in sos annos sessanta. Sa tzelebratzione s’acumprit in sa crèsiedda de su sartu finas a sa domìniga, e si concruit su lunis sero in Gàiru cando “Sa Santa” benit torrada a pònnere in sa crèsia parrochiale sua.

Durante custa festa, in passadu, sos devotos colaiant duas notes  dormende in sos muristenes a s’esternu de sa crèsia. Su sèberu de tzelebrare Nostra Sennora de Bonucaminu in cabudanni, in cointzidèntzia cun su cumintzu de s’annada agrària nòdidu comente  “cabudanni” faghet cumprèndere s’importu de sa Madonna comente  sìmbulu de bona fortuna pro s’incùngia. Si contat chi in tempos antigos, sa Madonna fiat venerada in un’àtera crèsia, posta in sa localidade de Foddini, a presu de su mare. Nointames, sa crèsia fiat istadu distrùida pro timoria de sos antracosi de sos corsaros e de sos bàrbaros. Intre su 710 e su 1015 p.C., sa crèsia fiat istadu torrada a costrùere in s’atuale positzione sua, semper pro s’amparare dae sos atacos morescos, e fintzas sos abitantes de Gàiru aiant lassadu sa marina e si fiant fuidos in su monte.

In su 1801, sa crèsia  est istada ogetu de ristruturatzione. Oe presentat una navada retangulare cun unu cobertura tìpica de sas crèsias de sartu, cun una cobertura in canna, tèulas sardas e traes in linna. Sa fatzada est bianca, arrichida cun unu portale in linna pro s’intrada e una ventana pitica subra s’intrada. Subra de sa cobertura si biet unu campanile cun una campana impreada in sas tzelebratziones in onore de “Sa Santa”.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”