S’ogetu ispatziale est su CZ-5B (2022-143B), razu tzinesu Longa Marcia 5B, s’istàdiu tzentrale de su razu chi at afiladu Mengtian, su de tres mòdulos de s’Istatzione Ispatziale Tzinesa, su  31 santugaine 2022 coladu. Sa rete de sensores SST de s’UE est osservende s’ogetu e sos radar suos ant restrintu sa ventana de torrada a su 4-5 de santandria. S’ogetu CZ-5B tenet una massa dae sas 17 a sas 23 tonnelladas e una mannària de belle 30 m, su chi lu rendet unu “de sos cantos” prus mannos mai torrados a sa terra e duncas mèritat un’atentu mannu. Sos sensores chi contribuint a su SST de s’UE sunt osservende s’ogetu e sos tzentros operativos sunt esecutende anàlisis pro prodùere sa mègius istima possìbile pro su logu e s’ora previstos pro sa torrada.

S’atuale ventana de su 4 de Santandria 2022 a ora de sas 13:08 UTC tenet unu màrgine de pretzisione de 4 oras e at a sighire a si restrìnghere cun su colare de su tempus in modu de èssere seguros de cantu at a calare. Difatis fintzas s’Itàlia diat èssere interessada comente  possìbile zona. Cun probabilidade meda at a sighire fintzas unu comunicadu de sa Protetzione Tzivile comente est istadu pro s’àtera torrada incontrollada de calicunu de mese a oe.

In sa sede de su Dipartimentu de sa Protetzione tzivile, s‘est atopada sa mesa tècnica chi at a sighire sas operatziones de torrada lìbera in atmosfera de su segundu istàdiu de s’iscudidore tzinesu Prc-cz5b. S’addòbiu a pustis de sas informatziones donadas dae s’Agèntzia ispatziale italiana (Asi) in base a sas cales su segundu istàdiu de su vetore est istadu lassadu in un’òrbita bassa. Subra de sa base de sas informatziones disponìbiles, sas trajetorias, ant a interessare su territòriu natzionale, e in particulare sas Regiones tzentru-meridionales, Sardigna cumpresa.

 “Progetu finantziadu cun s’Avisu Pùblicu IMPRENTAS annualidade 2021-2022”

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”