Elisabetta Canalis est colende is bacàntzias suas  in Sardigna. S’atoressa de orìgine otieresa est torrada a agatare sa Lida de Terranoa. “Fintzas ocannu Eli at poderadu sa promissa sua e est bènnida a nos agatare – at naradu in unu comunicadu sa Lida, setzione de Terranoa, -. Ogni bia non faghet praghere a la bìere e issa puru est cuntenta e bregiosa de bènnere a nos agatare. Est meda interessada a sa salude se sos callutzos abbandonados e  a su traballu chi faghent sos operadores nostros. Su grandu coro suo fintzas custa borta at lassadu su sinnu“.

Canalis at contadu s’esperièntzia sua in sa Lida cun faeddos cumoventes in sos canales sotziales cosa sua: “Eris so istada a fàghere bìsita a su canile de sa Lida de Terranoa. Non potzo descrìere sos sentidos chi apo proadu bidende custos canes e gatos chi sunt istados sarvados dae s’indiferèntzia e de sa malesa de tzertas persones“.

 “A palas de ogna cane b’at un’istòria de contare: unos cantos sunt istados cunfiscados a persones chi los acapiaiant a cadenas de 15 cm, àteros arribbant dae campos nòmades e tenent sinnos de brugiaduras– faeddemus de calleddos de pagos meses -. Àteros benint comporados a persones cun problemas mentales chi a dolu mannu non los podent pompiare e arribbant a cunditziones malas, àteros ancora sunt canes chi arribbant dae su sartu, prenos de errigines e maladias, àteros sunt sos canes de allevamentos chi non sunt istados bèndidos, e chi benint imbolados ca oramai tropu mannos”.

S’invitu de sa Canalis est cussu de bipensare bene e de riflètere in antis de adotare unu cane: “Bos pedo petzi de riflètere bene in antis de pigare unu cane: sos canes insùgiant, apeddant e distruent sabatas e mòbiles in sos primos meses de vida si non si tenet sa passèntzia de lis imparare a istare in domo. Sos canes creschent. Sos canes tenent bisòngiu de caminare cada die. Sos canes s’ismalaidant comente a nois etotu e tenent bisòngiu de unu veterinàriu. Sos canes cherent istare cun nois e bolent cumpangia nostra. Sos canes non sunt unu giogu. Diais chèrrere biagiare cun su cane bostru? Devides ischire chi sas cumpangias aèreas non sunt collaborativas e pro su prus non los cherent in sos aèeros e chircant 1000 iscusass. Andade a bisitare unu canile e si a beru bolides unu cane o unu gatu , los ais a agatare in cue  a bos isetare“, concruit Elisabetta Canalis.

“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22