Si si cheret pubblicare una rassinna de sos poetas sardos prus famados e de bàllia de Sardigna, de seguru non podet mancare Melchiorre Murenu. Nàschidu in Macumere su 3 de martzu de su  1803, mortu in sa matessi bidda su 21 de santugaine de su 1854, in tzircustàntzias tràgicas, cun sas òperas suas nos at lassadu una fotografia crara e forte de cussa chi fit sa vida in Sardigna in cussos tempos.

Non fit de famìlia rica, su babbu e sa mama, Batista Ledda e Ànghela Murenu, aiat calchi terrinu a inghìriu de sa bidda. Normale, bidu chi su babbu faghiat Ledda de sambenadu, si depiat essere mutidu issu puru Ledda, ma non s’ischit pro cale resone aiat leadu su nùmene de sa mama, Murenu:  s’est pensadu chi custu dipenderet pro more chi sos genitores non si fiant cojuados, ma podet èssere fintzas pro more chi a su babbu l’aiat arrestadu.

S’esistèntzia sua est marcada dae sas disgràtziat. A s’edade de tres annos si fit ammalaidadu de unu male meda difùndidu a s’epoca, sa  pigota, chi l’aiat intzurpadu totu. A lu nàrrere est issu matessi in sos versos de una poesia.

«Dae pitzinnu de tres annos, pro mia crudele atzota,un’infetu de pigota, sa vista mi nd’at leadu»

Custa cosa est cunfirmada fintzas dae su canònicu Ispanu, chi narat chi Murenu aiat una cara nieddutza,  espressiva e pintulinada dae sa pigota.

Sete annos a pustis aiant arrestadu su babbu, e  de custu òmine, dae tando, non si nd’at ischidu prus nudda. A pustis de custu fatu sa famìlia nch’est ruta in sa misèria, pro ite nde lis aiant secuestradu totu sos benes. Sos frades ant dèpidu traballare a tzeracos angenos, ma Melchiorre non podiat nemancu andare a si serbire una giorronda e no at agatadu mai unu traballu,  ca fit tzegu totu.

Pro more de sa cunditzione familiare sua e pro more de sa tzurpia sua non fit podidu andare a iscola e fit abbarradu analfabeta, ma est resessidu su matessi a si fàghere una cultura andende a  missa e ascurtende sos  preigadores chi a s’epoca difundiant sa connoschentzia fatu de sas biddas e cun su linguàgiu issoro simpre renessiant a donare unu minimu de cultura a su populu. Sos istudiosos chi ant provadu a contare sa vida de Murenu, gràtzias a testimonias orales e a su pagu chi contaiant sos àteros poetas chi l’aiant connotu, narant chi aiat una memòria de ferru. Una cosa de non pòdere crèere,  e pròpiu sa retentiva sua l’aiat permissu  de imparare medas cosas  e otènnere  una connoschèntzia crìtica a subra sos fatos  istòricos  e sotziales.

Sa produtzione artìstica de Melchiorre Murenu est rapresentada dae cumponimentos chi a s’ispissu tratant fatos sotziales e polìticos, istòricos o de atualidade, chi a bias sunt contra comunidades, pessonàgios prus o prus pagu poderosos, costumàntzias. Pro more de sas orìgines suas e pro sa difesa  sas classes sotziales prus dèbiles, l’ant postu su nomingiu de Omero de su Màrghine .

Tra sos versos prus famados atribuidos a su poeta est pretzisu arremonare «Tancas serradas a muru, Fatas a s’aferra aferra, Si su chelu fit in terra, L’aiant serradu puru»  una cuartina, chi cundennat sena apellu sa  Lege de sas tancaduras (Chiudendas), su provedimentu de su 1820 cun sus cale sos Savojas aiant istituidu sa privatizatzione e sa lotizatzione de sas terras comunitàrias, faghende agabbare una traditzione seculare de impreu tzìvicu de sos terrinos. Ma sa paternidade de sos versos de Tancas serradas a muru, non l’ant atzertada cun seguràntzia comente opera de Murenu, e su canònicu Giuanne Ispanu naraiat chi los aiat iscritos unu poete chi a nùmene faghiat Frantziscu Alvaru .

De seguru est sua sa poesia “Sas Isporchizias de Bosa”,  forsis  su cumponimentu prus famadu de su poeta, chi comente amus naradu,  fortzis l’at procuradu sa morte.

Ma Murenu fit famadu mescamente pro sa memòria istraordinària sua. Narant chi fiat bonu a resare a s’imbesse, in rima, moende dae s’ùrtimu versu. S’ischit chi sas cunditziones suas no l’aiant permissu de  imparare a lèghere e iscrìere e sas publicatziones sunt de acordiu narende chi fiat unu  poeta analfabeta.    Ma, a parte sa retentiva, Murenu fiat una pessone abista, e mancari tzurpu, bidiat e cumprendiat cun una capassidade ispantosa de analisi,  sa sotziedade e su mundu de s’epoca sua.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Sa contestura a tempus de sa Plata Nazzari est oramai casi cumprida, marcande unu momentu importante meda in sos ammanizos po su cambiu de sos operadores de su mercadu tzivicu de San Benedetto. Custu mercadu, puntu de relata po sa comunidade locale, at a serrare in pagu tempus po unu nou e ambitziosu disignu de accontzu de tres annos, chi puntat a modernizzare e mezzorare sas contesturas.

Su cambiu de sos operadores si prenettat in sos meses de santuaini e sant’Andria, tempus perfettu po non perdere su momentu in su cale sa zente comporat de pius, tottu ligadu a sas festas de Nadale, in sas cales sa bendida de petta e pische segudant sa chima.

Su sindigu de Casteddu, Massimo Zedda, at frunidu inghiriamentos pretzisos supra de custos isviluppos, in su mentres de una cunferentzia stampa chi at fattu in carrela Sant’Alenixedda. In cussa occasione, Zedda at puru annuntziadu s’abertura fra pagu tempus de unu parchizu nou da 150 postos po sas macchinas, accanta a su Parcu de sa Musica. Custu parchizu at a tennere ses tzellas po infriscare, pensadas po favoressere sos mercaderis de su mercadu in custu momentu de cambiu.

In pius, po agilitare s’intrada a sa nova contestura a tempus, chi at a naschere a paga distantzia dae sa plata Giovanni XXIII°, at essere postu unu assentu de autobus chi at ameddare tottu su cuartu a sa sede nova.

In sas pius accurtzas duas chidas si prenettat un’accorrada cun sos meres de sos box de su mercadu po discutire de sos particulares de su cambiu. Su sindigu at assicuradu sos chi fint presentes chi s’assentu de sos operadores in sa nova contestura a tempus, at essere ordiminzada in manera de mantennere sos imbitzos de sos clientes de su mercadu de San Benedetto, garantinde una continuidade in su servitziu.

Una borta chi at essere accabbadu s’accontzu de su mercadu de San Benedetto, sas contesturas a tempus chi in custu momentu sunt in fase de allestimentu tiant podere essere traslatadas a su mercadu de carrela Quirra, apparande gai una solutzione a tempus puru po cust’attera zura de su negossiu. Cando at faeddadu po sa prima borta, su sindigu Zedda at puru accommettadu su tema de su mezzoru de sa viabilidade e de sos parchizos in s’ala de viale Trieste, proponninde una iscontzadura e unu fraigu nou de su parchizu cun pius pranos de sa carrela Caprera.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22