Si si cheret pubblicare una rassinna de sos poetas sardos prus famados e de bàllia de Sardigna, de seguru non podet mancare Melchiorre Murenu. Nàschidu in Macumere su 3 de martzu de su  1803, mortu in sa matessi bidda su 21 de santugaine de su 1854, in tzircustàntzias tràgicas, cun sas òperas suas nos at lassadu una fotografia crara e forte de cussa chi fit sa vida in Sardigna in cussos tempos.

Non fit de famìlia rica, su babbu e sa mama, Batista Ledda e Ànghela Murenu, aiat calchi terrinu a inghìriu de sa bidda. Normale, bidu chi su babbu faghiat Ledda de sambenadu, si depiat essere mutidu issu puru Ledda, ma non s’ischit pro cale resone aiat leadu su nùmene de sa mama, Murenu:  s’est pensadu chi custu dipenderet pro more chi sos genitores non si fiant cojuados, ma podet èssere fintzas pro more chi a su babbu l’aiat arrestadu.

S’esistèntzia sua est marcada dae sas disgràtziat. A s’edade de tres annos si fit ammalaidadu de unu male meda difùndidu a s’epoca, sa  pigota, chi l’aiat intzurpadu totu. A lu nàrrere est issu matessi in sos versos de una poesia.

«Dae pitzinnu de tres annos, pro mia crudele atzota,un’infetu de pigota, sa vista mi nd’at leadu»

Custa cosa est cunfirmada fintzas dae su canònicu Ispanu, chi narat chi Murenu aiat una cara nieddutza,  espressiva e pintulinada dae sa pigota.

Sete annos a pustis aiant arrestadu su babbu, e  de custu òmine, dae tando, non si nd’at ischidu prus nudda. A pustis de custu fatu sa famìlia nch’est ruta in sa misèria, pro ite nde lis aiant secuestradu totu sos benes. Sos frades ant dèpidu traballare a tzeracos angenos, ma Melchiorre non podiat nemancu andare a si serbire una giorronda e no at agatadu mai unu traballu,  ca fit tzegu totu.

Pro more de sa cunditzione familiare sua e pro more de sa tzurpia sua non fit podidu andare a iscola e fit abbarradu analfabeta, ma est resessidu su matessi a si fàghere una cultura andende a  missa e ascurtende sos  preigadores chi a s’epoca difundiant sa connoschentzia fatu de sas biddas e cun su linguàgiu issoro simpre renessiant a donare unu minimu de cultura a su populu. Sos istudiosos chi ant provadu a contare sa vida de Murenu, gràtzias a testimonias orales e a su pagu chi contaiant sos àteros poetas chi l’aiant connotu, narant chi aiat una memòria de ferru. Una cosa de non pòdere crèere,  e pròpiu sa retentiva sua l’aiat permissu  de imparare medas cosas  e otènnere  una connoschèntzia crìtica a subra sos fatos  istòricos  e sotziales.

Sa produtzione artìstica de Melchiorre Murenu est rapresentada dae cumponimentos chi a s’ispissu tratant fatos sotziales e polìticos, istòricos o de atualidade, chi a bias sunt contra comunidades, pessonàgios prus o prus pagu poderosos, costumàntzias. Pro more de sas orìgines suas e pro sa difesa  sas classes sotziales prus dèbiles, l’ant postu su nomingiu de Omero de su Màrghine .

Tra sos versos prus famados atribuidos a su poeta est pretzisu arremonare «Tancas serradas a muru, Fatas a s’aferra aferra, Si su chelu fit in terra, L’aiant serradu puru»  una cuartina, chi cundennat sena apellu sa  Lege de sas tancaduras (Chiudendas), su provedimentu de su 1820 cun sus cale sos Savojas aiant istituidu sa privatizatzione e sa lotizatzione de sas terras comunitàrias, faghende agabbare una traditzione seculare de impreu tzìvicu de sos terrinos. Ma sa paternidade de sos versos de Tancas serradas a muru, non l’ant atzertada cun seguràntzia comente opera de Murenu, e su canònicu Giuanne Ispanu naraiat chi los aiat iscritos unu poete chi a nùmene faghiat Frantziscu Alvaru .

De seguru est sua sa poesia “Sas Isporchizias de Bosa”,  forsis  su cumponimentu prus famadu de su poeta, chi comente amus naradu,  fortzis l’at procuradu sa morte.

Ma Murenu fit famadu mescamente pro sa memòria istraordinària sua. Narant chi fiat bonu a resare a s’imbesse, in rima, moende dae s’ùrtimu versu. S’ischit chi sas cunditziones suas no l’aiant permissu de  imparare a lèghere e iscrìere e sas publicatziones sunt de acordiu narende chi fiat unu  poeta analfabeta.    Ma, a parte sa retentiva, Murenu fiat una pessone abista, e mancari tzurpu, bidiat e cumprendiat cun una capassidade ispantosa de analisi,  sa sotziedade e su mundu de s’epoca sua.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Wonder Pictures, in collaboratzione cun Sardegna Film Commission, at annuntziadu s’arribu in sas salas italianas de Silent Land, primu longumetràgiu dirìgidu dae Aga Woszczyńska, in sos tzìnemas dae su 29 de mese de làmpadas.

Sos paesàgios assolados de sa Sardigna faghent de isfundu a unu dramma interiore ispantosu iscadenadu dae un’intzidente chi trìulat sas vacàntzias istiales de una giòvana còpia benestante polaca chi at detzìdidu de istare in una villa isolada de sa Sardigna cara a mare e cun piscina. S’idìlliu aparente  de Anna (Agnieszka Żulewska) e Adam (Dobromir Dymecki) benit interrùmpidu de repente dae una sèrie de eventos: sos ventiladores non funtzionant e sa piscina, pro more de sa sicagna, abarrat sena abba.

Non bastant sa limpiesa de sos fundales marinos, sa bellesa de sa magra mediterrànea e su pasu de su paesàgiu pro torrare a cumpònnere sa tensione intre sos duos protagonistas, a s’imbesse, sas cussèntzias issoro ant a èssere iscutuladas a fundu dae sos eventos inaspetados e dae sas cunsighèntzias issoro. Silent Land ponet a su tzentru unu raportu de còpia difìtzile, in unu contu chi colat a dramma e faghet essire a campu sa parte prus iscurigosu de sas relatziones interpersonales.

Silent Land at esordidu in anteprima mundiale a su Toronto IFF Platform Competition in su 2021 e in su matessi annu at bintu su prèmiu FIPRESCI in s’International Competition de su Thessaloniki Film Fèstival. In su 2022 at abertu su Kinoteka Film Fèstival e est istadu premiadu comente  Su Mègius Film a su Crossing Europe Film Fèstival. Prima de s’essida in Itàlia, su film at a èssere presentadu a sa de 19 editziones de Biografilm Fèstival (Bologna, 9-19 de làmpadas).

Silent Land est una coprodutzione polacu-italu-tzeca de Agnieszka Wasiak pro sa polaca Lava Films, Giovanni Pompili pro s’italiana Kino Produtziones e Jordi Niubó pro sa sotziedade tzeca i/o post, in Itàlia at a èssere distribuidu dae Wonder Pictures in collaboratzione cun Sardegna Film Commission.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”