A su sòlitu a 10 annos sos pensamentos de unu pipiu sunt semper sos matessi: s’iscola, sos giogos, s’isport e sos cartones animados. Pietro Pais tenet custa edade, ma at a èssere ammentadu pro un’acatamentu ispantosu chi archeòlogos medas espertos bisant dae totu sa vida. Su piseddu difatis at agatadu una punga de 5.000 annos in sa necròpoli sarda de Santu Pedru, in su territòriu comunale de S’Alighera.

S’amuletu aparteniat cun meda probabilidade a un’arcieri e est istadu datadu cun bona tzertesa cara a su de tres millènnios a in antis de sa nàschida de Cristu. A pustis de s’iscoberta a s’internu de una Domus Janas, su repertu de grandu balore est istadu trasferidu a su tzentru de restàuru de Tàtati pro totu sas anàlisis e sas curas chi pertocant in custos casos. S’amuletu fiat apuntu in una de sas tumbas   preistòrica istuvidas in sa roca.

Su Museu Archeològicu de S’Alighera duncas immoe tenet un’àtera prenda de ammustrare a su pùblicu de apassionados e bisitadores, chi at a bàlere de prus pròpiu gràtzias a su modu chi est istada agatada. Pietro Pais no est un’archeòlogu, ma unu de sos giòvanos istudiantes chi ant pigadu parte a unu cursu de formatzione tentu dae Luca Doro. Sos insegnamentos suos sunt istados pretziosos comente dimustradu dae s’iscoberta a pustis de su tziclu de letziones. Fintzas sos cumpàngios de classe de su pipiu, comente si siat, sunt istados ringratziados pro s’impinnu issoro, sinnu chi s’initziativa at a èssere repìtida, mancari cun s’isperu chi b’apat calicuna àtera iscoberta de balore.

Sa necròpoli de Santu Pedru, cussa acanta su  pipiu at agatadu s’amuletu antigu meda, est de orìgine pre-nuràgica e est de su perìodu Neolìticu. Si tratat de deghe tumbas iscavadas in sa roca. Sa tumba s’iscoberta ispantosa benit identificada cun su nùmeru unu, duncas est cuss prus importante de totu su cumplessu: no est fundamentale petzi pro su giassu archeològicu in chistione, ma pro totu sa Sardigna.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

S’ istòria e su signifficu de sa Bandela de sos Bator Moros

Sa bandela de sos Bator Moros est oe unu de sas  friguras prus reconnoschìbiles e caraterìsticas de sa Sardigna, espressione de una identidade istòrica, culturale e de s’iscrocca abbarbada in su tempus. Sa bandela si distinghet pro unu fundu biancu traessadu dae una rughe ruja e pro sas battor concas de moru cun sa benda, postos in sos bator cuartos, elementos chi nde faghent una frigura ùnica e  reconnoschìbile a sa lestra. Sas bessidas de sa bandera torrant a su Medievu, cando sa Sardigna faghiat parte de sa Corona de Aragona.

Segundu su connottu prus difùndidu, sas bator concas mustrant àteros soberanos musulmanos binchidos in su mentres de sa Batalla de Alcoraz, una binchida chi si narat siat istada possìbile gràtzias a s’interventu de Santu Zorzi. Su sìgnu cumparit pro sa prima borta in documentos uffitziales  de su XIII sèculu e fiat a pustis insertu in istemmàrios medievales, ispainende·si fintzas a foras de sas lacanas de sa penìsula ibèrica. In su cursu de sos sèculos, sa bandela at tentu medas mudaduras siat in su cuntestu gràficu siat in su signifficcu suo. In su mentres de su poderiu ispagnolu e a pustis in s’època de sa Domo de Savoia, sas bator concas ant sighidu a cumparire in monedas, documentos uffitziales e istemmas, cunservande su rolu issoro caraterìsticu de s’identidade isolana.

Sa posissione gràfica est cambiada in su tempus, cun variatziones in sas posissiones de sas concas, in sas espressiones de sas caras e in s’orientamentu de sas bendas, chi in calicuna versione fiant postas in sos ogros, in àteras in sa fronte.

Cun su afirmare·si de una  cussèntzia identitària noa, sa bandela de sos Bator Moros fiat torrada a iscoberrere comente sìgnu de sa Sardigna e de s’ istòria sua, passende su cuntestu aràldicu semplize e pigande unu signifficu prus fungudu ligadu a s’identidade regionale. In su 1952 sa bandela fiat adotada in manera uffitziale comente sìgnu de sa Regione Autònoma de sa Sardigna e a pustis, in su 1999, fiat deffinida sa versione de oe cun sas concas bendadas in sa fronte e bortadas cara a s’asta.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”